ەستاي عاشىق بولعان قورلان اشارشىلىق جىلدارىندا ازاپ شەگىپ قايتىس بولعان
بىلمەي كەلىپپىز، سۇلۋلىق سيمۆولى بولعان عازيز جاننىڭ بەيىتى وقيعا بولىپ، ءان تۋعان پاۆلودار وڭىرىندەگى مارالدى ماڭايىندا ەمەس ەكەن. ول سوناۋ رەسەي فەدەراتسياسىنداعى التاي ولكەسىنىڭ سلاۆگورود توڭىرەگىندە بولىپ شىقتى.
مىنە، سول جەردە بۇكىل ءبىر حالىقتىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن، ۇلت ماحابباتىنا اينالعان قازاقتىڭ حاس سۇلۋى 30- جىلداردىڭ اياعىندا ماڭگىلىك ساپارعا اتتانىپتى. سول جىلى بەيىت باسىنا كوك تاس- بەلگى قويىلىپ، اس بەرىلدى. جۇرتشىلىق الدىنا قانات نازىمبەك ۇلى اتتى قاريا شاقىرىلدى. سۇراستىرىپ بىلسەك، بۇل كىسى قورلان اپامىزدىڭ تۋعان نەمەرەسى ەكەن. اقساقال ءوز ءسوزىن ەرتەدەگى وسى ءوڭىر قازاقتارىنىڭ تاريحىنا شولۋ جاساۋدان باستادى، دەپ حابارلايدى kazakh-tv.
ونداعى اڭگىمەگە قاراعاندا اپالى- ءسىڭلىلى قۇسني مەن قورلاننىڭ اكەلەرى سۇلتان ءبي، ال اعاسى سۇڭقاربەك وسى قاراناي ايماعىنىڭ بولىسى بولعان ادامدار ەكەن. قورلان كامەلەتتىك جاسقا جەتكەن كەزدە بويجەتكەندى ىرگەلەس اۋىلداعى قۋات بايدىڭ ۇرپاعى نۇرمۇحانبەتكە ۇزاتادى. اللانىڭ جازۋى، اتالارىنىڭ ۇيعارۋى بويىنشا وتاۋ قۇرعان جۇبايلار ومىردە سىيلاستىقپەن عۇمىر كەشەدى. ءناسيفوللا، عابدىجاپپار، عابدۇلحاميت، زەينەلعابيدەن، نازىمبەك ەسىمدى بەس بالانىڭ اكە- شەشەسى اتانىپ، 30- جىلدارعا دەيىن باقىتتى ءومىر سۇرەدى. سودان كەيىنگى تاركىلەۋ مەن اشارشىلىق قۋات بايدىڭ اۋلەتىن قاتتى ەسەڭگىرەتەدى. ال 37 نىڭ زوبالاڭى ءتىپتى سۇمدىق ەدى.
جەرگىلىكتى بيلىك قازاق اۋىلدارىنداعى وقىعان ازاماتتاردى اتىپ- اسىپ بولعان سوڭ، ارالارىندا نۇرمۇحانبەت بار توپتى شاحتا مەن تەمىر جول جۇمىسىنا اپارىپ سالۋ ءۇشىن پريمورەگە ايدايدى. سول الاساپىران ۋاقىتتا قورلان انادا ءبىر عانا ءۇمىت بولعان دەيدى بىلەتىندەر. ول ءوزىنىڭ شيەتتەي بالا- شاعاسى - بەس ۇل، ءبىر قىزىن قالاي دا امان الىپ قالۋ ءۇشىن 60 شاقىرىم جەردەگى ناعاشىلارىنا جەتۋ ەدى. جەتەدى دە. ءبىراق پەرزەنتتەرىن ءوزى ىزدەپ كەلگەن وتباسىنا تابىستاپ بولا بەرىپ، كۇزگى قارا سۋىقتاعى ازاپتى جولدان قالجىراعان عازيز جان ءۇزىلىپ كەتەدى. قارعىس اتقىر 37 دەگى قورلاننىڭ جاعدايى وسىلاي بولسا، ەرى نۇرمۇحانبەتتىڭ تاعدىرى باسقاشا ءوربيدى. ول كىسى يتجەككەندەگى لاگەردە جۇرگەندە ەلدەگى بەس ۇلىنىڭ ۇشەۋى سوعىسقا الىنادى. 1942 -جىلى ولاردىڭ اراسىنداعى زەينەلعابيدەن ستالينگراد تۇبىندە قازا تابادى. سول ۋاقىتتاعى زاڭ بويىنشا ءبىر وتباسىنان ەكى نەمەسە ءۇش ادامنىڭ مايداندا بولۋى رەپرەسسياعا ۇشىراعان اتا- اناعا جەڭىلدىك اكەلەدى ەكەن. پريمورەدە جۇرگەن نۇرمۇحانبەت ۇكىمەتتىڭ وسىنداي پارمەنىمەن لاگەردەن بوسايدى. بۇل 1943 -جىلدىڭ كوكتەمى-تىن. ەلگە كەلگەن سوڭ بار جاعدايعا قانىعادى.
بالالارىن جيناپ الىپ وقىتىپ، ولاردى ادام قاتارىنا قوسۋعا ارەكەت جاسايدى. ەشكىمگە ۇيلەنبەي، ۇل- قىزدارىنىڭ تىلەۋىن تىلەگەن كۇيى 1966 -جىلى ومىردەن وزادى.
سول جەردە كومپوزيتور جولامان تۇرسىنبايەۆ جانىندا وتىرعان قورلان اپامىزدىڭ نەمەرەسى قانات نازىمبەك ۇلى قارياعا ەكى ساۋال قويدى. ونىڭ العاشقىسى ەستايدىڭ «قۇسني- قورلان» ءانىنىڭ تۋۋ تاريحى دا، ودان كەيىنگىسى قۇسني قىزدىڭ تاعدىرى تۋرالى سۇراق ەدى.
- رەسەيدەگى مىنا سلاۆگورود، قۇلىندى ءوڭىرى مەن قازاقستانداعى مارالدىنىڭ اراسى جاقىن، - دەپ باستادى ءسوزىن قانات اقساقال. - ۇلكەندەردەن ەستۋىمىز بويىنشا ءبىر جازدا اپالى- ءسىڭلىلى قۇسني مەن قورلان سول ەل جاقتاعى تويعا بارادى. وندا ەستاي اقىن دا بولىپتى. جاستارعا ارنالىپ تىگىلگەن كيىز ۇيدەگى ويىن- ساۋىقتا اتاقتى ءانشى وزدەرى دە، كيىمدەرى دە وزگەشە ەكى سۇلۋ قىزدى كورىپ قالادى. سويتەدى دە ءبىر ساتتىك كورىنىستى ۇمىتا الماي، تەرەڭ تولعانىسقا بەرىلەدى. ال قورلان شە؟ تويدان كەلگەن بويجەتكەندى بۇرىنعى اتاستىرىپ قويعان جەرىنە ۇزاتىلۋ كۇتىپ تۇرعان ەدى. ونى ەستىگەن ەستاي اقىن ءتۇرلى ويعا بەرىلەدى. اقىرى سونىڭ، ياعني سان ءتۇرلى سەزىمنىڭ اسەرىنەن كەيىن ول «قۇسني- قورلان» ءانىن تۋدىرادى.
اپامىز كورشى اۋىلعا كەلىن بولىپ تۇسكەن سوڭ، مارالدى، كەرەكۋ جاققا قايتىپ بارماعان. بۇكىل ءومىرى وسى توڭىرەكتە وتكەن. ەستايدىڭ دا بۇل جاققا جولى تۇسپەگەن. وسىلايشا تويداعى ءبىر ساتتىك كورىنىس اسەرىنەن اقىن ارتىندا اڭىزعا اينالعان عاجايىپ ءان قالعان. ال قۇسنيعا كەلسەك، ول كىسىنى ەشكىم بىلمەيدى. قايدا، كىمگە ۇزاتىلعان؟ تاعدىرى قالاي بولعان؟ قاشان ومىردەن وتكەن؟ مىنە، مۇنىڭ ءبارى سول زامانداعى ءجون بىلەتىن اتالارىمىزعا دا، ودان كەيىنگى بىزدەرگە دە جۇمباق؟ ەش جەردە ەشقانداي دەرەك قالماعان.
جانبولات اۋپبايەۆ
