تۋريزم ءۇشىن جارالعانداي تۇركيا: ءتورتىنشى ماۋسىم
پاندەميا داۋىرىنەن كەيىنگى تۋريستەر اعىمىن ارتتىرۋعا تۇركيا قالاي دايىندالىپ جاتىر؟ ءتورت ماۋسىمدى تولىقتاي تۋريستەرگە ارناۋ ءۇشىن قانداي مۇمكىندىكتەر قامتىلادى؟ ءۇش ماۋسىمى جادىراعان جازداي، ءتورتىنشىسى قىتىمىر قىسسىز كوكتەمدەي قۇلپىراتىن جەرورتا تەڭىزىنىڭ جاعالاۋى قازىرگى كۇنى نەسىمەن تارتىمدى؟
جاقىندا تۇركيا ەلشىلىگىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات جونىندەگى وكىلدىگى قازاقستان، قىرعىزستان جانە وزبەكستان ەلدەرىنىڭ ب ا ق وكىلدەرى ءۇشىن ارنايى تۋر ۇيىمداستىرىپ، ءبىز دە سول ارقىلى ءبىراز ءمان- جايعا قانىقتىق.
انتالياداعى ەسكى قالانىڭ جۇرناعى
جولباسشىسىمىز بەركان تاشاننىڭ ايتۋىنشا، كۋرورت- قالا - انتاليادا سۋعا تۇسەتىن جاعاجاي ماۋسىمى ادەتتە ءساۋىر ايىنىڭ اياعى، مامىردىڭ باسىنا تامان باستالا بەرەدى ەكەن. ايتسە دە جەرورتا تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىنداعى كۇن رايى ءار جىلى ءارقالاي قۇبىلادى.
«شىمىرلار مەن شىدامسىزدار ءتىپتى قازىردەن باستاي بەرەدى. ءسۇيتىپ كەيبىرەۋلەر ءۇشىن شومىلۋ ماۋسىمى ەرتە كوكتەمنەن قارا كۇزگە دەيىن جالعاسادى. سونىڭ ىشىندە قازاقتار دا بار» دەپ قالجىڭدايدى بەركان بەي.
ونىڭ ايتۋىنشا، انتاليا حالقىنىڭ سانى 2 ميلليوننان اسادى. ال جازعى ماۋسىمدا قالا ءدال سونشاما تۋريستەردى قابىلداپ، 4 ميلليوننان استام ادام دەمالىسىن كۋرورت- قالادا وتكىزەدى. جالپى انتاليا نەگىزىنەن سۋى شيپالى تەڭىزگە قۇمارلانا شومىلىپ، قۇمدى جاعاجايدا كۇنگە قىزدىرىنىپ، تۇرىكتىڭ ءتۇرلى- ءتۇرلى تاعامىنان ءدام تاتا راحاتتانۋ ءۇشىن جارالعان قالا. جەرورتا تەڭىزىنىڭ جاعاسىنداعى قالانى «تۋريزم جۇماعى» دەپ تە اتايدى.
2 مىڭ جىلدىق تاريحى بار انتاليادا ەسكى قالانىڭ جۇرناعى ءبىرشاما ساقتالعان. تاريحىنا ۇڭىلسەك، ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدەن بۇرىن بەرگام كورولدىگى وسىندا ورىن تەۋىپتى. ودان ارعى جاعىندا كىمدەر جايلاعانى بەلگىسىز، ال ودان بەرى وسىناۋ كورىكتى مەكەنگە كىمدەر يەلىك ەتپەگەن؟
انتاليادا ەجەلگى داۋىردەن قالعان قالدىقتار ونشا كوپ ەمەس. دەگەنمەن، كۋرورت- قالاعا كەلگەندەر مىندەتتى تۇردە تاماشالايتىن ەجەلگى شاھار جۇرناعى - ادريان قاقپاسى. ريم يمپەراتورى ادرياننىڭ قۇرمەتىنە ارناپ سالىنعان وسى قاقپانىڭ ساۋلەتى، قورعان- قابىرعا تۋريستەردى تامساندىرماي قويمايدى. ەجەلگى گرەك مادەنيەتىنەن سىر شەرتەتىن ايشىقتى تاڭبالار، ريم يمپەرياسىنىڭ ايبىنىن بىلدىرەتىن بيىك قامالدار كوزدى اربايدى. ەسكى قالانىڭ تابانىنا تاس توسەلگەن تار كوشەلەرى عانا ەمەس، كەيىنگى كەزەڭدەردەگى اعاش ۇيلەر، بەرگى زامانداعى مەشىتتەر دە كونەدەن جەتكەن جادىگەر ىسپەتتەس قاتتالىپ، تالاي تاريحتىڭ ءىزىن، شەجىرەسىن وزىنە ساقتاپ وتىر.
ايتا كەتەرلىگى، قىس اياعى بولسا دا انتاليادا سيترۋس وسىمدىكتەرىنىڭ جايقالىپ تۇراتىن مەزگىلى. كوشە بويىندا ساپ- سارى جەمىسى كوزگە ۇراتىن اپەلسين، ماندارين اعاشتارى جايقالىپ تۇر. مۇندا جەمىستى جىلىنا 2-3 مارتە تەرەدى ەكەن. قالادان ءسال الىستاعاندا اۋىل شارۋاشىلىق، اسىرەسە كوكونىس، ازىق- تۇلىكتەرىنىڭ، جەمىس- جيدەكتىك الەۋەتى دە ايتارلىقتاي دامىعانىن اڭعاردىق. سىرتى سەللوفانمەن كومكەرىلگەن جىلىجايلار، باقشا- باقشاعا بولىنگەن ورىندار - وسىنىڭ ءوزى دە تۇركى جۇرتىنان كوپ نارسەنى ۇيرەنۋگە بولاتىنىن اڭعارتقانداي.
Side - ەكسكۋرتسيالىق تۋريزممەن ءتانتى ەتەدى
«سيدە (Side) - ەجەلگى انادولى تۇرعىندارىنىڭ تىلىندە «انار» (گرانات) دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. كەزىندە اناردىڭ وتانى وسى جەر بولسا كەرەك. قازىر بۇندا اناردان باسقا كوپتەگەن جەمىس- جيدەك وسەدى. تۇرىكتەردىڭ ءوز بانانى دا وسىندا بار»، - دەيدى جولباسشىمىز بەركان.
ءبىزدىڭ بۇل ساپارىمىز سيدە توڭىرەگىنە جاۋىن- شاشىننىڭ مول تۇسەتىن كەزىنە ءدوپ كەلىپتى. دەگەنمەن، جازداعىداي اپتاپ ىستىق ەمەس، جاياۋ شارلاپ- شاقىرىمداپ جۇرۋگە، ەجەلگى ريم تۇرعىندارىنىڭ ءىزىن باسىپ، ەسكەرتكىشتەرىن ارالاپ قاراۋعا ناعىز قولايلى كەز - وسى ناۋرىز- ءساۋىر بولسا كەرەك. ناقتىراق ايتقاندا جاعاجاي تۋريزمىنەن گورى ەكسكۋرتسيالىق تۋريزمنىڭ ءدال كەزەڭى وسى ەكەن.
اشىق اسپان استىنداعى مۋزەي دەگەندى كوپ ەستىپ ءجۇرمىز عوي. سيدەنىڭ ەكىنشى اتاۋىن دا سولاي اتاعان دۇرىس پا دەپ تە ويلايمىن. قالانىڭ وتكەن ءومىرى تۋرالى سىر اشاتىن جادىگەرلەر، ەجەلگى قالا تۋرالى اقپارات بەرەتىن عيماراتتار، تاس- كوشەلەر، مادەني- رۋحاني ورىندار - كونە ريمدىكتەر تاريحىنا دەگەن قۇشتارلىقتى ارتتىرا تۇسەدى ەكەن. ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى گرەكتەر قاشاپ- قالاعان قالاشىقتار، ريم يمپەرياسى كەزەڭىندەگى قورعاندار، ءتىپتى كوشە بويىنداعى تاس- لاشىق دۇكەندەر، عيباداتحانا، مونشا مەن تەاتر الاڭدارى ەرەكشە اسەر بەرەدى.
سيدە قالاسىندا قوناقتار ءۇشىن اسا ماڭىزدى نىسان - ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ 2 عاسىرىندا سالىنعان دەلىنەتىن امفيتەاتر. سىيىمدىلىعى 18-20 مىڭ ادامدى قۇرايتىن امفيتەاتردى تاماشالاعاندا كوز الدىڭا بىردەن جان الىپ، جان بەرىسكەن «گلادياتورلار شايقاسى» ەرىكسىز ەلەستەي كەتەدى. بەركان بەي امفيتەاتردىڭ اكۋستيكاسى دا ءالى كۇنگە ەرەكشە ەكەنىن ەسكە سالىپ، ءوزىنىڭ زور داۋىسىمەن ونى دالەلدەپ باقتى. راس، بۇندا كەزىندە گلادياتور ايقاسى عانا ەمەس، تالعامپاز ريم جۇرتشىلىعى تالاي- تالاي تەاتر قويىلىمدارىن تاماشالاعانى انىق.
ىسپارتا ءتورت ماۋسىمعا دا اشىق
ىسپارتانى جۇرت «راۋشان گۇلدەر» قالاسى دەپ اتايدى. قازىر قىستىڭ اياقتالار ۋاعى بولعاندىقتان راۋشان گۇلدەردى دە، ەل اۋزىنان سۋى قۇرىپ اڭىز قىلاتىن جايقالعان لاۆاندا القابىن دا كورە المادىق. دەگەنمەن، قالانىڭ ءار تۇكپىرىنەن اتىرگۇل ءيىسى اڭقىپ، جان- جاقتان جەلمەن بىرگە ەسىپ تۇراتىنداي سەزىلەدى. دالادا عانا ەمەس، دۇكەندەرگە، قوناق ۇيلەرگە بارا قالساڭىز راۋشان گۇل ءيىسى مۇرىندى جارادى. گاپ مىنادا ەكەن: مۇندا ءيىسسۋ، سابىنسۋلاردان باستاپ، پاندەميا كەزىندە كۇندەلىكتى قولدانىسقا اينالعان قول شاياتىن سانيتايزەرلەرگە دەيىن راۋشان مەن لاۆاندانىڭ تابيعي سىعىندىسىنان جاسايدى.
«ءبىر قىزىق مالىمەتتى بىلە جۇرىڭدەر: جازدا جەرگىلىكتى جۇرت يسپارتا القابىنان راۋشان گۇل جاپىراقتارىن جيناۋعا كىرىسەدى. بەس مىڭ توننا راۋشان گۇل جاپىراعىن سىعىپ، ودان 1 ليتر مايىن الۋعا بولادى ەكەن. ال راۋشان گۇلدىڭ سىعىندالعان 1 ليتر مايى 7 مىڭ ەۋرو تۇرادى»، دەيدى بەركان بەي.
ءتورت ماۋسىمعا اشىق بولاتىن سەبەبى - قىسقى تۋريزم ءۇشىن دە جاعداي جاسالعان. تەڭىز دەڭگەيىنەن 2560 مەتر بيىكتىكتە Davraz تاۋ شاڭعىسى كۋرورتى قاراشا- جەلتوقساننان باستاپ، ناۋرىز- ساۋىرگە دەيىن جۇمىس ىستەيدى. ماماندار تاۋ شاڭعىسىنىڭ كۇيزەلىستەن ارىلتۋعا كوپ سەپتىگىن ايتۋشى ەدى. سوندىقتان با، بۇل وڭىرگە كەلۋشىلەر سانى دا ارتا تۇسكەن. اسىرەسە پاندەميا كەزەڭىندە تاۋدىڭ ساف اۋاسىمەن تىنىستاپ، شاڭعى تەبۋگە قۇشتارلار سانى ارتىپتى.
قازاقتا «اتىڭ باردا جەر تانى جەلىپ ءجۇرىپ» دەيتىن ەدى. تۇركياعا بارساڭىز، جەر تانىپ قانا قويماي تۋريزمىنە ءتانتى بولىپ قايتاسىز. ويتكەنى، ءداپ وسى سالانى ستراتەگيالىق باعىت سانايتىن تۇرىكتەر قازىر جاعاجاي تۋريزمىنەن بولەك، جىل بويى ەكسكۋرتسيا، مادەنيەت، سپورت، ساۋدا، دەنساۋلىق تۋريزمىنە، قىسقى دەمالىس جانە سپورت تۋريزمىنە دە كوپ ءمان بەرىپ وتىرعانى ايقىن اڭعارىلادى. ۇيرەنەرىمىز كوپ- اق...
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى
