قازاقتار مەن موڭعولداردىڭ د ن ك- لارى سالىستىرىلدى
موڭعوليانىڭ كىشى ەتنيكالىق توپتارىنان 500-گە جۋىق ازاماتتان قان ۇلگىلەرىن جيناقتاپ، ورتاق تۋىستىق بەلگىلەر مەن ەتنيكالىق سايكەستىكتەردى انىقتايتىن بولادى. بۇل ەكسپەديتسيانى ادام گەنەتيكاسىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن عالىم ماقسات جاباعين اسىعا كۇتكەنىن ايتادى.
الداعى دۇيسەنبى كۇنى ءۇش اپتالىق ساپارعا اتتانباق. زەرتتەۋدىڭ ماقساتى ايقىن، ەندى ونى ىسكە اسىرىپ، ناتيجەسىن ەتنوگەنەز سالاسىنداعى عىلىمي جاڭالىق رەتىندە جاريالاۋدى جوسپارلاپ وتىر.
ماقسات جاباعين، ۇ ب و ادام گەنەتيكاسى زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
- ول جاقتا دا ءارتۇرلى موڭعول تىلدەس ەتنيكالىق توپتار بار. سولاردىڭ ارتۇرلىلىگىن زەرتتەيمىز گەنەتيكا ارقىلى. جانە سول قازاق حالقىمەن بايلانىسى قانداي، ءبىزدىڭ ورتاق ارعى شىعۋ تەگىمىز قانداي دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيمىز. قازىرگى تۇرىپ جاتقان موڭعول تەكتەس توپتاردىڭ قايسىسى جاقىن، قايسىسى الىس ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن سول جاققا بارىپ، ەتنوگرافيالىق دەرەكتەرىن جينايمىز، سونىمەن قوسا د ن ك- سىن جينايمىز.
قازاق عالىمدارى موڭعوليا جەرىنىڭ بۇرىن وسىنداي زەرتتەۋ جۇرگىزىلمەگەن باتىس جانە شىعىس وڭىرلەرىن قامتىماق. تۇرعىنداردان جينالعان د ن ق ۇلگىلەرى ارنايى بيوبانكتە ساقتالىپ، ەلگە جەتكىزىلەدى. زەرتتەۋ ۇلتتىق بيوتەحنولوگيا ورتالىعىنىڭ لابوراتورياسىندا جالعاسادى. ءسويتىپ، ورتالىق ازيا حالىقتارى تاريحىنىڭ جاڭا بەتىن اشۋعا مۇمكىندىك بار، - دەيدى عالىمدار.
ەرلان رامانقۇلوۆ، ۇ ب و باس ديرەكتورى - ءبىزدىڭ موڭعولياعا ەكسپەديتسيامىز وسى كۇنگە دەيىن از زەرتتەلگەن ءتۇرلى موڭعول رۋلارىنا قاتىستى. ال، موڭعوليانىڭ نەگىزگى حالقى جاقسى زەرتتەلگەن، ونى ءارى قاراي قازبالاۋ ماقساتىمىز ەمەس. بۇرىن عالىمدار نازارىنا كوپ ىلىكپەگەن توپتار بار. ماسەلەن، نايمان، قوڭىرات، كەرەي سەكىلدى ءىرى رۋلار 700-دەن اسا جىل بۇرىن موڭعوليادا تۇرىپ، كوشپەلى ءداستۇر كەزەڭىندە قازاق جەرىنە قونىس اۋدارعان. سولاردىڭ ەلىمىزدەگى باسقا دا رۋلارمەن گەندىك سايكەستىگىن بىلەمىز.
قازاق حالقى جەر بەتىندە ءوز شەجىرەسىن جاقسى بىلەتىن از ۇلتتاردىڭ قاتارىندا، - دەيدى عالىمدار. زاماناۋي عىلىم مەن تەحنولوگيا ونى دالەلدەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. وكىنىشتىسى، كوشپەلى حالقىمىزدىڭ تاريحي وقيعالارى ساقتالعان جازبالار از. دەرەكتى ماتەريالدار تاپشىلىعىن ەسكەرسەك، تىڭ مالىمەتتەر تاريحشىلار، ارحەولوگتار مەن پالەونتولوگتار ءۇشىن قۇندى بولارى ءسوزسىز.
