ءبىلىم مينيسترلىگىندە ساپاسى تومەن ۋنيۆەرسيتەتتەرگە قاتىستى «قارا ءتىزىم» جوق - اسحات ايماعامبەتوۆ
بۇل تۇرعىدا ءبىلىم بەرۋ باعىتىندا جۇمىستار قالاي ءجۇرىپ جاتىر، جۇمىس جوسپارى قانداي جانە قازاقپاراتتىڭ وزگە دە سۇراقتارىنا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ جاۋاپ بەردى.
- اسحات قانات ۇلى، العاشقى سۇراعىمىزدى بيىل ەرەكشە تالقىلاۋدا بولىپ، بەكىتىلگەن ۇلتتىق جوبادان باستاساق. «BILIMDI ŪLT» ۇلتتىق جوباسىنىڭ اياسىندا مەكتەپتەر قۇرىلىسىنا ەرەكشە ءمان بەرىلىپ وتىر. جالپى، ەلىمىزدە مەكتەپ قۇرىلىسى ماسەلەسى قانشالىقتى وزەكتى؟
- بيىل «BILIMDI ŪLT» ۇلتتىق جوباسى قابىلدانىپ، وندا ەڭ تۇيتكىلدى پروبلەمالار قامتىلىپ وتىر. سونىڭ ىشىندە ەڭ ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى مەكتەپتەردى سالۋعا ارنالعان. وسى ورايدا ءۇش اۋىسىمدا وقىتۋ پروبلەماسىن شەشۋ، اپاتتى جاعدايداعى مەكتەپتەردى جويۋ سەكىلدى نەگىزگى ماقساتتار تۇر. مەملەكەت باسشىسى بيىلعى جولداۋىندا وسى ماسەلە تۋرالى ءتيىستى تاپسىرما بەردى. بۇل تۇرعىدا 2025 - جىلعا دەيىن قازاقستاندا كەم دەگەندە 1000 مەكتەپ سالىنۋى ەسكەرىلگەن. بۇل تاپسىرما وتە ماڭىزدى، ويتكەنى اتالعان كولەمدەگى مەكتەپتەر سالىنباسا، وندا 2025 -جىلعا دەيىن مەكتەپتەردە 1 ميلليونعا جۋىق ورىن تاپشىلىعى بايقالاتىن بولادى. سوندىقتان وسى پروبلەمانى بولدىرماس ءۇشىن مىندەتتى تۇردە قۇرىلىس جۇمىستارىن جالعاستىرىپ، جاڭا مەكتەپ عيماراتتارىن پايدالانۋعا بەرۋىمىز كەرەك. نەگە مۇنداي ماسەلە تۋىنداپ جاتىر؟ نەگىزىنەن مۇندا ەكى ەڭ باستى فاكتور بار.
بىرىنشىدەن، بۇل دەموگرافيا پروتسەستەرىنە قاتىستى بولىپ وتىر. ەكىنشىدەن، ۋربانيزاتسيا پروتسەستەرىنىڭ ىقپالى دا بار. ياعني، بالا تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ ءوسۋى مەن ەلدى مەكەندەردەن تۇرعىنداردىڭ قالاعا كوشۋى ماسەلەسىن ەسكەرە وتىرىپ، ءتيىستى قادامدار جاساۋعا تۋرا كەلىپ تۇر. تاعى ءبىر اتاپ وتەر جايت، وبلىس ورتالىقتارى مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى قالالاردا جاڭا ۇلكەن تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى سالىنىپ جاتىر. الايدا بۇل اۋماقتا ءتيىستى الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم جەتكىلىكسىز دەڭگەيدە سالىنادى. ناتيجەسىندە، تۇرعىندار كوشىپ كەلىپ، شوعىرلانعاننان كەيىن، بۇل جەردەگى بارشا مەكتەپكە ۇلكەن سالماق تۇسەدى. وسىدان ورىن تاپشىلىعى تۋىندايتىنىن كورىپ وتىرمىز. اتالعان فاكتورلاردى نازارعا الىپ، مەكتەپ قۇرىلىسىنا ەكپىن قويىلىپ وتىر.
جالپى، تاۋەلسىزدىك جىلدارى ەكى مىڭنان استام مەكتەپ سالىندى. ەندى وسى بەس جىلدا كەم دەگەندە ءبىر مىڭ مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋىمىز كەرەك. مەملەكەت ءوز الدىنا وسىنداي ۇلكەن ماقسات قويىپ وتىر. ارينە، بۇل ماقسات ورىندالادى دەپ سەنەمىز. ءار جىلعا ءتيىستى مەجە بەكىتىلگەن بولاتىن. بيىل 200 مەكتەپتى ىسكە قوسۋ جوسپارلانعان. قازىرگى مالىمەتكە سۇيىنسەك، 206 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى. وسى رەتتە بيىلعا بەلگىلەنگەن ماقسات ورىندالدى دەپ ايتا الامىز. سوندىقتان جىل سايىن 200 مەكتەپتەن سالىپ وتىرساق، بۇل مىندەتتى ماقساتتى ورىنداۋعا مۇمكىن بولادى.
اتاپ ايتقاندا، وسى سالادا بىرنەشە باعىت ەسكەرىلگەن. مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن مەكتەپ سالۋمەن قاتار، مەملەكەتتىك- جەكەشەلىك ارىپتەستىك تەتىگى جانە جالپى جەكەمەنشىك مەكتەپتەردى سالۋ سەكىلدى ءۇش باستى باعىت بويىنشا بۇل ماسەلە ءوز شەشىمىن تابادى. وسى قادامداردى مەملەكەت ءۇشىن ءتيىمدى دەپ ايتۋعا بولادى. جەكەمەنشىك مەكتەپتەرگە توقتالساق، كاسىپكەرلەر ونى قىسقا مەرزىمدە سالادى جانە بيزنەس ءوز قاراجاتىن يگەرەدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، بيۋدجەت ءبولۋ، ونىڭ كونكۋرسىن ۇيىمداستىرۋ جانە باسقا دا راسىمدەردى ولار ءوز مويىندارىنا الادى، سونداي- اق مەملەكەت بيۋدجەتىنە جۇكتەمە تۇسپەيدى.
حالىق تاراپىنان «جەكەمەنشىك مەكتەپتەردە بەرەتىن ءبىلىم ساپاسى قانداي بولادى» دەگەن سۇراق قويىلىپ جاتادى. ارينە، بۇل زاڭدى سۇراق. بۇل ماسەلەگە قاتىستى مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتى بار. بارلىق بالا ءبىلىم العاندا مەملەكەتتىك ستاندارتقا ساي بولۋى كەرەك. اتالعان ستاندارتتا بەكىتىلگەن مىندەتتى پاندەردى وقىتۋ جەكەمەنشىك جانە مەملەكەتتىك مەكتەپتە بىردەي ورىندالۋى كەرەك جانە ءبىلىم ساپاسى قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس. ەگەر قامتاماسىز ەتىلمەسە، بۇل مەكتەپتەر جابىلادى ءارى ليتسەنزياسىنان ايىرىلادى. سوڭعى جىلدارى جەكەمەنشىك مەكتەپتەر جۇيەسى دامىپ كەلەدى. جالپى، ولاردىڭ باعىت- باعدارى جامان ەمەس. ساپا بويىنشا ءبىراز جاقسى وزگەرىستەر بار دەپ ايتۋعا بولادى. ەكىنشىدەن، بۇل باسەكەلەستىكتى دامىتادى. باسقا دا دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن قاراساق، جەكەمەنشىك سەكتور دا جاقسى دامىعانىن كورىپ وتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەتتىك مەكتەپتەردىڭ جەلىسى دە دامىپ كەلەدى. مەملەكەتتىك مەكتەپتەر مىندەتتى تۇردە سالىناتىن بولادى.
- ەلىمىزدە تالاپتارعا ساي كەلمەيتىن ءبىرقاتار جوعارى وقۋ ورىندارى جابىلعانى بەلگىلى. ەندى تاعى قانداي وقۋ ورىندارى «قارا تىزىمگە» ەندى، الدە بۇل جۇمىستار اياقتالدى دەپ ايتۋعا بولا ما؟
- بىزدە «قارا ءتىزىم» دەگەن جوق. جالپى، «مينيسترلىك ءبىر ءتىزىمدى جاساپ، مىنالار تىزىمگە كىردى، ەندى وسىلار جابىلۋى كەرەك» دەگەن تۇسىنىك جوق. سەبەبى بىزدە تاۋەكەلدەردى انىقتايتىن ارنايى جۇيە بار. جىل سايىن وسى جۇيە بويىنشا قاي ۋنيۆەرسيتەت ساپانى بەرمەي جاتقانىن قارايمىز. بىزدە ۇلتتىق ەلەكتروندى بازا بار، سول بازاعا ءار ۋنيۆەرسيتەت وزدەرىنىڭ دەربەس كورسەتكىشتەرىن جازىپ بەرەدى. ونى ءبىز جازبايمىز. ءبىز تەك قانا سول كورسەتكىشتەردى زەردەلەپ قارايمىز. وسى ناتيجەلەردى نازارعا الىپ، تاۋەكەلدەر بار ەكەنىن بىلگەننەن كەيىن، ونى ارنايى تەكسەرۋ ءۇشىن تىركەۋدەن وتەمىز.
«ءبىز تىركەپ قويدىق، كەلەسى جىلى مىنا ۋنيۆەرسيتەتتەر تەكسەرۋدەن وتەدى» دەپ الدىن الا جاريالايمىز. ەشكىم دە توسىننان كەلىپ، تەكسەرۋ جۇرگىزبەيدى. بىزدە تەكسەرۋ وتكىزەتىن ارنايى پاراق بار ەكەنىن، قاي ماسەلەگە نازار اۋدارىلاتىنىن جوعارى وقۋ ورىندارى جاقسى بىلەدى. بۇل رەتتە پرفەسسورلىق- وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ، وقۋلىقتاردىڭ، ءتيىستى كومپيۋتەرلەردىڭ، ءبىلىم ساپاسىنىڭ، جاتاقحانانىڭ بولۋى سياقتى تالاپتارعا ەكپىن قويىلادى. بيىلدان باستاپ ەڭ باستى تالاپتىڭ اراسىنا بالالاردىڭ ءبىلىمى ساپاسىن انىقتاۋ ءۇشىن ءتيىستى تەستىلەۋ وتكىزۋدى ەنگىزدىك. مۇنىڭ الدىندا تەستىلەۋسىز ءارتۇرلى جاي عانا كورسەتكىشتەردەن زەرتتەيتىن. سوندا ۋنيۆەرسيتەتتەر «ەڭ باستىسى ماتەريالدىق بازاعا ەمەس، بىزدەگى ءبىلىم ساپاسىنا قاراڭىزدار» دەپ ايتاتىن. وسىنى ەسكەرىپ، ءبىلىم ساپاسىن ەنگىزدىك، ءتيىستى باعىتتار بويىنشا بالالاردىڭ بىلىمدەرىن تەكسەرەمىز.
ءبىز جاپقان ۋنيۆەرسيتەتتەردە وزدەرى ءوتىپ، ەمتيحان تاپسىرعان پاندەردەن ءبىلىمىن دالەلدەي الماي وتىر. بۇل جاعداي - ءبىز ءۇشىن وتە ۇلكەن سيگنال. سوندىقتان وسىنداي ۋنيۆەرسيتەتتەردى ءبىرىنشى رەت تەكسەرگەننەن كەيىن، قانداي كەمشىلىكتەر بار ەكەنىن ايتىپ، ونى تۇزەتۋگە ۋاقىت بەرەمىز. الدىن الا ەسكەرتىپ، ەكىنشى تەكسەرۋگە بارامىز. ءۇشىنشى تەكسەرۋگە دەيىن تاعى ۋاقىت بەرەمىز. ودان سوڭ ءتيىستى شەشىم اياسىندا ليتسەنزياسىنان ايىرىپ، سوتقا جۇگىنىپ، شارا قولدانىلادى. وسى باعىتتا 41 ۋنيۆەرسيتەتتەن 500 ليتسەنزيانى قايتارىپ الدىق، ياعني ولار ءتيىستى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن قامتاماسىز ەتە المادى. ال تولىعىمەن بىزدە 15 ۋنيۆەرسيتەت جابىلدى. وسىندا وقىعان 100 مىڭنان استام ستۋدەنت باسقا وقۋ ورىندارىنا اۋىستى.
ءبىز تەكسەرۋگە بارامىز دەگەننىڭ وزىندە تەك ءبىر بۇيرىقپەن 1 مىڭ ادامعا دەيىن وقۋدان شىعارىپ جاتقاندارى بار. نەگە شىعارىپ جاتىر؟ ويتكەنى ءبىلىم بەرۋ ساپاسى جوق. ءبىز بارىپ قۇجاتتاردى قاراعاندا، ۇ ب ت تاپسىرماعان، وقىماعان جاعدايلار بولىپ جاتادى. سوندىقتان ءبىز تەكسەرۋگە بارماي جاتىپ، سونىڭ وزىندە قانشاما ۋنيۆەرسيتەت ءبىر- ەكى جىلدىڭ ىشىندە ماتەريالدىق- تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتىپ، پروفەسسورلاردى تارتىپ، جاتاقحانالاردى سالىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، بۇل باعىتتاعى وڭتايلى قادامدار ەكونوميكامىزدىڭ، الەۋمەتتىك سالانىڭ دامۋى ءۇشىن وتە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى. ەڭ باستىسى، ساپاسىز ماماندارعا ديپلوم بەرمەي، ولاردى نارىققا شىعارماۋ. بۇل تۇرعىدا شىن مانىندە مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىنە تىكەلەي بايلانىستى.
سونىمەن قاتار، كوللەدجدەردە 2 مىڭنان استام ليتسەنزيانى قايتارىپ الدىق، 30 كوللەدج تولىقتاي جابىلدى. بىزگە ءتارتىپ پەن ءبىلىم ساپاسى كەرەك. وسى ورايدا ولار ساپانى كوتەرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. اتاپ وتەر جايت، نەگىزىنەن قازاقستانداعى جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى وتە باسەكەگە قابىلەتتى. ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسىم كوبىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ساپاسى وتە جوعارى. ولار الەمدىك رەيتينگتەرمەن قامتىلىپ وتىر، الەمدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن باسەكەلەستىككە جارامدى بولىپ كەلەدى.
- مەملەكەتتىك گرانت سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. پەداگوگ مارتەبەسىنە قاتىستى قادامدار جاسالعاننان بەرى بۇل سالاعا كەلەتىن ستۋدەنتتەر سانى ارتقانى ايتىلىپ ءجۇر. بۇل ۇردىسكە ءوزىڭىز قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟
- پرەزيدەنتتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا پەداگوگتاردىڭ مارتەبەسىن، جالاقىسىن كوتەرەمىز دەپ ءتيىستى شەشىمدى ىسكە اسىرىپ جاتقاندا، پەداگوگيكالىق ماماندىققا قىزىعۋشىلىق ارتاتىنىن كۇتتىك. ءبىراق ءدال قازىرگى دەڭگەيدە بىردەن ۇلكەن سۇرانىستىڭ بايقالۋى جاقسى جاڭالىق بولدى. ويتكەنى تەك «التىن بەلگى» يەگەرلەرىنىڭ وسى ماماندىققا بارۋى كورسەتكىشى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە 2 ەسە كوبەيدى. بۇنىڭ الدىندا پەداگوگيكالىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن تاڭداعان تۇلەكتەردىڭ بالى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى بولسا، قازىر ەڭ جوعارى ۇپايلاردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە بۇگىندە مەكتەپتى ءبىتىرىپ جاتقان ەڭ ۇزدىك ءارى جاقسى وقىعان تالاپكەرلەر وسى پەداگوگيكالىق ماماندىقتى تاڭداپ جاتقانىن بىلدىرەدى. ەرتەڭ وسى بالالار ۋنيۆەرسيتەتتى ءتامامداپ، مەكتەپكە مۇعالىم رەتىندە وتە مىقتى مامان بولىپ بارادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت كەمەل ۇلىنىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا وسىنداي جاقسى وزگەرىستەر بولىپ جاتىر.
- جوعارى وقۋ ورىندارىن ءتامامداعان تۇلەكتەردىڭ ءوز ماماندىعى بويىنشا جۇمىسقا ورنالاسۋى وزەكتى ماسەلە ەكەنى بەلگىلى. ەلىمىزدە ءوز باعىتى مەن بىلىكتىلىگى بويىنشا قىزمەتكە تۇلەكتەر قانشالىقتى بارىپ جاتادى؟
- بۇل جاعداي بىرنەشە ماسەلەگە بايلانىستى. بىرىنشىدەن، جۇمىس ورنى بولۋى كەرەك. ءبىز كوبىنەسە ۋنيۆەرسيتەتتەردەن تۇلەكتىڭ جۇمىسقا تۇرۋىن تالاپ ەتەمىز. بۇل تۇرعىدا «ەگەر سەندەر جاقسى مامان دايىنداساڭدار، ولار دالادا قالمايدى» دەگەن وي بار. وسى ورايدا ءبىز ۋنيۆەرسيتەتتەردەن تالاپ ەتىپ وتىرمىز. تاعى ءبىر جاعىنان بۇل جاعداي نارىقتىڭ سۇرانىسىنا بايلانىستى. ارينە، 2020 -جىلى بۇل كورسەتكىش بىزدە كىشكەنە تومەندەپ كەتتى. پاندەمياعا بايلانىستى جۇمىس ورنىنا قاتىستى ءتۇرلى پروتسەستەر بولدى عوي. ال بيىلعى جىلعا قاراساق، ءوز ماماندىعى بويىنشا جالپى جۇمىسقا تۇرۋ كورسەتكىشى ءوسىپ وتىر. سوندىقتان بۇل ترەند ارى قاراي دا جالعاسادى دەپ ويلايمىن.
- قازىرگى كەزدە قالادا جاڭا پاتەرلەردى ساتىپ الۋ ءۇردىسى قارقىندى دەسەك بولادى. بۇل رەتتە تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا بالانى مەكتەپكە ورنالاستىرۋ ءىرى قالالاردا وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ كەلەدى. سوندىقتان وسى باعىتتاعى قادامدار قالاي رەتتەلەدى؟
- بىزدە مەكتەپكە قابىلداۋدىڭ تيپتىك قاعيدالارى بار جانە ءار مەكتەپ ديرەكتورى ونى جاقسى بىلەدى. بۇل مالىمەتتەر اشىق دەرەكتەردە دە قولجەتىمدى. جالپى، بۇل پروبلەما ۇلكەن تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى سالىنعانىمەن، ول جەردە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم قۇرىلىسىنىڭ الدىن الا ەسكەرىلمەۋىنە بايلانىستى بولىپ وتىر. ال زاڭناماعا سايكەس، الدىمەن الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمعا ءمان بەرۋ كەرەك ەكەنى كورسەتىلگەن. ياعني وسى تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى سالىنعان كەزدە، سول جەردە الەۋمەتتىك نىساندار دا تۇرۋى ماڭىزدى. وكىنىشكە قاراي، بىزدە بۇل تالاپتار كەي كەزدە ورىندالماۋىنىڭ سالدارىنان «جاساندى» دۇربەلەڭ بولىپ جاتادى. ەگەر جاڭا باسپانا سالىنىپ جاتسا، الايدا سول ماڭدا الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم ەسكەرىلمەسە، وقۋشىلارعا ارنالعان ورىن تاپشىلىعى تۋىندايتىنى تۇسىنىكتى جاعداي عوي. ءىرى قالالاردا وسىنداي پروبلەمالار بار، كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەر ءجيى شوعىرلانعان شاعىن اۋدانداردا ورىن تاپشىلىعى سەزىلەدى. مەكتەپ 1200 بالاعا ەسەپتەلىپ سالىنعانىمەن، وندا قازىردىڭ وزىندە 3 مىڭ بالا وقىپ جاتسا، ولار تاعى 5 مىڭ بالانى قابىلداي المايتىنى تۇسىنىكتى. سوندىقتان قازىر مەكتەپ قۇرىلىسىنا ەرەكشە ءمان بەرىلىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، ءدال ءۇيدىڭ جانىندا بولماسا دا، ءسال ارى قاراي ورنالاسقان مەكتەپتە ورنالاستىرۋ مۇمكىندىگى بولادى. وسى ورايدا ءبىلىم بولىمدەرى ورتا ءبىلىم بەرۋدى قامتاماسىز ەتەتىن بولادى. جاڭا تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنەن مەكتەپ بالالاردى قابىلداي الماي جاتسا، ءبىلىم باسقارماسى بۇل باعىتتا جاقىن ماڭداعى باسقا مەكتەپتە وقىتۋعا جاعداي جاساۋ مۇمكىندىگىن قارايدى.
- وتباسىڭىزدا بالانىڭ كىتاپ وقۋىنا داعدىلاندىرۋعا ەرەكشە ءمان بەرەتىنىڭىزدى ەستىگەن ەدىك. وسى ورايدا اتا- انالارعا قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟
- بۇل رەتتە ومىرلىك تاجىريبەمە سۇيەنە وتىرىپ، ءوز بالامدى كىتاپ وقىتۋعا قالاي باۋلىتقانىمدى ايتا كەتەيىن. وسى جاعدايدا قاتاڭدىق تانىتىپ، «مىنا كىتاپتى مىندەتتى تۇردە وقىپ شىق» دەپ تالاپ ەتسەك، وندا بالانىڭ ىنتاسى بولمايتىنى تۇسىنىكتى. سوندىقتان ەڭ الدىمەن بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ كەرەك. كىتاپ مازمۇنىنا ءمان بەرىپ، بالاعا ونى تارتىمدى ەتىپ كورسەتۋ ماڭىزدى. العاشقىدا سۋرەتتەرى كوپ كىتاپتاردان، قىزىقتى شىعارمالاردان باستاعان ءجون. جالىقتىرىپ الماس ءۇشىن، باستاپقىدا شاعىن كىتاپتاردى الۋ كەرەك. بالا ۇلكەن شىعارمالاردى كورگەن كەزدە، پسيحولوگيالىق تۇرعىدا قيىندىقتى سەزىنەدى. كەيىننەن بىرتىندەپ بالا كىتاپ وقۋدىڭ قىزىعىنا ءوزى كىرىپ كەتەدى. اتا- انا رەتىندە كىتاپ مازمۇنىن بىرگە تالقىلاۋ، كەي جەرلەرىن بىرگە وقۋ ماڭىزدى. وسىدان سوڭ بالا كەلەسى كىتاپتارعا ءوز قىزىعۋشىلىعىمەن اۋىسا بەرەدى.
شىتىرمان وقيعالار جانرىنان بولەك، تاريحي كىتاپتارعا ءارى عىلىمي فانتاستيكاعا تارتىپ كورۋ كەرەك. بالا بۇل ايىرماشىلىقتى سەزىنۋى ءتيىس. وسىعان دۇرىس باپپەن كەلسە، بالانىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن قۇمارى ارتا تۇسەدى. بيىل ءبىز 70-تەن استام كىتاپ وقىپ تاستادىق. بالام كەلەسى جولى قانداي كىتاپ وقىعىسى كەلەتىنىن قازىر ءوزى ايتادى. دەگەنمەن بالانىڭ تاڭداۋىن ءبىرشاما رەتتەپ وتىرۋعا تىرىسامىن، ول كوبىنە تاريحي كىتاپتاردى وقىعىسى كەلەدى. اراسىندا عىلىمي فانتاستيكا نەمەسە باسقا جانرداعى شىعارمالاردى ۇسىنامىن. ونىڭ تالعامىنىڭ پايدا بولۋى، ادەبيەتتەردى اجىراتا الۋى ماڭىزدى. قازاقستاندىق اۆتورلارمەن قاتار، شەتەلدىك ادەبيەتتى دە بىلگەنى ءجون. سوندىقتان بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ىنتالاندىرۋعا ءمان بەرىپ، ونىڭ جاس ەرەكشەلىگىن ەسكەرگەن ابزال.
اتاپ ايتقاندا، قازىرگى كەزدە وسى باعىتتاعى قادامداردى بارشا ەلدىڭ اۋماعىندا اتقارىپ جاتىرمىز، بىزدە «كىتاپ وقيتىن مەكتەپ» اتتى جاقسى جوبا بار. بيىل پرەزيدەنتتىڭ قولداۋى ارقاسىندا 2,5 ميلليون كوركەم ادەبيەتتى كىتاپحانالارعا ساتىپ الدىق. مەملەكەت باسشىسى ءوڭىر اكىمدەرىنە، ۇكىمەتكە وسى باعىتتا ءتيىستى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. ياعني، كوركەم ادەبيەتتىڭ اۋقىمدى كولەمى تاراتىلدى دەپ ايتۋعا بولادى. وسىعان دەيىن بالالار مەكتەپتە كىتاپ وقىمايدى دەپ ايتاتىنبىز. ال ەگەر قىزىقتى كىتاپ بولماسا، بالالار وقىمايدى عوي. مەكتەپ كىتاپحاناسىنىڭ قورى وقۋشىلار ءۇشىن جەتكىلىكتى ءارى قىزىق بولعانى ماڭىزدى. سوندىقتان بيىل مەكتەپتەرگە ادەبيەتتەر جەتكىزىلدى، كىتاپحانالار جاڭا فورماتتا جۇمىستارىن باستاپ جاتىر. ءبىز كىتاپ وقۋ ادەتى جالپى ۇلتتىق ۇردىسكە اينالعانىن قالايمىز.
- اڭگىمەڭىزگە راقمەت!
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
