باقىت سۇلتانوۆ تەگەراندا يراننىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتىمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى
بۇل تۋرالى قازاقپارات primeminister.kz-كە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
كەزدەسۋدىڭ نەگىزگى تاقىرىبى ەكى ەلدىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋ بولدى. باقىت سۇلتانوۆ يراننىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتىن قازاقستان ساۋدا-ەكونوميكالىق ميسسياسىنىڭ جانە قازاقستان-يران ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ جاقىندا وتكەن 17-وتىرىسىنىڭ قورىتىندىلارى تۋرالى حاباردار ەتتى.
«يران يسلام رەسپۋبليكاسى - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحي دوستاس مەملەكەتى جانە وڭىرلىك سەرىكتەسى. يرانمەن ءوزارا ءتيىمدى قارىم-قاتىناستى دامىتۋ - ەلدىڭ سىرتقى ساياسي باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ب. سۇلتانوۆ.
يران - وڭىردەگى قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا-ەكونوميكالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. ىنتىماقتاستىق الەۋەتىن تولىق پايدالانۋ مۇمكىندىگى سانكسيالىق رەجيمدى شەكتەيدى.
«ءبىز سانكسيا جاعدايىندا يرانمەن ىنتىماقتاستىق ماسەلەسى بويىنشا ا ق ش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىمەن كونسۋلتاتسيالار وتكىزدىك»، - دەپ حابارلادى ب. سۇلتانوۆ.
ول سونداي-اق ۆەنادا ءوتىپ جاتقان يران مەن ا ق ش اراسىنداعى كەلىسسوزدەر جاقىن ارادا ءساتتى اياقتالادى دەگەن ءۇمىتىن ءبىلدىردى.
بۇل رەتتە ءوزارا ساۋدا كولەمى ەكى ەلدىڭ ناقتى مۇمكىندىكتەرىنە سايكەس كەلمەيتىندىگى اتالىپ ءوتىلدى. وسىعان بايلانىستى تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمىن $3 ميلليارد ۇلعايتۋ مىندەتى بەلگىلەندى (2021-جىلى تاۋار اينالىمى - $440,1 ميلليون). سونىمەن قاتار وسى ماقساتقا جەتۋ باعىتتارىنىڭ ءبىرى ونىمدەرىنىڭ كەڭ اۋقىمدى اياسىندا، اسىرەسە ازىق-تۇلىك تاۋارلارىمەن سۆوپ-وپەراتسيالار سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى اتالدى.
بۇل قازاقستاندىق ەكسپورتتىڭ يراننىڭ وڭتۇستىك پورتتارى ارقىلى پارسى شىعاناعى ەلدەرىنىڭ نارىقتارىنا شىعۋىن جەڭىلدەتەدى. كەزدەسۋدە بانك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق، لوگيستيكالىق الەۋەتتى دامىتۋ، سونداي-اق ەكى ەلدىڭ تەڭىز جانە قۇرلىق پورتتارىن بىرلەسىپ پايدالانۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.
قازاقستان تاراپى تەگەرانعا تەك ساۋدامەن شەكتەلمەي، اناعۇرلىم قارقىندى ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق پەن ونەركاسىپتىك كووپەراتسياعا كوشۋدى ۇسىندى. قازىرگى ۋاقىتتا يران ينۆەستيتسيالارى قازاقستاندا دا بار (بورلى مىس-موليبدەن كەن ورنىن يگەرۋ جانە كاتودتى مىس وندىرەتىن گيدرومەتاللۋرگيالىق زاۋىت سالۋ جوباسى). سونداي-اق قازاقستان يران اۋماعىندا كەن ورىندارىن يگەرۋگە قاتىسۋعا مۇددەلى.
ي ي ر ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى موحامماد موحبەر دەزفۋلي تمك سالاسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ۇسىنىستى قولدادى.
«قازىر ءبىزدىڭ كومپانيالار ءبىرقاتار تابىستى جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا. قارىم-قاتىناستى ودان ءارى كەڭەيتۋ ءۇشىن ءبىز بيزنەسىمىزگە كەدەرگى كەلتىرەتىن جاعدايلاردى جويۋىمىز كەرەك»، - دەدى دەزفۋلي مىرزا. ول، سونداي-اق، قازاقستان ەۋرازيالىق كەڭىستىكتە جەكەلەگەن تاۋارلاردى ءوندىرۋ بويىنشا حابقا اينالعانىن اتاپ ءوتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، يران ءوز ايماعىندا وسىنداي حابقا اينالۋعا الەۋەتى بار. ەكى ەلدىڭ مۇددەلەرى مەن مۇمكىندىكتەرىن ۇشتاستىرۋ جانە تەڭدەستىرۋ، ونىڭ ىشىندە ونەركاسىپتىك كووپەراتسيا بولىگىندە قازاقستان مەن يراننىڭ ەكونوميكالارىن جاقىنداستىرۋعا جانە ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن قوزعاۋعا ىقپال ەتەتىن بولادى.
بۇل رەتتە، مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا ساۋداسىن كەڭەيتۋگە ە ا ە و ەلدەرى مەن يران يسلام رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ەركىن ساۋدا تۋرالى قازىرگى قولدانىستاعى ۋاقىتشا كەلىسىمدى تولىق فورماتتى كەلىسىمگە دەيىن كەڭەيتۋ ىقپال ەتەتىن بولادى.
ە س ا تۋرالى تولىق فورماتتى كەلىسىم جاساسۋ تاۋار نومەنكلاتۋراسىنىڭ كەمىندە %80 ىنا كەدەندىك باجداردى جويۋعا جانە/نەمەسە تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بانك ىنتىماقتاستىعىنا كەلەتىن بولساق، ي ي ر ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى ەلدەردى ۇلتتىق ۆاليۋتالارعا ءوزارا ساۋدا جاساۋعا باعىتتاۋدى ۇسىندى.
قازاقستان-يران ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ 17-وتىرىسىنىڭ حاتتاماسىندا ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدانى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ءتيىستى ادىستەر مەن قۇرالداردى ايقىنداۋ ءۇشىن بانكتىك ىنتىماقتاستىق جونىندەگى بىرلەسكەن كوميتەت قۇرۋ مۇمكىندىگىن قاراۋ كوزدەلگەن.
بيزنەس-بايلانىستاردى قارقىنداتۋ ءۇشىن قازاقستان ق ر مەن ي ي ر اراسىندا ايىنا 4 رەيستىك جيىلىكپەن تۇراقتى رەيستەردى قايتا باستاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
كەزدەسۋ سوڭىندا تاراپتار ەكى ەلدىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىن تەرەڭدەتۋگە ءوزارا مۇددەلىلىگىن تاعى دا راستادى.
