انگليا جەرىندە قازاق ونەرى سالتانات قۇرعان كەش ءوتتى

لوندون. قازاقپارات - انگليانىڭ سومەرسەت گرافتىعىنداعى اۋليە ۆارفولومەي شىركەۋىندە قازاقستاندىق «قوس ارنا» دۋەتىنىڭ كونسەرتى بولىپ ءوتتى.

كرۋكەرن قالاشىعىندا ۇيىمداستىرىلعان كەشكە جەرگىلىكتى حالىق جينالىپ، قازاق ونەرىمەن سۋسىندادى. اعايىندى ايدا جانە ازامات جاحانبەكتەر قازاقتىڭ حالىق اندەرى مەن كۇيلەرىن ورىنداپ، اعىلشىندارعا ۇلتىمىزدىڭ باي مادەني مۇراسىن ۇسىندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

جاس ونەرپازداردىڭ فولكلورلىق مۋزىكانى ناسيحاتتاپ جۇرگەندەرىنە بيىل 10 جىل. 5 جاسىنان باستاپ، الدىمەن قىل قوبىز بەن دومبىرادا ويناسا، كەيىن باسقا دا ۇلتتىق اسپاپتاردى مەڭگەرىپ، كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ كەلەدى. بريتانيالىقتار بۇل كۇنى مۋلتيينسترۋمەنتاليستەردىڭ ورىنداۋىنداعى ابايدىڭ «تور جورعا» كۇيىن، «ايتتىم سالەم، قالامقاس» ءانىن، نۇرعيسا تىلەندييەۆتىڭ «اققۋ» كۇيىن جانە اعىلشىن تىلىندەگى ءاندى تىڭداۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى.

«شىركەۋدە ءبىز ءبىرىنشى رەت كونسەرت بەرىپ تۇرمىز. بۇل عيباداتحانانىڭ 500 جىل بۇرىن سوعىلعانىن بىلدىك جانە ونىڭ اكۋستيكاسى وتە كەرەمەت ەكەن. ءبىزدىڭ بالالاردىڭ ءار اسپابىنىڭ ەرەكشەلىگى بار. ورىندايتىن كۇيلەرىنىڭ، اندەرىنىڭ تاقىرىبىنا بايلانىستى ءار ەلگە كورسەتكىمىز كەلەدى»، دەيدى «قوس ارنا» دۋەتىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى روزا ارىپبايەۆا. بۇل كۇنى XIX عاسىردىڭ ورتاسىندا قازاق دالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن الاتاۋ تامشىبۇلاق اتكينسوننىڭ «روجدەستۆو قوڭىراۋلارى» اتتى ولەڭىنە جازىلعان ءاننىڭ الەمدىك تۇساۋكەسەرى ءوتتى.

الاتاۋ تامشىبۇلاق ەۋروپالىقتاردىڭ اراسىندا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ، قازاقستاندى زەرتتەگەن بەلگىلى ساياحاتشىلار توماس جانە ليۋسي اتكينسونداردىڭ ۇلى. ول الماتى وبلىسى قاپال اۋىلىنداعى تامشىبۇلاق بۇلاعىنىڭ جانىندا تۋىلعاندىقتان الاتاۋ تامشىبۇلاق دەگەن ەسىمگە يە بولعان. كەيىن ونىڭ گاۆاييدە تانىمال مەملەكەت قايراتكەرى جانە پارلامەنت مۇشەسى بولعانى بەلگىلى.

«وتە جان جادىراتارلىق دۇنيە. الاتاۋدىڭ ءانى نوتاعا ءتۇسىرىلىپ، شىعارماعا جاڭا ءومىر سىيلاندى. ناتيجەسىندە كەرەمەت كونتسەرتتىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز»، دەيدى اتكينسونداردىڭ ۇرپاعى پەپپا سميت.

«ءبىر قىزىعى قازاق مۋزىكاسىنىڭ بىزدە دە بار، مەن بىلەتىن فولكلورلىق مۋزىكامەن ۇقساستىعىن بايقادىم. مىسالى، يرلانديالىق اسپاپتاردىڭ ۇنىمەن ۇندەس كەلەتىندىگى تاڭ قالدىرادى. «قوس ارنانىڭ» بۇگىنگى ءان كەشىنە وتە ريزامىز»، دەيدى اتكينسونداردىڭ تاعى ءبىر ۇرپاعى ستيۆ براۋن. 125 جىل بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن ولەڭنىڭ اۋەنىن بەلگىلى بريتانيالىق كومپوزيتور ءارى پيانيست مايكل تسيساني- ۋيللس جازعان. كامەرالىق مۋزىكادان باستاپ، حور جانە وركەسترگە ارنالعان شىعارمالاردى، سونداي- اق فيلمدەرگە پارتيتۋرالار جازۋمەن ايىنالىساتىن مايكل ءۇشىن بۇل ءبىتىمى بولەك جاڭا تاجىريبە بولىپتى.

«البەتتە، ءاننىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگى قازاق ونەرىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ايدا مەن ازامات مەنى عاجايىپ دومبىرا جانە جەتىگەن ۇنىمەن تانىستىردى. ءسويتىپ مەن روجدەستۆولىق اندە سول اسپاپتاردى پايدالانۋعا تىرىستىم. ناتيجەسىندە قازاق، گاۆاي جانە اعىلشىن مادەنيەتتەرىن توعىستىرعان شىعارما دۇنيەگە كەلدى»، دەيدى كومپوزيتور مايكل تسيساني- ۋيللس.

«مەن بۇعان دەيىن ەشقاشان قازاق مۋزىكانتتارىنىڭ ونەرىن تاماشالاماپپىن. ولار وتە كەرەمەت اسپاپتاردا وينادى. سىرتقى پىشىندەرى دە ەرەكشە. بىرەۋى، مىسالى، تۇيەنىڭ تەرىسىنەن جاسالعان ەكەن. ولاردان شىققان ءۇن قايعىلى، كوڭىلدى بولادى ەكەن. ەڭ باستى تۇسىنگەنىم، مەنىڭ بيلەگىم كەلىپ كەتەدى»، دەيدى «اۋليە ۆارفولومەي شىركەۋىنىڭ دوستارى» ۇيىمىنىڭ ءتوراعاسى ين ترايب.

شارانىڭ وتۋىنە قازاقستاننىڭ ۇلى بريتانياداعى ەلشىلىگى قولداۋ كورسەتتى. كونسەرتتەن تۇسكەن قاراجات قايىرىمدىلىق ماقساتىندا بەس عاسىرلىق تاريحى بار شىركەۋدى ءوز دەڭگەيىندە ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن جۇمسالماق.

اۆتور: عالىمجان قارامان ۇلى