ۇلتتىق بانك تەڭگە باعامىنا تۇسىنىكتەمە بەردى
وسى ورايدا ق ر ۇلتتىق بانكى سىرتقى نارىقتارداعى جاعدايعا مونيتورينگ جۇرگىزىپ، رەسەيگە قارسى قولدانىلىپ جاتقان سانكسيالاردىڭ قازاقستان قارجى جۇيەسىنە قانشالىقتى اسەر ەتەتىنىن باقىلاپ وتىر.
«اقپان ايىندا گەوساياسي ارەناداعى جاعدايدىڭ ۋشىعۋى نارىقتىڭ باستى قوزعاۋشى كۇشى بولعانى ءسوزسىز. رەسەيگە قاتىستى بۇرىن- سوڭدى قولدانىلماعان سانكسيالار، اتاپ ايتقاندا، كەيبىر قارجى ۇيىمدارى SWIFT- تەن اجىراتىلىپ، ورتالىق بانكتىڭ اكتيۆتەرى توقتاعان تۇستا رۋبل رەكوردتىق دەڭگەيدە قۇلدىرادى. نەگىزگى مولشەرلەمەنى % 20- عا دەيىن كوتەرۋ جانە ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ ۆاليۋتالىق ءتۇسىمنىڭ % 80- نا دەيىن مىندەتتى ساتۋىن ەنگىزۋ جونىندەگى ر ف ورتالىق بانكىنىڭ شۇعىل شارالارىنا قاراماستان، رەسەي ۆاليۋتاسى جوعارى قۇبىلمالىق ايماعىندا قالىپ، تاريحي ەڭ تومەنگى كورسەتكىشتەردى كورسەتۋدە»، - دەدى ق ر ۇلتتىق بانكى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءاليا مولدابەكوۆا.
دەگەنمەن، بيرجالىق باعام ءداستۇرلى تۇردە سەنىمدى باعدار بولىپ سانالادى، ويتكەنى قازىرگى جاعدايدا وففشورلىق ساۋدا- ساتتىق، كوبىنەسە، ينۆەستورلار اراسىندا تۋىنداعان دۇربەلەڭدى كورسەتەدى.
«سونداي- اق ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا ءىرى حالىقارالىق رەيتينگتىك اگەنتتىكتەر رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ شەتەل ۆاليۋتاسىنداعى ۇزاق مەرزىمدى كرەديتتىك رەيتينگىن «الىپساتارلىق ساناتتىڭ» تومەنگى شەكاراسىنا دەيىن تومەندەتتى. Fitch رەيتينگتىك اگەنتتىگى دەفولتتىق جاي- كۇيدەن ءبىر ساتىعا عانا جوعارى «س» دەڭگەيىنە دەيىن 6 ساتىعا تومەن ءتۇسىردى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، سانكسيالار رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قولجەتىمدى ۆاليۋتالىق رەزەرۆتەرىن قىسقارتتى، ال كاپيتالدى باقىلاۋ شارالارى ەلدىڭ شەتەلدىك كرەديتورلارى الدىنداعى مىندەتتەمەلەرىنىڭ ورىندالۋىن شەكتەۋى مۇمكىن.
گەوساياسي جاعداي شيەلەنىسكەسىن ينۆەستورلار ءتۇرلى تاۋەكەلدەردەن الشاقتاپ، سونىڭ سالدارىنان ءوز قالپىندا ءوسىپ كەلە جاتقان التىننان باسقا دا شيكىزات تاۋارلارى قىمباتشىلىققا ۇرىندى. ماسەلەن، ا ق ش اكىمشىلىگى رەسەي مۇنايىن يمپورتتاۋعا تىيىم سالۋدى قاراستىرىپ جاتقانى تۋرالى حابارلاردىڭ نەگىزىندە قارا التىننىڭ باعاسى ون جىل ىشىندە العاش رەت باررەلىنە 132 دوللار دەڭگەيىنەن استى. ەۋروپادا تابيعي گازدىڭ باعاسى ءبىر شارشى/م ءۇشىن 4000 دوللارعا دەيىن كوتەرىلدى، ال باعالى مەتالدار نارىعىندا التىن ۋنسياسى 2070 دوللارعا جەتتى. ونەركاسىپتىك مەتالدار سەگمەنتىندە مىس، بولات پەن نيكەل باعاسى دا گەوساياسي جاعدايدىڭ بەنەفيتسيارى بولدى»، - دەدى ۇ ب وكىلى.
شيكىزات اكتيۆتەرىنىڭ ءوسۋى قىسقا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ينفلياتسيانىڭ جەدەلدەۋىنە ىقپال ەتەدى، بۇل ا ق ش ف ر ج- نىڭ مونەتارلىق ساياساتتى كۇشەيتۋى قارساڭىندا دامىعان ەلدەردە اكسيا نارىعىنا قىسىم كورسەتەدى. اقپاننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، MSCI World يندەكسى % 2,7- عا تومەندەدى، 9 –ناۋرىزدا % 5,8- عا شەگەرىلدى.
تەڭگە باعامىنا اسەر ەتەتىن فاكتورلار اقپان ايىنىڭ باسىندا سىرتقى ءارى ىشكى فاكتورلار دا ۇلتتىق ۆاليۋتا ءۇشىن ءبىرشاما قولايلى بولدى. مۇناي باعاسىنىڭ ءوسۋى اياسىندا گەوساياسي جاعدايدىڭ شيەلەنىسۋىنە دەيىن، سونداي- اق ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ بيۋدجەتكە توقساندىق سالىق تولەمدەرى كەزەڭى قارساڭىندا 10 -اقپانداعى جاعداي بويىنشا تەڭگە ءبىر ا ق ش دوللارى ءۇشىن 426,10 تەڭگەگە دەيىن نىعايدى.
«گەوساياسي جاعدايدىڭ ۋشىعۋى، جاھاندىق تاۋەكەل- سەنتيمەنتتىڭ ناشارلاۋى جانە دامۋشى نارىقتار ۆاليۋتالارىنىڭ السىرەۋى اياسىندا 21 -اقپاننان باستاپ ۆاليۋتا نارىعىندا تۇراقسىزدىقتى بولدىرماۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانك 175,6 ميلليون ا ق ش دوللارىنا ينتەرۆەنتسيالار جۇرگىزدى. ۇلتتىق بانكتىڭ قاتىسۋى رەسمي رەسۋرستاردا دا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى دا كەڭىنەن جاريا ەتىلدى. جاھاندىق قارجى نارىقتارىندا قۇبىلمالىلىقتىڭ كۇشەيۋى اياسىندا 28 -اقپاندا بيرجاداعى ساۋدا- ساتتىق 2020 -جىلعى ناۋرىزدان باستاپ العاش رەت فرانكفۋرت اۋكسيونى تۇرىندە ءوتتى. اۋكسيون كەزىندە 98,1 ميلليون ا ق ش دوللارىنا ينتەرۆەنسيالار جۇزەگە اسىرىلدى، ولاردىڭ ۇلەسى ساۋدا- ساتتىقتىڭ جالپى كولەمىنەن % 61,5 بولدى. ماسەلەن، اقپاندا ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنسيالاردىڭ جالپى كولەمى 273,7 ميلليون ا ق ش دوللارىن قۇرادى»، - دەدى ءا. مولدابەكوۆا.
ونىڭ ايتۋىنشا، سىرتقى ەكونوميكالىق جاعدايلاردىڭ وزگەرۋىنە جاۋاپ رەتىندە ۆاليۋتا نارىعىنا قىسىمدى تومەندەتۋ جانە ينفلياتسيالىق ءوسىمدى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەت بىرلەسكەن ءىس- شارالارىن جۇزەگە اسىردى. ۇلتتىق بانك كەزەكتەن تىس شەشىمىمەن بازالىق مولشەرلەمەنى 13,5%- عا دەيىن 3,25 پ. ت. كوتەردى.
جەكە تۇلعالاردىڭ تەڭگەدەگى دەپوزيتتەرى بويىنشا بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن وتەماقى ەسەپتەۋدى كوزدەيتىن تەڭگەلىك سالىمداردى قورعاۋ باعدارلاماسى جاريالاندى.
«ۇلتتىق قوردان بيۋدجەتكە 510 ميلليون دوللار مولشەرىندە ترانسفەرتتەر ءبولۋ ءۇشىن ۆاليۋتانى ساتۋ، سونداي- اق كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرىنىڭ ۆاليۋتالىق ءتۇسىمنىڭ ءبىر بولىگىن مىندەتتى تۇردە ساتۋ شاراسى ۆاليۋتالىق نارىققا قولداۋ كورسەتتى، ونىڭ اياسىندا اقپان ايىندا 190,7 ميلليون دوللار ساتىلدى. ۇلتتىق بانك بۇرىنعىداي سىرتقى نارىقتارداعى احۋالعا تۇراقتى مونيتورينگ جۇرگىزىپ، رەسەيگە قارسى جاڭا سانكسيالاردىڭ قازاقستاننىڭ قارجى جۇيەسىنە اسەر ەتۋ دارەجەسىن باعالايدى. قاجەت بولعان جاعدايدا، ۇلتتىق بانك ۇلتتىق ۆاليۋتاعا قاتىستى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا، ونىڭ ىشىندە ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيالار جۇرگىزۋگە باعىتتالعان شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا دايىن»، - دەپ ءتۇسىندىردى ول.
رۋبل باعامىنىڭ اسەرى «الدىمەن، رەسەي فەدەراتسياسىمەن تىعىز ساۋدا قاتىناستارىنا قاراماستان، تەڭگە باعامىن بەلگىلەۋ ءبىرقاتار فاكتورلارعا بايلانىستى قالىپتاساتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. ۇلتتىق بانك تەڭگەنىڭ رەسەي رۋبلىنە ۇقساس سەرپىنىن نەگىزسىز جانە تۇبەگەيلى بەكىتىلمەگەن دەپ سانايدى، ويتكەنى ءبىزدىڭ ۆاليۋتامىز ءۇشىن سىرتقى جانە ىشكى جاعدايلار قازىرگى رەسەي ۆاليۋتاسىنا بايلانىستى بولىپ جاتقان جاعدايلاردان مۇلدە باسقاشا. ياعني، رەسەي قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا ارىپتەسى بولعانىنا قاراماستان، تەڭگە باعامىنىڭ سەرپىنى رۋبل سەرپىنىنە ىلەسپەيدى جانە ونىڭ قارقىنىنا تىكەلەي قاتىستى ەمەس. ءبىز رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ۆاليۋتا نارىعىنداعى قۇبىلمالىلىقتىڭ بىزدەگى ۆاليۋتا نارىعىنا قاراعاندا بىرنەشە ەسە جوعارى ەكەنىن كورىپ وتىرمىز جانە ول تىكەلەي تەڭگەگە قاتىستى رۋبل قۇنىنىڭ تومەندەۋىنەن كورىنەدى»، - دەدى ءا. مولدابەكوۆا. «ءبىر رۋبل ءۇشىن 5-6 تەڭگە ارالىعىندا بۇرىننان قالىپتاسقان تەڭگە/رۋبلدىڭ تاريحي باعامى جاڭا شىنايىلىقتى كورسەتپەيدى جانە ەلەۋلى وزگەرىستەرگە ۇشىراۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى تەڭگەنىڭ رۋبلگە قاتىستى قانداي دا ءبىر تاريحي باعامىن ۇستانۋدى نەگىزسىز دەپ سانايمىن»، - دەپ ويىن ءبىلدىردى ۇ ب وكىلى.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
