ەلەكتر ۇشاقتاردىڭ بولاشاعى
ول ءوز اتىن ازاماتتىق اۆياتسيا تاريحىنا ەلەكتر ۇشاعىمەن قالدىرعىسى كەلەدى.
Faradair ىشكى رەيستەرگە ارنالعان گيبريدتى ەلەكتر ۇشاعىن جاساپ، ساتۋدى جوسپارلاپ وتىر. ول 19 جولاۋشى تاسىمالدايدى. شاعىن گاز تۋربيناسى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ كوزى بولادى.
ۇشاقتىڭ ۇشۋ جانە شاعىن اەرودرومدارعا قونۋى ءۇشىن ءۇش قاناتى بولادى دەپ بولجانعان. ونى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ جويعىش ۇشاقتارىمەن سالىستىرۋعا بولادى. دەگەنمەن، بۇل ۇشاق ەڭ زاماناۋي اەروديناميكالىق پارامەترلەرگە يە بولادى.
كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى نيل كلاۋليدىڭ ايتۋىنشا، باسقا ۇشاقتارمەن سالىستىرعاندا بۇل ۇشاقتىڭ قوزعالاتىن بولىكتەرى ايتارلىقتاي از، بۇل وپەراتسيالىق شىعىنداردى ازايتادى. سونىمەن قاتار، ۇشاق قوزعالتقىشى از شۋ مەن زياندى شىعارىندىلاردى شىعارادى.
«نەگە ءبىز اۆتوبۋستاردى پايدالاناتىنداي ۇشاقتاردى ءجيى پايدالانبايمىز؟ ۇشاق نەعۇرلىم ۇلكەن بولسا، دىبىس سوعۇرلىم جوعارى بولادى. ارينە، ءبىز بولاشاقتاعى ەكولوگيالىق تۇراقتىلىقتى ويلاۋىمىز كەرەك. وسىعان بايلانىستى ءبىز ۇشاقتى ۇنەمدى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ارزان، شۋسىز جانە ەكولوگيالىق تازا ەتىپ جاساۋدى ءجون كوردىك»، - دەيدى كلاۋلي.
Faradair ءبىر- بىرىنەن تىم الىس ەمەس قالالار اراسىندا جىلدام ءارى ارزان ساياحاتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، لوندوننان مانچەستەرگە 25 فۋنت ستەرلينگكە ۇشا الاسىز، بۇل پويىز بيلەتىنەن دە ارزان.
ءتىپتى شالعاي جانە جەتۋ قيىن اۋدانداردا بۇل ۇشاق پايدالى بولۋى مۇمكىن. ول قىسقا ۇشۋ- قونۋ جولاقتارىندا ۇشىپ، قونا الادى. ونى پايدالانۋ ناتيجەسىندە قاراپايىم جولدارعا نەمەسە تەمىرجول جەلىلەرىنە ۇلكەن ينۆەستيتسيا سالۋدىڭ قاجەتى جوق.
العاشقى ۇشاق 2025 -جىلى، ال كوممەرتسيالىق رەيستەر 2027 -جىلى باستالادى دەپ جوسپارلانعان.
دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەر كومىرتەگى شىعارىندىلارىن ازايتۋ جولدارىن ىزدەپ جاتقاندىقتان، Faradair ەلەكتر اۆياتسياسىنىڭ الەۋەتىن كورىپ وتىرعان جالعىز كومپانيا ەمەس.
مىسالى، كاليفورنياداعى Wright Electric كومپانياسى الداعى ونجىلدىقتا 100 ورىندىق، تولىعىمەن ەلەكترلىك ۇشاقتى نارىققا شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر. ول قولدانىستاعى Bae146 ۇشاعىنا نەگىزدەلەتىن بولادى، ءبىراق ونىڭ ءتورت تۋربو قوزعالتقىشىن ەلەكتر قوزعالتقىشتارىمەن الماستىرادى.
كومپانيا قازىردىڭ وزىندە ارزان Easyjet تاسىمالداۋشىسىمەن جۇمىس ىستەپ جاتىر. ەلەكتر ۇشاق شامامەن ءبىر ساعاتقا سوزىلاتىن، مىسالى، لوندون- پاريج، نيۋ-يورك- ۆاشينگتون نەمەسە گونكونگ- تايبەي سياقتى باعىتتار بويىنشا ۇشۋعا ارنالعان.
دەگەنمەن، ۇشاق تولىعىمەن ەلەكتر ەمەس، گيبريدتى رەجيمدە سىناقتان وتەدى. باستاپقىدا BAe146 ۇشاعىنىڭ 4 قوزعالتقىشىنىڭ بىرەۋى عانا ەلەكتر قوزعالتقىشىنا اۋىستىرىلادى. سىناق جوسپار بويىنشا وتسە، قالعان قوزعالتقىشتار دا ەلەكتر قوزعالتقىشتارىنا اۋىسادى.
Wright Electric كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى دجەفف ەنگلەردىڭ ايتۋىنشا، كوپشىلىك بۇل ءتاسىلدى قۇپتايدى.
«ءبىز اۋە كومپانيالارىمەن سويلەسكەن كەزدە ولاردىڭ وكىلدەرى نەگە تولىق ەلەكترلىك ۇشاق جاساۋدىڭ ورنىنا گيبريدتەن باستامايسىز دەپ سۇرادى. بۇل اۆتوموبيل ونەركاسىبىندە دە بولدى. كولىك كومپانيالارى باستاپقىدا گيبريدتى قوزعالتقىشتاردان باستادى. ءبىز بۇل مۇمكىندىكتى قاراستىرىپ جاتىرمىز»، - دەيدى ەنگلەر.
ۇشاقتى ەلەكترلەندىرۋدەگى باستى قيىندىق - ءتىپتى ەڭ جاقسى اككۋمۋلياتورلار ەنەرگيانى تۇتىنۋ بويىنشا اۆياوتىنمەن باسەكەلەسە المايدى. بۇل قازىرگى ۋاقىتتا ەلەكتر قوزعالتقىشتارىمەن ۇزاق قاشىقتىققا ۇشۋ مۇمكىن ەمەس دەگەندى بىلدىرەدى.
شتۋتگارت ينستيتۋتىنىڭ اۆياتسيالىق ينجەنەريا فاكۋلتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى دوكتور اندرەاس سترومايەر: «بۇگىنگى باتارەيالار مەن الىسقا ۇشۋ ءالى ەرتە»، - دەيدى.
1990 -جىلداردىڭ ورتاسىنان باستاپ بۇل ينستيتۋت گيبريدتى جانە ەلەكترلى اۆياتسيانىڭ مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەپ كەلەدى. مۇندا جاسالعان ەكسپەريمەنتتىك ەكى ورىندىق e-Genius ەلەكتر ۇشاعى العاش رەت ون جىل بۇرىن ۇشتى.
«ءبىز ۇشاقتىڭ اككۋمۋلياتورلىق جۇيەسىن ءوزىمىز جاسادىق. ءبىز ونى كيلوگراممىنا 200 ۆاتت تۇتىنۋ دەڭگەيىنە جەتكىزدىك. ءبىراق 1000 نەمەسە 1500 ۆاتت قاجەت. ءالى دە ۇلكەن ۇشاقتارعا قاجەتتى قۋاتتى وندىرە المادىق»، - دەيدى سترومەيەر.
ول تەحنولوگيانىڭ قازىرگى دامۋ دەڭگەيىندە التى ورىندىق جەڭىل ەلەكترلى ۇشاقتى جاساۋ وڭاي ەكەنىنە سەنىمدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، 19 ورىندىق ۇلكەنىرەك ەلەكتر ۇشاق بولۋى مۇمكىن. ءبىراق مۇنداي ماشينا بۇگىنگى تەحنولوگيانىڭ ەڭ وزىق جەتىستىكتەرىنەن پايدا كورەدى.
يزرايلدىك Eviation كومپانياسى شىعارعان توعىز ورىندىق Alice قاجەتتى پارامەترلەرگە ساي. ول تەك ەلەكتر قوزعالتقىشىمەن 1000 شاقىرىمعا دەيىنگى قاشىقتىققا ۇشۋعا ارنالعان.
ۇلكەنىرەك ۇشاق تەك ەلەكتر قۋاتىمەن ۇشا المايدى جانە ەلەكتر قوزعالتقىشتارىن كادىمگى قوزعالتقىشتارمەن بىرىكتىرۋ نەمەسە بورتتىق گەنەراتورلارعا سۇيەنۋ ارقىلى گيبريد رەتىندە جۇمىس ىستەۋى كەرەك.
دوكتور سترومەيەردىڭ ايتۋىنشا، ۇشاقتاردىڭ ەكى ءتۇرىنىڭ دە كەڭ اۋە كولىگى جەلىلەرىن قۇرۋعا الەۋەتى بار: شاعىن، تولىعىمەن ەلەكترلى ۇشاقتار شاعىن اۆتوبۋستار سياقتى جولاۋشىلاردى جەرگىلىكتى اەرودرومداردان ايماقتىق حابتارعا تاسىمالدايدى، وندا 500 ك م ۇشاتىن ۇلكەنىرەك گيبريدتى ۇشاقتاردى كۇتەدى.
«بۇل وتە تىعىز كولىك جەلىسى بولادى. سكانديناۆيا سياقتى ايماقتاردا نەمەسە تاس جول سالۋ مۇمكىن ەمەس تاۋلى ايماقتاردا ءتيىمدى» - دەپ تۇسىندىرەدى عالىم.
«يندونەزيا، پولينەزيا سياقتى كوپتەگەن ارالدارى بار ايماقتار بار - ولاردى بايلانىستىرۋ قاجەت. الەمنىڭ كوپتەگەن جەرلەرى مۇنداي كولىك جەلىلەرىنە وتە مۇقتاج»، - دەپ تۇيىندەيدى ساراپشى.
Eviation كومپانياسى Alice ۇشاعىن وسى جازدا سىناقتان وتكىزەدى.
ءبىراق ۇزاق قاشىقتىققا ۇشۋعا ارنالعان ەلەكترلىك تەحنولوگيا اسا تالاپتى بولۋى ەكىتالاي. اۆياتسيالىق الپاۋىت Airbus باسقا جولمەن جۇرگىسى كەلەتىنى دە سوندىقتان شىعار.
2017 -جىلى كومپانيا Rolls-Royce جانە Siemens كومپانيالارىمەن بىرلەسىپ E- Fan X ۇشاعىنىڭ پروتوتيپىن جاساۋ بويىنشا جۇمىستى باستادى. Wright Electric جوباسى سياقتى ول BAe146 ۇشاعىنا نەگىزدەلگەن. الايدا 3 جىلدان كەيىن باعدارلاما توقتاتىلدى. Airbus Upnext باسشىسى دوكتور ساندرا بور- شەففەر بۇل دۇرىس شەشىم دەپ ەسەپتەيدى.
«ءبىز 2050 -جىلعا قاراي كومىرتەگى شىعارىندىلارىن نولگە جەتكىزۋدى ماقسات ەتىپ وتىرمىز. بۇعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن ءارتۇرلى جۇمىس ىستەيتىن ەكى ءتۇرلى تەحنولوگيانى پايدالانۋ كەرەك»، - دەدى ول.
قىسقا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا كومپانيا جاڭارتىلاتىن نەمەسە قايتا وڭدەلگەن كوزدەردەن ەكولوگيالىق تازا وتىندى پايدالانۋ ارقىلى CO2 شىعارىندىلارىن ازايتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
«2035 -جىلعا قاراي ءبىز نارىققا نولدىك ەميسسياسى بار سۋتەگىمەن جۇمىس ىستەيتىن ءبىرىنشى ۇشاقتى شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ءبىز بولاشاعىمىز قانداي بولاتىنىن زەرتتەي باستادىق»، - دەيدى ول.
بولاشاقتا Airbus اتموسفەراعا شىعارىلاتىن شىعارىندىلاردى ازايتۋ ءۇشىن سۋتەگى قوزعالتقىشتارىن قولدانۋدى كوزدەپ وتىر.
massaget.kz
