قۋعىنعا تۇسكەن اۋلەت

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - قىزىلوردادان سىرداريا اۋدانىنا قاراي جولى تۇسكەن جولاۋشىنىڭ ناعي ءىلياسوۆ اۋىلىنا جاقىنداي بەرە ەرەكشە ءبىر مۇناراعا كوزى تۇسەدى.

بۇل ەلىن جاۋدان قورعاعان ايگىلى باتىر، اۋزى دۋالى بي كوتىبار يتاياق ۇلىنىڭ اۋلەتى جاتقان قورىم. جەرگىلىكتى تاريحشىلار باتىردىڭ مۇنارالى كەسەنەسى سىر بويىنداعى 50 دەن استام اسارلار سياقتى تاريحي مادەني قۇندىلىعى جوعارى ەسكەرتكىشتىڭ بىرىنە جاتاتىنىن ايتادى. مۇنارا 1982 -جىلدان بەرى مەملەكەت قورعاۋىنا الىنعان.

سىر ءوڭىرىن قوقان باسقىنشىلارىنان ازات ەتۋشى ايگىلى ءجۇزباسى، بي ءارى باتىر كوتىبار يتاياق ۇلى شامامەن 1825-30 -جىلدار ارالىعىندا قازىرگى سىرداريا اۋدانى ناعي ءىلياسوۆ اۋىلى توڭىرەگىندە دۇنيەگە كەلگەن. جاپپاس رۋىنىڭ بەدەلدى ادامىنىڭ ءبىرى بولعان كوتىبار يتاياق ۇلى تۋرالى ءا. ديۆايەۆتىڭ ەڭبەگىندە دە جازىلادى. باتىردىڭ اكەسى يتاياق داۋلەتتى، سۋدىڭ جولىن تانيتىن مۇراپ بولعان كىسى ەكەن.

بيىكتىگى ون مەترگە جۋىق، قام كەسەكتەن تۇرعىزىلعان مۇنارانىڭ تومەنگى بولىگى سيليندرلى، ورتاسىنا قاراي كۇرت تارىلا تۇسكەن، جوعارعى بولىگى كەسىلگەن.

وتىزىنشى جىلدار وقپانىنا كوتىباردىڭ ەل ىسىنە ارالاسا باستاعان ۇلدارى الماعامبەت، پىرماعامبەت، يبراھيم، جانعابىلدار دا ءتۇسىپتى. تورتەۋدىڭ اراسىنان ەلگە كەنجەسى جانعابىل عانا امان ورالادى.

ءبيدىڭ 1871 -جىلى دۇنيەگە كەلگەن تاعى ءبىر ۇلى ءالي كوتىباروۆ جايلى اڭگىمە بولەك. جولەك ستانساسىنداعى ورىس- قازاق مەكتەبىن، تاشكەنتتەگى گيمنازيانى ۇزدىك بىتىرگەن قازاق بالاسىنا وقۋ ورنىنىڭ باسشىلارى سانكت- پەتەربۋرگتەگى جوعارى اسكەري- مەديتسينالىق اكادەمياسىنا جولداما بەرەدى. تالاپتى جاس اكادەميادا دا ۇزدىك وقىپ، بەس جىل پاتشا ارمياسىندا دارىگەر بولادى. ازامات سوعىسى جىلدارىندا جەتىسۋداعى چەركاسسك قورعانىسىندا اسكەري لازارەتتى باسقارىپ، مىڭداعان جاندى اجالدان امان الىپ قالادى.

قازاقتان شىققان تۇڭعىش دارىگەرلەردىڭ ءبىرى ءالي كوتىبار ۇلى وسىدان كەيىن تاشكەنتتە قىزمەت ەتىپ، كەيىن پەروۆسك ۋەزدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولادى. 1925 -جىلى 54 جاسىندا قايتىس بولعان دارىگەر مۇنارا ماڭىنداعى اۋلەتتىك قورىمعا جەرلەنەدى. قازىر وبلىس ورتالىعىندا دارىگەر ءالي اتىندا كوشە بار.

قىزىلوردا

مۇرات جەتپىسبايەۆ

egemen.kz