ۇلت ۇستازى جانە اۋليەكول مەكتەبى
بۇل مەكتەپتى ءبىتىرىپ شىققان تۇلەكتەرگە 6 جىل مۇعالىمدىك قىزمەت اتقارۋ مىندەتى جۇكتەلگەن ەكەن.
ۇلت ۇستازى ءوز قولىمەن جازعان ءومىربايانىندا 1895 -جىلدىڭ 1-ماۋسىمىنان باستاپ قازاقستاننىڭ بىرنەشە وڭىرىندەگى اۋىلدىق، بولىستىق جانە 2-سىنىپتىق مەكتەپتەردە مۇعالىمدىك قىزمەت اتقارعانىن ايتادى. احاڭنىڭ اۋليەكولدە ءبىر جىلداي ايالداپ ۇستازدىق ەتىپ، بالا وقىتقانى دا وسى كەزەڭ ىشىندە بولسا كەرەك.
تاريحتىڭ ءبىر تاسىن كوتەرسەڭ، ونىڭ استىنان ەكىنشى ءبىر تاريحتىڭ ۇشىعى قىلاڭ ەتە قالادى. وسى ورايدا، كەزىندە اۋليەكول- امانقاراعاي وڭىرىندە ۇزاق جىل بولىس بولىپ، ءوز قارجىسىنا مەكتەپ سالدىرعان مۇقاش تويعوجا ۇلى تۋرالى ايتپاي كەتپەسكە بولمايدى. اۋليەكولدەگى تويعوجانىڭ مۇقاشى سالدىرعان مەكتەپتىڭ ورنىندا بۇگىندە اۋداندىق كەشكى مەكتەپ عيماراتى تۇر. اۋىل قاريالارىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ولشەممەن الساق شاعىن عانا ءبىلىم وشاعىنىڭ عيماراتى كەيىن كەڭەيتىلىپ، قايتا سالىنىپتى. وسىلايشا، مۇقاشتىڭ مەكتەبى كەڭەيتىلگەن عيماراتتىڭ ءبىر بۇرىشى عانا بولىپ قالسا كەرەك.
- اۋليەكول - ەسىمدەرى ءالى بەلگىسىز كوپتەگەن باتىرلار مەن اقىندار، جىراۋلار شىققان جەر عوي. ءبىراق ءبىز ونىڭ ءبارىن زەرتتەپ، تاريحىن تولىق مەڭگەرىپ جاتقان جوقپىز. امانقاراعاي ورمانىنىڭ ىشىندە مۇقاشتىڭ الاڭى دەگەن ورىن بار. تويعوجانىڭ مۇقاشى اۋليەكولدە مەكتەپ پەن ەمحانا سالعان ادام. ونىڭ ورنى وسى كۇنگە دەيىن بار. ءبىراق بۇل كىسى كەڭەس وكىمەتىنىڭ تۇسىندا قىسىم كورىپ، قۋدالاۋعا ۇشىراپ، باشقۇرتستانعا كوشىپ كەتكەن. سۇيەگى سوندا جاتىر، ۇرپاعى الماتىدا، - دەدى اۋليەكول اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اكىمبەك قابدەن اقساقال.
ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلى وسى مۇقاش مەكتەبىندە قىسقا ۋاقىت ەڭبەك ەتىپ، شاكىرت وقىتقان. اۋليەكول اۋدانىندا كوپ جىل ءبىلىم سالاسىندا قىزمەت اتقارعان ارداگەر ۇستاز جۇماباي بايجانوۆ اقساقالدىڭ ايتۋىنشا، كەزىندە احاڭ ۇستازدىق ەتكەن ءبىلىم عيماراتى كەشكى مەكتەپ رەتىندە كۇنى بۇگىنگە دەيىن جۇمىس ىستەپ تۇر. قازىر مۇندا وتىز شاقتى وقۋشى ءبىلىم الىپ جاتىر.
- كەزىندە قازىرگى كەشكى مەكتەپتىڭ ورنىندا شاعىن عانا ءبىلىم وشاعى بولىپتى. احمەت بايتۇرسىن ۇلى 1897-1898 -جىلدارى وسى مەكتەپتە جۇمىس ىستەگەن جانە وسى عيماراتتاعى شاعىن ءبىر بولمەدە تۇرعان دەگەن اڭگىمەلەر ايتىلاتىن. قازىر ول بولمە بوس تۇرعان بولۋ كەرەك. الداعى ۋاقىتتا وسى مەكتەپ جوندەلىپ، شاتىرى وڭدالىپ، احاڭا ارنالعان ارنايى مۇراجاي اشىلسا دەگەن تىلەگىمىز بار، - دەدى بۇگىندە قوستاناي قالاسىندا تۇرىپ جاتقان قاريا.
اۋليەكولدىڭ وزگە ەلدى مەكەندەردەن دارالاپ تۇراتىن تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - اۋىلدىڭ ءار جەرىندە ورنالاسقان 7 بىردەي ايدىن كولى. ونىڭ ىشىندەگى ەڭ كولەمدى ءارى ەڭ اسەم ايدىن مۇعالىم كولى دەپ اتالادى. احاڭ ۇستازدىق ەتكەن مەكتەپ تە ءدال وسى كولدىڭ جاعاسىندا تۇر. اۋىل اقساقالدارىنىڭ ايتۋىنشا، ورىنبور مەكتەبىن جاڭا ءبىتىرىپ كەلگەن جاس احمەتتىڭ بادريساپامەن تانىسقان جەرى دە - وسى كولدىڭ جاعاسى. سوندىقتان جەرگىلىكتى جۇرت بۇل كولدى احاڭنىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرىپ، مۇعالىم كولى دەپ اتاپ كەتكەن دەسەدى.
اۋليەكولدەگى احاڭ ساباق بەرگەن مەكتەپتەن كەيىن ەرىك اسانبايەۆ، نىعمەتجان ەسەنعارين، كەنجەعالي ساعاديەۆ، ساعىندىق ساتىبالدين، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش ءبىلىم ءمينيسترى شايسۇلتان شاياحمەتوۆ سىندى عالىمدار مەن قوعام قايراتكەرلەرى شىقتى.
اۋليە دەگەن ءسوزدى ايتۋعا بولمايتىن كەڭەستىك كەزەڭدە بۇل مەكەن سەميوزەر دەپ اتالىپ ءجۇردى. كەيىن ءبىراز جىل جەتىكول دەپ اتالدى. ەلدى مەكەننىڭ تاريحي اتاۋى 1997 -جىلى عانا قايتارىلدى.
قوستاناي وبلىسى، اۋليەكول اۋىلى
نۇرقانات قۇلابايەۆ
egemen.kz
