باتىر ورداسى بوي كوتەردى

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - سىر بويىندا كەيىنگى ۇرپاق ءتاۋ ەتەر تالاي تاريحي ورىندار بار. سونىڭ ءبىرى جاڭاقورعان اۋدانىنداعى ءابدىعاپپار اۋىلىنان ون شاقىرىمداي جەردە سالىنعان تولەگەتاي بابا كەسەنەسى. شىعىستان سىرعا كەلىپ قونىس تەپكەن ەلگە تۇتقا بولعان قايراتكەر تولەگەتاي مەن قىلىشتى اتا كەسەنەسى قاتار ورنالاسقان.

«مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا ۇرپاقتارى وسىدان ون ءۇش جىل بۇرىن جاڭادان كەسەنە تۇرعىزىپ، اس بەردى. ءوز زامانىنداعى بەلگىلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى بولعان قىلىشتى اتا مەن تولەگەتاي اراسىنداعى بايلانىس سورابى ۇزاق ءبىر اڭگىمەنىڭ جۇگى.

جاقىندا قوس اۋليەنىڭ كەسەنەسى اۋلاسىنان قاراكەرەي قابانباي باتىردىڭ ورداسى بوي كوتەردى. ەلباسى باستاماشى بولعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى مەن ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 -جىلدىعى اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان شاراعا ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن ازاماتتار، باتىردىڭ ۇرپاقتارى اتسالىستى.

- كەلەر جىلى انتالاعان جاۋدىڭ بەتىن قايتارىپ، قازاققا قورعان بولعان باتىر بابامىزدىڭ 330 جىلدىعى. سونىڭ قارساڭىندا ەلىنىڭ ەسەسىن تۇگەندەپ، ات ارقاسىنا قونعان ەر رۋحىن قۇرمەتتەپ، سودان وسكەلەڭ جاستار ونەگە السىن دەگەن نيەتپەن وسىندا شارۋا باستادىق.

قابانباي بابامىزدان «الىس، تۋىس دەمەيمىن، كىم اتىمدى اتاسا، سونى قولداپ جەبەيمىن» دەگەن ءسوز قالعان دەسەدى. شىنىندا قاھارىنان دۇشپانى قايمىققان باتىر ءبىر رۋعا، ءبىر ايماققا ەمەس، كۇللى قازاققا ورتاق. جەرىنىڭ سىنىق سۇيەمىن جاۋعا تاپتاتپاي، تىزە قوسىپ، جاسانىپ كەلگەن جاۋعا قايرات تانىتقان بارلىق ءباھادۇر رۋحىن وسىلايشا قۇرمەتتەپ، كەيىنگىگە ۇلگى ەتۋىمىز كەرەك، - دەيدى «ەر قاپتاعاي» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قۇسمان شالابايەۆ.

بيىل ەلىمىزدىڭ شىعىسىندا ەل قورعاعان باتىرلاردىڭ جورىق جولىمەن «اياگوز- مايلىشات- شورعا» تاريحي- تانىمدىق ەكسپەديتسياسى جولعا شىعىپ، ارنايى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىلىپتى. ەل باسىنا كۇن تۋعان 1723 -جىلى تۇركىستاندا جاۋدىڭ بەتىن قايتارىپ، الاپاتى اسقان قاراكەرەي قابانبايدى ەل «حان باتىر» اتاعان دەسەدى. بۇل سىردىڭ بويىن قورعاپ، تاشكەنت، سايرام قالالارىنان جاۋدى تۇرە قۋعان باتىردىڭ ەرلىگى ەلگە ورتاق ەكەنىنىڭ دالەلى. سوندىقتان دا وسى شارانىڭ باسى- قاسىندا جۇرگەن ازاماتتار كەلەر جىلى باتىردىڭ 330 جىلدىعىنا بايلانىستى وتەتىن ەكسپەديتسيانى سىر بويىنان باستاپ جوڭعار قاقپاسىنا دەيىن ءجۇرىپ ءوتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

- ىزگى ءىستىڭ اينالاسىندا جۇمىلعان ازاماتتاردىڭ ارقاسىندا بيىلعى ەكسپەديتسيادا 1279 شاقىرىم جول ءجۇرىپ، ەل اۋزىندا ساقتالعان اڭگىمە- اڭىزداردى تاريحتا بولعان وقيعالارمەن سالىستىرۋ ارقىلى بابالار ەرلىگىن جاڭا قىرىنان تاني تۇستىك. زەرتتەۋ جۇمىستارى ءالى دە جالعاسادى. الدا دەرەكتى فيلم ءتۇسىرۋ، باتىرلاردىڭ جورىق جولىمەن ءجۇرىپ وتكەن ساپاردى قورىتىندىلاپ، جۇيەلى زەرتتەۋ جۇمىسىن جارىققا شىعارۋ جوسپاردا تۇر، - دەيدى مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى قانات ەڭسەنوۆ.

دارابوز ەردىڭ ورداسىندا قازاق جەرىنىڭ قاي پۇشپاعىنا تيگەن جاۋعا قارسى جۇمىلا شايقاسقان باتىر بابالاردىڭ بىرلىگى جايلى باسا ايتىلدى. ءباھادۇر رۋحىنا قۇرمەت تانىتۋدىڭ شارالارى باياندالدى. ەلىنە قالقان بولعان ەر جايلى كوركەم فيلم ءتۇسىرۋ قولعا الىنىپتى. سونىمەن قاتار ءتيىستى ورىندارعا الماتى قالاسىنان ەڭسەلى ەسكەرتكىش تۇرعىزىپ، 330 -جىلدىعىن رەسپۋبليكا كولەمىندە اتاپ ءوتۋ جونىندە ۇسىنىس بەرىلگەن.

مۇرات جەتپىسبايەۆ

قىزىلوردا

egemen.kz