قانداستار كوشى قايتا جاندانادى

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ كۇنى كەشە وتكەن التىنشى وتىرىسىندا پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ ەلىمىزدىڭ بولاشاقتاعى ءوسىپ- وركەندەۋىنە تىكىلەي قاتىسى بار ءبىراز ماڭىزدى ماسەلەنى ورتاعا سالدى.

سولاردىڭ ءبىرى - ەلباسىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن الىس- جاقىنداعى قانداستاردىڭ اتاجۇرتقا بەت بۇرعان ۇلى كوشى باستالعان 18-قاراشانى اتاۋلى كۇندەر كۇنتىزبەسىنە قوسۋ ماسەلەسى.

بۇل ەڭ الدىمەن سىرت جەرلەردەگى سان ميلليون قازاق دياسپوراسى ءۇشىن ۇلكەن قۋانىشتى جاڭالىق. ويتكەنى الىستاعى اعايىندارىمىزدىڭ اراسىندا اتاجۇرتقا قونىس اۋدارعىسى كەلەتىندەردىڭ قاتارى الدە دە قالىڭ. ءبىراق سوڭعى كەزدە ءتۇرلى سەبەپتەرمەن قانداستار كوشىنىڭ ازايعانى دا جاسىرىن ەمەس. پرەزيدەنتتىڭ ۇلى كوش ماسەلەسىن كوتەرۋى وسى قانداستار كوشىنىڭ قايتادان كوبەيۋىنە جول اشاتىنى انىق.

بۇل ۇلى كوشتىڭ باسىندا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تۇرعانى بارشاعا ءمالىم. وسىعان وراي ХІХ -ХХ عاسىرلارداعى ءارتۇرلى الاساپىران جاعدايلارمەن قازاق حالقىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى ءوزىنىڭ ەجەلگى اتامەكەنى - قازىرگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەرىنەن سىرت قالىپ قويعانىن ايتا كەتكەن ءجون. مىنە، وسى اعايىنداردى اتاجۇرتقا قايتا جيناۋ سوناۋ سەكسەنىنشى جىلداردىڭ اياعىنا دەيىن مۇلدەم قولعا الىنبادى. سوعان بايلانىستى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ رەسپۋبليكا باسشىلىعىنا كەلگەن العاشقى كۇننەن باستاپ جەر بەتىندەگى بۇكىل قازاقتىڭ ءبىرتۇتاس ۇلت رەتىندە ءوسىپ- وركەندەي بەرۋىنە تىكەلەي قاتىستى بۇل ماسەلەنى قولعا الىپ، سىرت جەرلەردەگى اعايىندارمەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، ولاردىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنا كەڭ جول اشۋعا بەلسەنە كىرىستى.

مۇنداي يگى ىستەردىڭ العاشقىلارىنىڭ ءبىرى ەلباسىنىڭ 1991 -جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا تۇركياعا بارعان ساپارىندا ىستانبۇلداعى قازاقتارمەن ارنايى كەزدەسۋ وتكىزۋى بولدى. كەزدەسۋ بارىسىندا ەلباسى اعايىنداردىڭ ۇسىنىسىمەن الداعى ۋاقىتتا الماتىدا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىن وتكىزۋ جونىندە شەشىم قابىلدادى. بۇل جاڭالىق سول ساتتە- اق الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندەگى قازاقتارعا كەڭ تاراي باستادى.

وسىدان كەيىن ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن 1991 -جىلعى 18-قاراشادا قازاق ك س ر مينيسترلەر كابينەتى «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق س س ر- ىندە قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» №711 قاۋلى قابىلدادى. بۇل قۇجاتتا سىرت جەرلەردەن قازاقستاننىڭ اۋىلدى جەرلەرىنە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق ك س ر- ىنە قالاي اكەلۋدىڭ تەتىكتەرى مەن جولدارى، كوشىپ كەلگەن سوڭ ولاردى قۇجاتتاندىرۋ، سونداي- اق الەۋمەتتىك، دارىگەرلىك، ءبىلىم بەرۋ، تۇرعىن ءۇي، جاڭا ورتاعا بەيىمدەۋ سىندى تولىپ جاتقان ماسەلەلەر بويىنشا جەڭىلدىكتەر مەن كومەكتەر ۇسىنۋ ەگجەي- تەگجەي قاراستىرىلدى. سونىمەن قاتار بۇل ماسەلە جونىندەگى ۇيلەستىرۋ جۇمىستارى قازاق ك س ر ەڭبەك مينيسترلىگى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە تاپسىرىلىپ، كەلۋشىلەرگە قاجەتتى قۇجاتتاردى ازىرلەپ، شەتەلدەردىڭ ءتيىستى ورگاندارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جانە سونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قونىستانۋدىڭ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى كەلىسىمشارتتار جاساۋ كورسەتىلدى. مىنە، وسىنىڭ ناتيجەسىندە الىس- جاقىنداعى اعايىنداردىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنىڭ بارلىق مۇمكىندىگى قاراستىرىلىپ، قاجەتتى جەڭىلدىكتەر جاساۋدى قامتاماسىز ەتەتىن اسا ماڭىزدى زاڭدى قۇجات قازاقستان تاريحىندا تۇڭعىش رەت ومىرگە كەلدى.

1991 -جىلى 31-جەلتوقساندا ەلباسى قازاق راديوسىنان الىس- جاقىنداعى اعايىنداردى اتاجۇرتقا شاقىرعان تاريحي ۇندەۋىن جاريالادى.

1992 -جىلعى 26-ماۋسىمدا «كوشىپ كەلۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1992 -جىلى 28-قىركۇيەك پەن 4-قازان ارالىعىندا الماتىدا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ تۇڭعىش قۇرىلتايى حالقىمىزدىڭ تاريحىنداعى ايتۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى رەتىندە ۇلكەن تابىسپەن ءوتتى. قۇرىلتايدا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى قۇرىلىپ، ونىڭ ءتوراعاسى بولىپ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سايلاندى.

1992 -جىلى 1-قاراشادان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك مينيسترلىگى جانىنان حالىقتىڭ كوشى- قون دەپارتامەنتى قۇرىلدى.

وسىنداي يگى ىستەردىڭ ناتيجەسىندە الىستاعى اعايىندارمەن بايلانىسۋعا كەڭ جول اشىلىپ، قازاقستاندا كوشى- قون ءۇردىسى جۇزەگە اسا باستادى. تەك 1991-1992 -جىلدارى ەلىمىزگە 10 مىڭنان اسا قازاق وتباسى كەلىپ، 60 مىڭ ادام تۋعان جەرىمەن قاۋىشتى. ال بۇگىنگى تاڭدا اتاجۇرتقا ورالعان قانداستاردىڭ جالپى سانى ءبىر جارىم ميلليوننان اسىپ وتىر. بۇل كوپ حالىق قازاقستاننىڭ دەموگرافيالىق جاعدايىنىڭ جاقسارىپ، الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق، مادەني- رۋحاني ءوسىپ- وركەندەۋىنە ۇشان- تەڭىز ۇلەس قوسۋدا.

مىنە، وسىنداي جاعدايدا ۇلى كوشتىڭ باستالۋىنا جول اشقان 18-قاراشا اتاۋلى كۇندەردىڭ كۇنتىزبەسىنە قوسىلىپ، جىل سايىن مەرەكە رەتىندە اتالىپ وتىراتىن بولسا، قانداستار كوشىنىڭ توقتاماي، ۇنەمى جالعاسا بەرۋىنە كەڭ جول اشاتىنى انىق.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ كوشى- قونعا قاتىستى بۇل اسا ماڭىزدى تاپسىرماسى ناقتى ورىندالىپ، كوپ كەشىكپەي جۇزەگە اسادى دەپ كامىل سەنەمىز.

سۇلتانالى بالعابايەۆ،

1992-2017 -جىلدارداعى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى

egemen.kz