زاماناۋي مۇعالىم قانداي بولۋى كەرەك؟
ۇستاز بالانى تاربيەلەپ، ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتادى. دەگەنمەن ءبىزدى قورشاعان الەم ۇنەمى وزگەرىپ وتىرادى. ءبىز دە وزگەرەمىز. مۇنداي وزگەرىسكە بالالارمەن جۇمىس ىستەيتىن مۇعالىمدەر دە دايىن بولۋى كەرەك. جاس ۇرپاقپەن جۇمىس ىستەي وتىرىپ، مۇعالىمدەر وقۋشىلارمەن بايلانىس ورناتۋعا جانە ولاردىڭ تىكەلەي جۇمىس مىندەتتەرىن مۇمكىندىگىنشە ءتيىمدى ورىنداۋعا كومەكتەسەتىن بەلگىلى ءبىر جەكە جانە كاسىبي قاسيەتتەرگە يە بولۋى ءتيىس.
XXI عاسىر مۇعالىمىنىڭ پورترەتى
ءبارىمىز بىلەتىندەي، XXI عاسىر - اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ جانە عىلىمنىڭ دامىعان زامانى. زامان كەز كەلگەن ادامنان امبەبەپ بولۋدى تالاپ ەتەدى. ونىڭ ىشىندە مۇعالىمدەر دە زامان اعىمىمەن بىرگە وزگەرۋى كەرەك.
مۇعالىم زامان اعىمىنا ىلەسۋى كەرەك: ءوز جۇمىسىندا يننوۆاتسيالاردى، ءار ءتۇرلى ادىستەردى قولدانىپ، ماتەريالدى ەركىن مەڭگەرۋى كەرەك. نەگاتيۆتى مەكتەپكە كىرەردە تابالدىرىقتا قالدىرىپ، بالالارعا مەيىرىمدىلىك پەن جىلۋلىق سىيلاۋى ءتيىس. بولاشاق وسى مۇعالىمدەرگە تىكەلەي بايلانىستى.
قازىرگى مۇعالىم قانداي؟ ول - شىعارماشىلىق قابىلەتتەردى دامىتۋعا جاعداي جاساي الاتىن، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمدى قابىلداۋعا دەگەن قۇشتارلىعىن دامىتا الاتىن، ءوز بەتىنشە ويلاۋعا ۇيرەتەتىن، ماتەريالدى وقىتۋ بارىسىندا ءوز بەتىنشە سۇراقتار قۇراستىرا الاتىن، ءوز ءبىلىمىن تولىعىراق ىسكە اسىرا الاتىن ادام. سونىمەن قاتار پاندەردى وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ جەكە بەيىمدىلىگى مەن تالانتىن كوتەرمەلەيتىن تۇلعا. قازىرگى مۇعالىم ۇنەمى شىعارماشىلىق ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەدى، ولار «مەكتەپ وقۋشىلارىنا نە ۇيرەتۋ كەرەك؟» دەگەن وزەكتى پروبلەمالىق سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋدە.
قازىرگى زاماناۋي مۇعالىم كاسىبىنە جانە وقۋشىلارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى بىرىكتىرەدى، ولار بالالاردى ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە ءوز وقۋشىلارىنان دا ۇيرەنە الاتىنىن مامان يەلەرى. قازىرگى زامانعى مۇعالىم ءار بالانىڭ جان دۇنيەسىندەگى ەڭ جاقسى قاسيەتتەردى انىقتاپ، بالالاردى العان ءبىلىمىن ۇناتۋعا ىنتالاندىرۋى كەرەك، سوندا عانا وقۋشىلار مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن وزدەرىنىڭ قوعامداعى ورنىن انىق ءتۇسىنىپ، ونىڭ پايداسىنا جۇمىس ىستەي الادى.
قازىرگى مۇعالىم - ول كاسىبي مامان. مۇعالىمنىڭ كاسىبي شەبەرلىگى ونىڭ كاسىبي قاجەتتىلىگىمەن انىقتالادى.
قازىرگى مۇعالىمنىڭ، ۇستازدىڭ ايرىقشا ەرەكشەلىكتەرى - ونىڭ ۇنەمى ءوزىن- ءوزى جەتىلدىرۋى، ءوزىن- ءوزى سىناۋى، ەرۋديتسياسى جانە جوعارى جۇمىس مادەنيەتى. ءوزىن- ءوزى تاربيەلەۋ قاجەتتىلىگىنسىز مۇعالىمنىڭ كاسىبي ءوسۋى مۇمكىن ەمەس. قازىرگى مۇعالىم قول جەتكىزگەن نارسەگە ەشقاشان قاناعاتتانباۋى كەرەك. بۇل وتە ماڭىزدى. سونداي- اق العا ۇمتىلۋ دا وتە ماڭىزدى، ويتكەنى مۇعالىمنىڭ جۇمىسى - شەكسىز شىعارماشىلىقتىڭ كوزى.
بۇگىنگى تاڭدا مۇعالىم ءبىلىم كوزى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وقۋ- تاربيە پروتسەسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولۋى كەرەك. مۇعالىمنىڭ مىندەتى - ءار بالانى وقۋ پروتسەسىنە قاتىستىرىپ، ونى تىڭداي ءبىلۋ، كومەكشىسىنە اينالدىرۋ، وقۋشىنىڭ كوزىمەن ونى مازالايتىن ماسەلەگە ءۇڭىلۋ. ءادىستى جاقسى مەڭگەرگەن مۇعالىم عانا پەداگوگيكالىق ارەكەتتى دۇرىس ۇيىمداستىرا الادى، ساباققا دايىندالادى.
تالدىقورعان قالاسىنداعى ب. سىرتتان ۇلى اتىنداعى №25-ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورى ايمان قابدىعاليەۆانىڭ ويىنشا، زاماناۋي مۇعالىم ءبىلىم سالاسىنداعى بارلىق وزگەرىستەرگە بەيىم جانە دايىن بولۋ كەرەك. اقپاراتتار اعىمىنىڭ تولاسسىز وزگەرۋىنە بايلانىستى، سول اقپارات لەگىمەن ۋاقىتىلى تانىسىپ، زامان اعىمىنا ىلەسىپ وتىرۋ كەرەك. ءبىر ورنىندا وتىرىپ قالۋ - بۇگىنگى وزگەرمەلى زامان مۇعالىمىنە ءتان قاسيەت ەمەس.
ۇستازدىڭ بيىگى ويلانا قاراساڭ، بيىكتەي بەرەدى، ۇڭىلە قاراساڭ، تەرەڭدەي بەرەدى، قول سوزساڭ قارسى الدىڭدا، اينالساڭ، ارتىڭدا تۇرعانداي» - دەپ سوكرات ايتقانداي، مۇعالىم - ۇلكەن ءبىلىمنىڭ، مادەنيەتتىلىكتىڭ، جاڭاشىلدىقتىڭ نىشانى. ۇستاز - ۇلكەن قۇرمەتكە لايىق مامان يەسى. سەبەبى ادام بالاسى ومىرگە كەلگەننەن كەيىن ءوز ورنىن ومىردەن اداسپاي تابۋ ءۇشىن تاربيە مەن ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىنى ءسوزسىز. وسى ەكى ۇعىمدى بالا بويىنا دارىتۋ - ۇلاعاتتى ۇستازدىڭ ەنشىسىندە. سول سەبەپتى بولاشاعىمىزدى تاربيەلەيتىن مۇعالىم - بالانىڭ ەكىنشى اتا- اناسى، جول سىلتەر اقىلشىسى. وسى تۇستا اباي اتامىزدىڭ: «اقىرىن ءجۇرىپ، انىق باس، ەڭبەگىڭ كەتپەس دالاعا. ۇستازدىق ەتكەن جالىقپاس، ۇيرەتۋدەن بالاعا» ، - دەگەن ولەڭ جولدارىن ەسكە تۇسىرگەنىمىز ابزال. ەگەر ءار شاكىرت ومىردە ءبىر كىرپىش بولىپ قالانسا، ۇستازدان شاكىرت وزىپ جاتسا، جىلدار بويى توككەن تەر مەن ادال ەڭبەكتىڭ اقتالعانىن كورەمىز. ۇستاز ءۇشىن ودان اسقان باقىت جوق، - دەيدى ۇستاز.
ۇستازدىڭ بويىندا بولۋى كەرەك قاسيەتتەر
قاي عاسىردا بولسىن، ۇستاز ۇلى تۇلعا بولىپ قالا بەرمەك. ۇستازدىعىنان جاڭىلماس ءۇشىن بۇل مامان يەسىنىڭ بويىندا جەكە ەرەكشە قاسيەتتەرى بولۋى كەرەك.
قازىرگى مۇعالىم بويىندا ەڭ باستىسى سابىرلىلىق جانە ۇستامدىلىق قاسيەتتەرى كەرەك دەگەن پىكىردى ۇنەمى ايتىپ وتىرامىن. قانداي جاعداي بولماسىن، مۇعالىم ءوزىنىڭ بەدەلىن تۇسىرمەۋى قاجەت. مۇعالىم بەدەلى ءار ۇستازدىڭ وزىنە بايلانىستى. قوعام ومىرىندەگى كەزدەسەتىن كەلەڭسىز جايتتارعا دا، اسىرەسە الەۋمەتتىك جەلىدەگى ساياسي تاقىرىپتارعا ۇستاز ءوزىنىڭ ۇلكەن ءبىلىم يەسى ەكەنىن، زيالى قاۋىم وكىلى رەتىندە ءار ءتۇرلى الىپ- قاشپا اڭگىمەلەرگە تەرەڭ بىلىمىنە سۇيەنە وتىرىپ، جاۋاپ بەرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇگىنگى قوعام الدىندا ءوزىنىڭ بەدەلىن ءارقاشان بيىكتەن كورسەتە ءبىلۋى قاجەت. سەبەبى ۇستاز - ۇلت بولاشاعىن تاربيەلەۋشى تۇلعا. مەكتەپ قابىرعاسىندا وقۋشىلار ءوزىنىڭ ۇستازىنا قاراپ بوي تۇزەيدى، ۇقساعىسى كەلەدى. وسىنى ەستەن شىعارماعان ءجون، - دەپ ايتتى ۇلاعاتتى ۇستاز سۇحباتىندا.
بۇگىنگى تاڭدا مۇعالىم ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارى قالىپتاسقان، ءوز ەلىنىڭ مادەنيەتىن باعالاي بىلەتىن جانە وزگەلەردىڭ مادەنيەتىن قۇرمەتتەيتىن، الەمدى وركەندەتۋگە ۇلەس قوسۋعا دايىن، دەنى ساۋ، زياتكەر، شىعارماشىل، تابىستى تۇلعانى تاربيەلەۋى كەرەك.
قازىرگى مۇعالىم ەڭ الدىمەن قاراپايىم ادام بولۋى كەرەك. بۇل ونىڭ جوعارى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە يە بولۋى، بەلسەندى پوزيتسياسى بولۋى جانە قوعامدىق ومىرگە قاتىسۋى كەرەك دەگەندى بىلدىرەدى.
ادامعا ءتان قاسيەتتەر جەتەرلىك، ول - ادامگەرشىلىك، بەلگىلى ءبىر رۋحانيلىق، گۋمانيزم. جاقسى مۇعالىم ءارقاشان ءوز قاتەلىكتەرىن مويىندايدى جانە ونى تۇزەتەدى، وقۋشىلارعا قۇرمەتپەن قاراپ، بارلىعىمەن بىردەي بايلانىس ورناتۋعا تىرىسادى.
ودان بولەك، XXI عاسىر مۇعالىمنىڭ باستى قۇندىلىعى - زاماناۋي تەحنيكانى يگەرۋ، ونى وقۋ پروتسەسىندە قولدانا ءبىلۋى. قازىر قاعاز بەن قالامنىڭ ءداۋىرى ارتتا قالىپ، ونى ءبارىمىز كومپيۋتەرمەن الماستىردىق. ەندى مۇعالىمدەر جاڭا زامانعا بەيىم جاستاردىڭ كوڭىلىن الداندىرا دا، ساباقتى قىزىقتى وتكىزە دە الادى. ول ءۇشىن پەداگوگ ۇنەمى ءوز ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، بىلىكتىلىگىن دە ارتتىرىپ وتىرۋى كەرەك.
تالدىقورعان قالاسىنداعى ب. سىرتتان ۇلى اتىنداعى №25-ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورى ايمان قابدىعاليەۆانىڭ ايتۋىنشا، ءبىلىم سالاسىندا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ماسەلەسى ءارقاشان دا وزەكتى ەكەنى راس.
بۇگىنگى كۇنى ۇستازدار ءوز بىلىكتىلىكتەرىن ءۇش جىلدا ءبىر رەت ارتتىرۋ كەرەك ەكەنى ايتىلۋدا. ارينە، بۇل - قۇپتارلىق باستاما. دەگەنمەن ۇستاز ءبىلىمنىڭ بيىك شىڭىن باعىندىرعىسى كەلسە، ءوز ءبىلىم دەڭگەيىن كۇندەلىكتى ارتتىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىلىم جەتىلدىرۋ ماسەلەسىن ىشكى جانە سىرتقى فاكتور دەپ قاراستىرۋعا بولادى. سىرتقى دەپ وتىرعانىمىز - بەلگىلى ءبىر بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىنا نەمەسە ورتالىقتارىنا بارىپ ارتتىرۋ.
بۇل دا - كەرەك ۇدەرىس. دەگەنمەن دە، ىشكى فاكتور ماڭىزدى دەر ەدىم. مەكتەپىشىلىك كاسىبي قوعامداستىق اياسىندا، ساباقتارعا قاتىسۋ، بىرلەسە ساباقتى جوسپارلاۋ، ءبىر- بىرىنە كەرى بايلانىس بەرۋ ارقىلى بىلىكتىلىكتى جەتىلدىرۋ الدەقايدا ءتيىمدى. دەمەك، وقىتۋ ۇدەرىسىندەگى كەزدەسەتىن كەدەرگىلەردى بىرگە تالقىلاۋ، شەشىمىن بىرلەسە شەشۋ - بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى. بۇل عىلىمي دالەلدەنگەن. مەن ءوز مەكتەبىمدە مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى وسىنداي بىرنەشە قادامنان تۇراتىن مەكتەپتى دامىتۋ جوسپارىنىڭ باسىمدىعى ەتىپ الدىم. دانا ابايدىڭ ون بەسىنشى قارا سوزىندەگى «ەگەردە ەستى كىسىلەردىڭ قاتارىندا بولعىڭ كەلسە، كۇنىنە ءبىر مارتە، بولماسا جۇماسىندا ءبىر، ەڭ بولماسا ايىندا ءبىر، وزىڭنەن ءوزىڭ ەسەپ ال!» دەگەن تاعىلىمدى ءسوزىن باسشىلىققا الىپ، جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. دەمەك، مۇعالىمدەردىڭ رەفلەكسيالىق داعدىسىن دامىتۋ ماڭىزدى، - دەدى ول.
قازىرگى تاڭداعى مۇعالىمدەردىڭ ەرەكشەلىگى - ولار بالانى زاماناۋي، ياعني باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋ ءۇشىن جان- جاقتى بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزىپ جاتقان مامان. قازىرگى كۇنى كەلەشەك ۇرپاقتىڭ سانالى دا، ساپالى تاربيە الۋى مۇعالىمگە تىكەلەي بايلانىستى بولىپ تۇر. ءومىردىڭ زاڭى - العا ۇمتىلۋ، وزۋ.
ⅩⅩ عاسىر جانە XXI عاسىر ۇستازدارىنىڭ ايىرماشىلىعى بار ما؟
«زامانىنا قاراي ادامى» دەگەن ءسوز بەكەر ايتىلماسا كەرەك. ارينە، ەكى زامان مۇعالىمدەرىنىڭ ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىندە ايتارلىقتاي الشاقتىق بار. سەبەبى وتكەن عاسىر قازىرگى زامانداي بولمادى. عالامتور، كومپيۋتەر، قاشىقتان وقىتۋ، جاڭا ادىستەمەلىك قۇرالدار سياقتى جاڭا، تىڭ دۇنيەلەر كۇندەلىكتى ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولىگىنە اينالىپ ۇلگەردى.
قازىر جاڭا كوزقاراستاعى، جاڭا كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالارعا ۇمتىلاتىن، سىني تۇرعىدان ويلايتىن جاڭا ۇرپاقتىڭ بالالارى ءوسىپ كەلەدى.
ارينە، ول زامان مەن قازىرگى كەزدى سالىستىرساق، ەكەۋى - ەكى بولەك دۇنيە. ءبىزدى تاربيەلەگەن ۇستازداردا ەركىندىك بولدى. ەڭ مىقتى تاربيە مەكتەبى سول زاماندا بولدى. سەبەبى تاربيەنىڭ قاتال ءادىس- تاسەلدەرىن پايدالانسا دا، اتا- انا، وقۋشى تاراپىنان وكپە- رەنىش بولمايتىن. ولار سولاي بولۋ كەرەك دەپ تۇسىنەتىن. سول تاربيەنى كورگەن بالالار - بۇگىنگى كۇنى ەل تىزگىنىن ۇستاپ جۇرگەن ازاماتتار مەن ازاماتشالار. ال قازىرگى ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن مۇعالىمدە ءبارى شەكتەۋلى. بالا تاربيەلەۋ جولىندا بۇگىنگى مۇعالىمدەرگە ەڭ ءبىرىنشى، ۇلكەن سابىرلىلىق، ۇستامدىلىق قاسيەتتەرى كەرەك.
بۇگىنگى كۇننىڭ بالالارى - الەۋمەتتىك جەلىنى، عالامتور جەلىسىن، قاشىقتان وقۋدى مەڭگەرگەن، ىندەت كەزەڭىن باسىنان وتكەرىپ جاتقان ۇرپاق. ولاردىڭ زەيىندەرى تۇراقسىز، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى دە قاناعاتتانارلىق دەڭگەيدە ەمەس. مۇعالىمدەرگە دە وڭاي ءتيىپ جاتقان جوق. ايانباي بار بىلگەندەرىن ۇيرەتىپ جاتىر، - دەدى مۇعالىم ايمان قابدىعالييەۆا.
سونىمەن قاتار جاقسى ۇستازدان ءبىلىم العان وقۋشى ەسەيگەندە ومىردەن ءوز جولدارىن تاۋىپ، تابىستى ادامعا اينالاتىنى ءسوزسىز. جۇمىسىنا ادال ادام وقۋدان، ءوزىن- ءوزى جەتىلدىرۋدەن تىنبايدى، ونىڭ ساباعىندا بۇگىنگى كۇننىڭ جاڭالىعى، قازىرگى زاماننىڭ لەبى ەسىپ تۇرادى. بۇرىنعى جاقسى مۇعالىم ءوزىنىڭ ومىرگە دەگەن جاعىمدى كوزقاراسىمەن، اشىق- جارقىن مىنەزىمەن بالالاردىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، بولاشاققا دەگەن سەنىمدەرىن نىعايتىپ، جاقسى ىستەرگە، باستاۋشى نيەتتەرىنە جول اشا ءبىلدى.
مۇعالىم ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز دامىتىپ، جەتىلدىرىپ وتىرعاندا عانا سىيلى ۇستاز بولا الادى. «وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتىسىمەن، ونىڭ مۇعالىمدىگى جويىلادى» دەپ كونستانتين ۋشينسكيي ايتقانداي، پەداگوگتار وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى مۇلتىكسىز ورىنداۋى ءتيىس. سول سەبەپتى ىزدەنۋ، دامۋ، كاسىبي ءوسۋ، بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ - مامانداردىڭ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.
جاس ماماندارعا مەكتەپتىڭ بەرەرى وتە كوپ. سونىمەن بىرگە تاجىريبەلى ۇستازدار دا ءوز كومەكتەرىن اياپ قالعان ەمەس.
«ەگەر بولاشاقتىڭ وزگەرۋىن قالاساڭ، ءوزىڭ قازىرگى ءساتتىڭ وزگەرىسى بول»، - دەپ گاندي ايتقانداي، اعىسى كۇشتى قوعامنىڭ تالابىنا ساي بولۋ - ءار ۇستازدىڭ مىندەتى.
پەداگوگيكالىق ماماندىق ادامدى جاس، بەلسەندى جانە تىنىمسىز بولۋعا مىندەتتەيدى. وقۋشىلاردى زەرتتەۋ جۇمىسىنا ۇيرەتۋ، ولاردى ادامزات جيناعان تاجىريبەنى قۇرمەتتەۋگە، قورشاعان الەمگە جانە ومىرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تاربيەلەۋ، ولارمەن بىرگە وقۋ، ءبىلىم الۋعا مۇعالىم مىندەتتى بولادى.
سونىمەن قاتار قازىرگى زامانعى مەكتەپ - بۇل مەيىرىمدىلىك، ءوزارا تۇسىنىستىك، وقۋشىلاردىڭ، اتا- انالار مەن مۇعالىمدەردىڭ ىنتىماقتاستىعى مەكتەبى. بالالاردى اسسيميلياتسيالاناتىنداي ەمەس، وزدەرى قالايتىنداي دارەجەدە وقىتۋ كەرەك دەپ ويلاۋ مۇلدە ورىنسىز. قازىرگى مەكتەپتەگى وقۋشى بۇل - تەك ءبىلىم الاتىن ادام عانا ەمەس. بۇل - ءوزىنىڭ، اتا- اناسىنىڭ، مەكتەپتىڭ نامىسىن قورعايتىن ادام. وقۋشى سىنىپتاستارىنىڭ سەرىگى، كومەكشىسى بولا ءبىلۋى كەرەك.
بۇگىنگى تاڭدا وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ءبىلىمى مەن تاربيەسى پەداگوگيكا عىلىمى مەن وزات تاجىريبەلەردىڭ باستى باعىتى بولارى داۋسىز. XXI عاسىر مەكتەبىن كوپتەگەن قيىندىق، كەدەرگىگە قاراماي، وركەندەتۋ، ونىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ مەيلى قاي ءداۋىردىڭ بولسىن مۇعالىمىنە بايلانىستى.
قورىتىندىلاي كەلە، قازىرگى مۇعالىم - بۇل ەڭ الدىمەن، شەبەر مۇعالىم. ول ءوزىنىڭ ماماندىعىنىڭ باستى مىندەتىن جاقسى اتقارادى. شىن مانىندە مۇعالىم ۇلكەن كۇشكە يە. قازىرگى قوعامدا بالالار بىلىمنەن بۇرىن، ءتالىم- تاربيەنى قاجەت ەتەدى. ول - بالامەن قاتار جۇرەتىن، ءبىراق قاجەت بولعان جاعدايدا جەتەكشىلىك ەتەتىن ادام. الەم تۋرالى، قارىم- قاتىناس تۋرالى، ءتۇرلى قۇبىلىستار تۋرالى ويلارىن كەڭەيتەتىن، جاڭا كوكجيەكتەردى اشاتىن ادام. بالانى قۇرمەتتەيتىن جانە وعان وزىمەن تەڭدەي قارايتىن ادام.
baq.kz
