ۇكىمەت پرەزيدەنت جولداۋىنان تۋىندايتىن تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا كىرىستى
«حالىق بىرلىگى جانە جۇيەلى رەفورمالار - ەل وركەندەۋىنىڭ بەرىك نەگىزى» اتتى جولداۋدا ەل ۇكىمەتىنە 70-كە جۋىق ناقتى تاپسىرما جۇكتەلگەن. وسىعان وراي بۇگىن مينيسترلەر كابينەتى مۇشەلەرىنىڭ باسىن قوسقان پرەمەر- مينيستر اسقار مامين ءبىرقاتار ءمينيستردىڭ پرەزيدەنت تاپسىرمالارىن ورىنداۋ باعىتىندا اتقاراتىن جۇمىستارىن تىڭداپ، ءوز تاراپىنان دا ولارعا مىندەتتەر جۇكتەدى.
الدىمەن ءسوز تىزگىنىن العان ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى اسەت ەرعاليەۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك قارجىنى باسقارۋ، ينفلياتسياعا قارسى ارەكەت ەتۋ، كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، وڭىرلەردىڭ تەڭگەرىمدى دامىتۋ باعىتتارى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزەتىنىن ايتادى.
باعىتتاردى تارقاتار بولساق، مەملەكەت قارجىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا مەملەكەت قارجىسىن باسقارۋ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنبەك. تۇجىرىمداما بيۋدجەت ساياساتىن، مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك بورىشتى باسقارۋ، سونداي- اق ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتىن قالىپتاستىرۋىن جانە پايدالانۋىن باسقارۋ ماسەلەلەرىن قامتيدى. ال بيۋدجەت قارجىسىن باسىمدىققا ساي جۇمساۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن «بلوكتىق» بيۋدجەتتى جانە جاڭا بيۋدجەتتىك قاعيدالاردى، سونداي- اق بيۋدجەتتىك ليميتتەردى ءبولۋدىڭ وبەكتيۆتى ادىستەمەسىن ەنگىزۋ كوزدەلەدى.
«ميكرو جانە شاعىن بيزنەس سۋبەكتىلەرى ءۇشىن ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنان ءبىرىڭعاي تولەم ەنگىزىلەدى. بۇل وسى تولەمدەردى ەسەپتەۋ مەن تولەۋ ءتارتىبىن وڭايلاتۋعا، سونداي- اق ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنا تۇسەتىن جالپى جۇكتەمەنى 2023 -جىلدان باستاپ 34 پايىزدان 25 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى اسەت ەرعاليەۆ.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدىڭ ءاربىر ءوڭىرىنىڭ باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارىن ايقىندايتىن ءىس- شارالاردى قامتيتىن وڭىرلىك دامۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى ازىرلەنەدى. ول ءۇشىن «اگلومەراتسيالاردى دامىتۋ تۋرالى» زاڭ دايىندالادى. ونىڭ اياسىندا ورتالىق قالا مەن شەتكەرى ايماق اراسىندا فۋنكتسيالاردى ناقتى ءبولۋ جولىمەن ينستيتۋتسيونالدىق دامىتۋ كوزدەلەدى. ءبىرىڭعاي قالا قۇرىلىسى اگلومەراتسيالارىن جوسپارلاۋ ەنگىزىلەدى. اۋماقتىق دامۋ جوسپارىندا «ادامداردى - ينفراقۇرىلىمعا» جاقىنداتۋ قاعيداتى بەكىتىلەدى. بەكىتىلگەن جالپى ۇلتتىق مىندەتتەرگە سايكەس، وڭىرلەردى دامىتۋ جوسپارلارىن جاڭارتۋ دا كوزدەلىپ وتىر. قارجىلاندىرۋ كولەمى كەمىندە 1 تريلليون تەڭگەنى قۇرايدى.
«تۇتىنۋ تاۋارلارى باعاسىنىڭ ءوسۋىن تەجەۋ ماقساتىندا ينفلياتسياعا قارسى ارەكەت ەتۋ ءىس- شارالارىنىڭ كەشەنى ازىرلەنەدى. نارىقتى وتاندىق ءوندىرىستىڭ تۇتىنۋ تاۋارلارىمەن مولىقتىرۋعا باعىتتالعان جەدەل جانە ورتا مەرزىمدى ءىس- شارالار قابىلداناتىن بولادى. سونداي- اق اقشا- كرەديت ساياساتى مەن قارجى نارىعىن رەتتەۋ ءىس- شارالارى كوزدەلگەن»، - دەدى ول.
«مەملەكەت باسشىسى وڭىرلىك ساياساتتى جەتىلدىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ەلىمىزدىڭ ءاربىر وڭىرىندە ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋعا، ءار ءوڭىردىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسى مەن تابىسىن ارتتىرۋ ءۇشىن وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالعان ناقتى جوبالار ىسكە اسىرىلاتىن بولادى. ءار مەملەكەتتىك ورگان، ءاربىر جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارى مەن باستامالارىن ورىنداۋعا دەرەۋ كىرىسۋى قاجەت»، - دەدى وسى ورايدا ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين.
موراتورييگە مالدانعاندارعا تىيىم سالىنادى
2020 -جىلدىڭ 1 - قاڭتارىنان باستاپ ەلىمىزدە ءۇش جىل مەرزىمگە شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە، ونىڭ ىشىندە ميكرو كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە بارۋ مەن تەكسەرۋگە، پروفيلاكتيكالىق باقىلاۋعا جانە قاداعالاۋعا جاريالانعان موراتوري كۇشىنە ەنگەنى بەلگىلى. كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى ءوز جۇمىسى بارىسىندا ەل زاڭناماسىن، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن ساقتاۋى، سونداي- اق قر زاڭناماسىنا سايكەس تاۋارلاردىڭ، جۇمىستار مەن قىزمەتتەردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. بۇل مىندەتتەمەلەردى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى موراتوري كەزەڭىندە دە ساقتاۋى كەرەك بولاتىن.
الايدا، موراتورييگە مالدانعان كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى سالىقتان جالتارۋدى داعدىعا اينالدىرىپ العان كورىنەدى. مۇنى ۇكىمەت وتىرىسى بارىسىندا ق ر قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋبايەۆ اشىق ايتتى جانە موراتوري الىنىپ تاستالسا مەملەكەتتىك بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ ۇلعاياتىنىنا نازار اۋدارتتى.
«بىلتىر ەنگىزىلگەن تەكسەرۋلەرگە ءۇش جىلدىق موراتوري كاسسالىق ءتارتىپتى تومەندەتتى. جوسىقسىز كاسىپكەرلەر بۇل باستامانى سالىقتان جازاسىز جالتارۋ مۇمكىندىگى رەتىندە قابىلداۋدا. وسىعان بايلانىستى ميكرو جانە شاعىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىن تەكسەرۋگە موراتورييدى الىپ تاستاۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋدى ۇسىنامىز»، - دەدى ول.
سونىمەن قاتار ونىڭ ايتۋىنشا، جەكەشەلەندىرۋدىڭ 2021-2025 -جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىنىڭ ۋاقتىلى ورىندالۋىنا باقىلاۋدى كۇشەيتىلدى. ول ءۇشىن نىسانداردى وتكىزۋ تاسىلدەرى ازىرلەندى. وعان سايكەس نىسانداردىڭ 50 پايىزى وسى جىلى، 30 پايىزى 2022 -جىلى جانە 2023 جانە 2024 -جىلدارى 10 پايىزدان ساتۋعا قويىلۋى ءتيىس. بۇدان باسقا، كەشەندى جوسپاردىڭ ءاربىر نىسانى بويىنشا وتكىزۋ جول كارتالارى ازىرلەندى جانە مەملەكەتتىك مۇلىك تىزىلىمىنە ەنگىزىلدى.
ءوز كەزەگىندە، جەكەشەلەندىرۋ جوسپارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ ماقساتىندا، اكىمدىكتەردىڭ، ۇلتتىق باسقارۋشى حولدينگتەر مەن كومپانيالاردىڭ قىزمەتىن باعالاۋ كەزىندە ونىڭ ورىندالۋىن ەسكەرۋ ۇسىنىلادى. وسى ۇسىنىلىپ وتىرعان ءىس- شارالار 2025 -جىلدىڭ سوڭىنا قاراي مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاعا قاتىسۋ ۇلەسىن جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 14 پايىزعا دەيىن قىسقارتۋعا مۇمكىندىك بەرمەك.
«سونىمەن قاتار، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور كومپانيالارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن نورماتيۆتىك تۇرعىدان قاراستىرۋ ۇسىنىلادى. جاۋاپكەرشىلىك دامۋ جوسپارلارىندا ستراتەگيالىق كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزبەگەنى، ونىڭ ىشىندە كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ شىعىنعا ۇشىراۋىنا جول بەرگەنى ءۇشىن كوزدەلەتىن بولادى»، - دەدى ەرۇلان جاماۋبايەۆ.
ايتپاقشى، ەستە بولسا، مەملەكەت باسشىسى وتكەن جىلعى «جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىس- قيمىل كەزەڭى» اتتى جولداۋىندا: «2021 -جىلدان باستاپ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ، دەپۋتاتتاردىڭ، سۋديالاردىڭ شەتەل بانكتەرىندە ەسەپشوتقا يە بولۋى، قولما- قول اقشا جانە باعالى زاتتار ساقتاۋىنا قاتىستى جەمقورلىقپەن كۇرەس اياسىندا جاڭا شەكتەۋلەر ەنگىزۋ كەرەك»، - دەگەن بولاتىن.
بۇل باعىتتا قارجى مينيسترلىگى ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق بانكىمەن بىرلەسىپ، تىڭعىلىقتى جۇمىس ىستەپ جاتقان كورىنەدى. ۆەدومستۆو كاپيتالدى شەتەلگە شىعارۋعا قارسى جانە ەكونوميكانى دەوفشورلاۋ بويىنشا كەشەندى جۇمىستى جانداندىرىپ، وسى جىلى- اق 100-دەن استام يۋريسديكتسياداعى قازاقستاندىقتاردىڭ قارجىلىق شوتتارىن قولعا تۇسىرمەك.
«ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىمەن جانە ۇلتتىق بانكپەن ەلەكتروندىق مالىمەتتەر الماسۋ اياسىندا كوپجاقتى كونۆەنتسياعا قول قويدىق. وسى جىلدان باستاپ 100-دەن استام يۋريسديكتسيادا ازاماتتارىمىزدىڭ قارجىلىق شوتتارى بويىنشا اقپارات الماسۋدى باستايمىز. سونىمەن قاتار، ترانسفەرتتىك باعا بەلگىلەۋ زاڭناماسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ جوسپارلانۋدا»، - دەدى مينيستر.
باسپانانى نەبارى 2 پايىزبەن الار كۇن تۋادى
تالاي جاننىڭ ارمانى - «ءوز ءۇيىم، ولەڭ توسەگىم». بۇل ارماننىڭ دا شىندىققا اينالار ءساتى الىس ەمەس سياقتى. ويتكەنى، مەملەكەت باسشىسى كەشەگى جولداۋىندا «باسپانا حيت»، «7-20-25» باعدارلامالارىنىڭ تاياۋدا اياقتالاتىنىنا بايلانىستى جاڭا ءبىرىڭعاي تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى تاپسىرعان بولاتىن. ونىڭ شارتتارىن، ەرەجەسىن ازىرلەۋ ءبىر كۇننىڭ شارۋاسى ەمەس ەكەندىگى دە تۇسىنىكتى.
دەگەنمەن، قازىردىڭ وزىندە باسپاناسىز جۇرگەن تالاي جاننىڭ كوڭىلىنە ءۇمىت وتىن ۇيالاتار بۇل باعدارلامانىڭ العاشقى سۇلباسى دا بايقالاتىن سياقتى. ويتكەنى، ۇكىمەت وتىرىسىندا بايانداما جاساعان ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ الداعى ۋاقىتتا يپوتەكالىق نەسيە «وتباسى» بانكى ارقىلى جىلدىق مولشەرلەمەسى 2 پايىزبەن بەرىلەتىنىن ايتىپ وتىر.
«ءۇي كەزەگىندە تۇرعان ازاماتتارعا «وتباسى» بانكىنىڭ يپوتەكالىق باعدارلامالارى بويىنشا باستاپقى جارنا كولەمى باسپانا قۇنىنىڭ 10 پايىزىنا دەيىن تومەندەتىلەدى. وتباسى تابىسىنا بايلانىستى جەڭىلدىكتى نەسيەلەندىرۋ بويىنشا مولشەرلەمە جىلدىق 2 پايىز جانە 5 پايىز بولادى»، - دەدى مينيستر.
سونىمەن قاتار ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، باسپانا جاعدايىن جاقسارتۋعا زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋ تۋرالى قاعيدالارعا وزگەرىستەر كوزدەلگەن. سوعان سايكەس زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ جەتكىلىكتى شەگىنەن اساتىن بولىگىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن «وتباسى بانكىنىڭ» شوتىنا اۋدارۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى.
قۇرىلىس سالۋشىلاردى قولداۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك- جەكەشەلىك ارىپتەستىك جانە ۇلەستىك قۇرىلىس الەۋەتىن پايدالانىپ، جوبالىق قارجىلاندىرۋ تەتىگى قولعا الىنادى. مەملەكەتتىك قاراجات ەسەبىنەن سالىناتىن الەۋمەتتىك نىسانداردا 1 شارشى مەتر قۇرىلىستىڭ شەكتى قۇنىن بەلگىلەۋ ۇسىنىلادى. حالىقتىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساۋعا باعىتتالعان اۋماقتاردى كەشەندى دامىتۋدىڭ جاڭا ستاندارتتارىن ازىرلەنەدى.
اتالعان ستاندارتتارعا قالا اۋماقتارىن كەشەندى دامىتۋ پرينتسيپتەرى؛ قالالىق اۋماقتاردى دامىتۋ ستاندارتى؛ بوس اۋماقتاردى يگەرۋ ستاندارتى؛ قالالاردىڭ كەلبەتىن قالىپتاستىرۋ ستاندارتى كىرەدى. مۇنان بولەك، بارلىق دەڭگەيدەگى قالا قۇرىلىسى ساراپتاماسىنىڭ ءبىرىڭعاي ينستيتۋتى ەنگىزىلەدى.
وتىرىستى قورىتىندىلاعان پرەمەر- مينيستر اسقار مامين مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىنداعى بارلىق باعىتتى ىسكە اسىرۋ بويىنشا جالپى ۇلتتىق جوسپار دايىندالاتىنىن ەسكەرتتى.
«مەملەكەتتىك ورگاندارعا جالپى ۇلتتىق جوسپار بويىنشا ءوز ۇسىنىستارىن ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە 3 - قىركۇيەككە دەيىن ەنگىزۋدى تاپسىرامىن. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى جالپى ۇلتتىق جوسپار جوباسىن 4 - قىركۇيەككە دەيىن پرەمەر- ءمينيستردىڭ كەڭسەسىنە ەنگىزسىن. كەلەسى وتىرىستا ءبىز ونى قاراپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ بەكىتۋىنە ەنگىزۋ ءۇشىن ماقۇلداۋىمىز قاجەت»، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
