حالىقتىڭ كوكەيىندەگى ماسەلەلەردى كوتەرگەن جولداۋ

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - سوڭعى ەكى ونجىلدىقتا قازاقستان حالقىنىڭ بيلىك تاراپىنان اسىعا كۇتەتىن ماڭىزدى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق باستامالارى پرەزيدەنت جولداۋى توڭىرەگىنە توپتاساتىنى بەلگىلى.

ويتكەنى، ەل باسشىسى تاراپىنان جاسالاتىن جولداۋدا قاراپايىم حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنان باستاپ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ، حالىقارالىق قارىم-قاتىناستىڭ وزەكتى باعىتتارى مەن باسىمدىقتارى ايقىندالىپ جاتادى.

وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ بيلىك باسىنا كەلگەننەن كەيىنگى قازاقستان حالقىنا ارناعان «حالىق بىرلىگى جانە جۇيەلى رەفورمالار - ەل وركەندەۋىنىڭ بەرىك نەگىزى» اتتى ءۇشىنشى جولداۋىن دا جۇرتشىلىق اسىعا كۇتكەنى انىق. وسىعان وراي 7 باعىت پەن پرەزيدەنتتىك 5 باستاما توڭىرەگىندە وربىگەن جولداۋداعى نەگىزگى جايتتارعا شولۋ جاساۋدى ءجون كوردىك.

QazVac-قا وزگە ەلدەردەن دە سۇرانىس بار

پاندەميا... وسى ءسوزدى ەستىگەندە جۇرتشىلىق ۇركە دە ۇرەيلەنە قارايتىن بولدى. بۇل قازاقستان حالقىنىڭ عانا ەمەس، كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن زارەزاپ بولعان بۇكىل الەم جۇرتشىلىعىنىڭ بويىن بيلەگەن ۇرەيگە سەبەپكەر ءسوز دەسەك تە ارتىق ايتقاندىق ەمەس. مۇنىڭ دا ناقتى سەبەبى بار سياقتى.

ونى قازاقستان پرەزيدەنتى ناقتى اتاپ، الەمدە كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا شتامدارى شىعۋى مۇمكىن ەكەنىن، ساراپشىلار باسقا دا ىندەتتەر پايدا بولاتىنىن ايتىپ جاتقانىن ەسكەرتىپ وتىر.

«ءبىز ونىڭ قاشان بولاتىنىن كۇتىپ، قاراپ وتىرا المايمىز. وسىنداي جاعدايدا ءومىر ءسۇرىپ، ءارى قاراي دامۋعا بەيىمدەلۋىمىز كەرەك. قازىر «بۋستەرلىك ۆاكسينانى» ساتىپ الۋ وتە ماڭىزدى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىندا تىركەلگەن ۆاكسينالاردى تەزىرەك ساتىپ الۋ قاجەت. سونىمەن بىرگە، بۇكىل دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تۇراقتى ەكپە الۋ جۇيەسىنە دايىنداعان ءجون»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ءيا، كوروناۆيرۋسپەن كۇرەستە قازاقستان كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكسينا جاساپ شىعارعان الەمدەگى ساناۋلى مەملەكەتتىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. قازىردىڭ وزىندە QazVac-تىڭ ءتيىمدى ءارى قاۋىپسىز ەكەنىنە شاك كەلتىرمەيتىن الەمنىڭ ءبىرقاتار ەلى ونى ساتىپ الۋعا پەيىل تانىتىپ وتىر. جالپى، ەلىمىزدىڭ QazVac-تان باسقا دا ۆاكسينالاردىڭ قورى جەتكىلىكتى. ياعني، تۇرعىندارعا تاڭداۋ جاساۋ مۇمكىندىگى بەرىلگەن. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە ەكپە الۋعا اسىققان جۇرتشىلىقتىڭ قاتارى كۇن سايىن ارتىپ كەلە جاتىر. الايدا، ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارماي بايبالام سالعان «انتيۆاكسەرلەردىڭ» كەسىرىنەن كەيبىر ازاماتتاردىڭ بويىندا ۆاكتسيناعا سەنىمسىزدىك پايدا بولعانى دا جاسىرىن ەمەس. ءبىراق، سولاردىڭ جەلىكپە ءسوزىنىڭ جەتەگىنە ەرىپ، ۆاكسينا پايدا بولعاننان كەيىن عانا ادامزات تاريحىندا ميلليونداعان جاننىڭ ءومىرىن جالماعان قاۋىپتى دەرتتەرگە توسقاۋىل قويىلعانىن ەستەن شىعارىپ الاتىنىمىز دا بار.

«ولار وزدەرى باس تارتىپ قانا قويماي، حالىقتى كەرى ۇگىتتەۋدە. سونىڭ كەسىرىنەن قانشاما جۇرتتى اداستىرۋدا. مۇنداي ادامدار ءوزىنىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ ءومىرى ءۇشىن دە جاۋاپ بەرەتىنىن تۇسىنۋگە ءتيىس. سوندىقتان، ەكپە الۋعا قارسى ۇگىتتەپ جۇرگەندەردىڭ جەتەگىندە كەتپەگەن ءجون»، - دەپ ەسكەرتەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، مەديتسينا سالاسىنا قوماقتى قارجى قۇيىپ، ونى ينفراقۇرىلىمعا، مامان دايارلاۋعا جانە حالىقتى ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋگە جۇمساۋ قاجەت.

سونىمەن قاتار فارماتسيەۆتيكا ونەركاسىبىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، مەديتسينا ونىمدەرىن زەرتحانالىق جانە تەحنيكالىق سىناقتان وتكىزەتىن ورتالىق قۇرۋ كەرەك.

بۇگىندە وتاندىق نارىقتىڭ نە ءبارى 17 پايىزىن عانا قۇرايتىن ءدارى-دارمەك پەن مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتىڭ كولەمى 2025-جىلى 50 پايىزعا جەتكىزىلۋى ءتيىس.

«دەنى ساۋ ۇلت» جوباسى اياسىندا كەمىندە 12 زەرتحانا جوعارى تەحنولوگيالىق قۇرالدارمەن جابدىقتالۋى ءتيىس.

ءبىلىمدى ۇرپاق - كەمەل ۇلتتىڭ كەپىلى

جوعارىدا اتالعان كوروناۆيرۋس ىندەتى سالدارىنان ەلىمىزدىڭ بارلىق مەكتەپ وقۋشىلارى وقۋدى قاشىقتان وقىعانى بەلگىلى. وسى ورايدا ۇلتتىق تەلەكوممۋنيكاتسيا جەلىلەرى تيىمدىلىگىنىڭ تومەن بولۋى سالدارىنان ەلىمىزدە وقۋدى تاستاپ كەتكەن بالالاردىڭ قاتارى ارتا تۇسكەن.

وسى ماسەلەگە باسا نازار اۋدارعان مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە قاشىقتان ءبىلىم بەرۋگە قاجەتتى اقپاراتتىق جۇيەنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋمەن مىقتاپ اينالىسۋدى تاپسىردى. سونداي-اق حالىقارالىق پاندىك وليمپيادالاردا وزا شاپقان وقۋشىلارعا دا بارلىق جاعداي جاسالۋى تيىستىگىن باسا ايتتى.

«بيىل بىرنەشە وقۋشى حالىقارالىق ءپان وليمپيادالارىنىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى اتاندى. ونداي دارىندى بالالارعا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ قاجەت. ءبىز ولارعا جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ءۇشىن كونكۋرستان تىس گرانتتار بەرەمىز. ءبىر رەتتىك اقشالاي سىياقى دا تولەيمىز. بالالاردىڭ ۇستازدارىن دا مورالدىق جانە ماتەريالدىق تۇرعىدان ىنتالاندىرعان ءجون. تۇرمىسى تومەن وتباسىندا ءوسىپ جاتقان بالالارعا ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ جالپىعا مىندەتتى ستاندارتى اياسىندا قولداۋ كورسەتۋ ايرىقشا ماڭىزدى»، - دەدى ق ر پرەزيدەنتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ مۇعالىمدەردى قازىرگىدەي 5 جىلدا ەمەس، 3 جىلدا ءبىر رەت قايتا دايارلىقتان وتكىزۋ كەرەكتىگىن، بۇل رەتتە، ۇستازداردىڭ كۋرستان ءوتۋ ءۇشىن ءوز قالتاسىنان اقشا تولەۋىنە جول بەرىلمەيتىنىن اتاپ ءوتتى.

«ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى وتكىر پروبلەمانىڭ ءبىرى - مەكتەپتەردەگى ورىن تاپشىلىعى. 225 مىڭ وقۋشىعا ورىن جەتىسپەيدى. شۇعىل شارا قابىلداماساق، 2025-جىلعا قاراي ورىن تاپشىلىعى 1 ميلليونعا جەتەدى. مەن 2025-جىلعا دەيىن كەمىندە 800 مەكتەپ سالۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىنمىن. بۇگىن ونىڭ سانىن ءبىر مىڭعا جەتكىزۋدى مىندەتتەيمىن. مەكتەپتەردى بيۋجەت قارجىسىنا سالۋمەن قاتار، وسى وزەكتى ماسەلەنى شەشۋگە جەكە سەكتوردى دا تارتقان ءجون. تولىق ءبىلىم بەرەتىن اۋىل مەكتەپتەرىن وقۋشى سانىنا قاراي قارجىلاندىرۋعا بىرتىندەپ كوشە باستاۋىمىز كەرەك. بالالاردى ەرتە جاستان ماماندىققا بەيىمدەۋ ايرىقشا ماڭىزعا يە بولۋدا. وسكەلەڭ ۇرپاق ءوزىنىڭ بولاشاق كاسىبىن سانالى تۇردە تاڭداي بىلۋگە ءتيىس»، - دەدى ق ر پرەزيدەنتى.

سۋ جانە ەنەرگيا تاپشىلىعىن جويۋ جولى...

مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، 2030-جىلعا قاراي الەمدە سۋ تاپشىلىعىنىڭ كولەمى 40 پايىزعا جەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان، جاڭا تەحنولوگيالار مەن سيفرلاندىرۋ ارقىلى سۋدى ۇنەمدەۋگە كوشۋىمىز كەرەك.

«ۇكىمەت سۋ پايدالانۋدى رەتتەۋ جانە ونى ۇنەمدەۋ تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ جۇمىسىن ىنتالاندىرۋ ءۇشىن ناقتى شەشىمدەر ازىرلەۋگە ءتيىس. سۋ نىساندارىنىڭ ەكوجۇيەسىن ساقتاپ، ونى ۇنەمدى پايدالانۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى 120 كانالدى قايتا جاڭعىرتۋعا كىرىسەمىز. اقمولا، الماتى، باتىس قازاقستان، جامبىل، قىزىلوردا، تۇركىستان وبلىستارىندا جاڭادان 9 سۋ قويماسى سالىنادى. بۇل - اۋقىمدى جوبا. ءبىراق، ءبىزدىڭ قولىمىزدا قاجەتتى رەسۋرستىڭ ءبارى بار»، - دەدى ق ر پرەزيدەنتى.

جولداۋدا اتىراۋ جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ اۋداندارىن اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن «استراحان-ماڭعىستاۋ» ماگيسترالدى سۋ قۇبىرى جاڭعىرتىلاتىنى جانە كەندىرلى كەنتىندە سۋ تۇشىتاتىن جاڭا زاۋىت سالىناتىنى دا ايتىلدى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندا 2030 -جىلعا قاراي ەلەكتر قۋاتىنىڭ تاپشىلىعى پايدا بولاتىندىعىن، الەمدىك تاجىريبەدە مۇنىڭ ەڭ وڭتايلى شەشىمى بەيبىت اتوم ەكەنىن دە باسا ايتتى.

«بۇل - كۇردەلى ماسەلە. سوندىقتان قاۋەسەتكە سەنىپ، ەموتسياعا بەرىلمەي، ونى بارىنشا ءتيىمدى شەشۋىمىز كەرەك. ۇكىمەت پەن «سامۇرىق-قازىنا» ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندا قاۋىپسىز ءارى ەكولوگيالىق تازا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ مۇمكىندىگىن زەرتتەۋگە ءتيىس. بۇل ماسەلەگە ينجەنەرلىك سالانى دامىتۋ جانە اتوم سالاسىنداعى بىلىكتى ينجەنەر مامانداردىڭ جاڭا بۋىنىن قالىپتاستىرۋ مۇمكىندىگى تۇرعىسىنان دا قاراۋ قاجەت»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

قازاقستاندا قازاق ءتىلى عانا مەملەكەتتىك ءتىل

«ءبىز قاشاندا الاۋىزدىققا قارسى تۇرا بىلگەن ەلمىز. ادامدى تىلىنە، ۇلتىنا، ناسىلىنە قاراپ كەمسىتۋگە، بىرەۋدىڭ نامىسىنا تيۋگە جول بەرمەيمىز، زاڭ بويىنشا جاۋاپقا تارتامىز. كونستيتۋتسياعا قايشى مۇنداي جاۋاپسىز قادامدار ەلىمىزدىڭ نەگىزگى مۇددەلەرىنە زيان كەلتىرەدى. قازاق ءتىلىن دامىتۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. بۇل سالادا ايتارلىقتاي ناتيجە بار. قازاق ءتىلى، شىن مانىندە، ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ، مادەنيەت پەن ءىس جۇرگىزۋدىڭ تىلىنە اينالۋدا»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ق ر پرەزيدەنتى مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانۋ اياسى كەڭەيىپ كەلە جاتقانىن، بۇل - زاڭدى قۇبىلىس، ءومىردىڭ باستى ءۇردىسى ەكەندىگىن باسا ايتتى.

«سوندىقتان، قازاق ءتىلىنىڭ ءورىسى تىم شەكتەلىپ بارا جاتىر دەۋگە نەگىز جوق. اتا زاڭ بويىنشا قازاقستاندا ءبىر عانا مەملەكەتتىك ءتىل بار. بۇل - قازاق ءتىلى. ورىس ءتىلى رەسمي ءتىل مارتەبەسىنە يە. ءبىزدىڭ زاڭناماعا سايكەس، ونىڭ قولدانىلۋىن شەكتەۋگە بولمايدى. بولاشاعىن وتانىمىزبەن بايلانىستىراتىن ءاربىر ازامات قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەن قويۋعا ءتيىس. بۇل وتانشىلدىقتىڭ باستى بەلگىسى دەۋگە بولادى. جاستارىمىز وزگە تىلدەردى، سونىڭ ىشىندە ورىس ءتىلىن جەتىك مەڭگەرسە، بۇدان ەش ۇتىلمايدى. قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى شەكارا - الەمدەگى ەڭ ۇزىن شەكارا. ورىس ءتىلى - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنداعى رەسمي التى ءتىلدىڭ ءبىرى. سوندىقتان، بۇل ماسەلەگە پاراساتتىلىقپەن قاراۋىمىز قاجەت»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

پرەزيدەنت باستامالارى

جوعارىدا ايتقانىمىزداي، پرەزيدەنت جولداۋىندا 5 باستاما كوتەردى. ونىڭ ءبىرىنشىسى 2022-جىلعى 1- قاڭتاردان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقىنى قازىرگى 42,5 مىڭ تەڭگەدەن 60 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋ تۋرالى شەشىمدى قامتيدى. بۇل شارا ءبىر ميلليوننان استام ادامعا تىكەلەي، ال بۇكىل ەڭبەككەرلەرگە جاناما اسەر ەتەدى. ال ەكىنشى باستاماعا سايكەس، جالدامالى جۇمىسشىلارىنىڭ ەڭبەكاقىسىن كوبەيتكەن جۇمىس بەرۋشىلەرگە رەتتەلمەلى ساتىپ الۋ جۇيەسى اياسىندا جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى.

سونداي-اق، ولارعا مەملەكەت تاراپىنان بەلسەندى قولداۋ كورسەتىلەتىن بولادى. ءۇشىنشى باستاما اياسىندا ميكرو جانە شاعىن كاسىپكەرلىك سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن بيزنەس ءۇشىن ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنا تۇسەتىن جيىنتىق سالماق 34 پايىزدان 25 پايىزعا تومەندەتىلەدى.

«ءتورتىنشى باستاما. 2020-جىلدان باستاپ 600 مىڭنان استام پەداگوگ پەن دارىگەردىڭ، الەۋمەتتىك سالا قىزمەتكەرىنىڭ جالاقىسى ءوستى. ءبىراق، بيۋجەتتەن قارجىلاناتىن وزگە سالا ازاماتتارى بۇدان تىس قالدى. بۇلار - مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى، مۇراعاتشىلار، كىتاپحاناشىلار، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر، قورىقشىلار، كولىك جۇرگىزۋشىلەر جانە باسقالار. سوندىقتان 2022-جىلدان 2025-جىلعا دەيىن مەملەكەت وسى ساناتتاعى ازاماتتىق قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىن جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 20 پايىزعا وسىرەتىن بولادى. تۇتاستاي العاندا، تاعى 600 مىڭ وتانداسىمىز بۇل باستامانىڭ يگىلىگىن كورەدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ بەسىنشى باستاما اياسىندا الداعى ۋاقىتتا «باسپانا حيت» جانە «7-20-25» سياقتى تۇرعىن ءۇي باعدارلامالارىنىڭ مەرزىمى اياقتالاتىنىنا وراي ءبىرىڭعاي تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى ازىرلەنەتىندىگىن ايتتى.

«ۇلتتىق دامۋ ينستيتۋتىنا اينالاتىن «وتباسى بانكى» ونىڭ اكىمشىسى بولىپ بەلگىلەنەدى. بانك الدىندا «ءبىر تەرەزە قاعيداتى» بويىنشا ەسەپ جۇرگىزىپ، ازاماتتارعا تۇرعىن ءۇي ءبولۋ مىندەتى تۇر. مەن بۇعان دەيىن زەينەتاقى جيناعىن مەرزىمىنەن بۇرىن پايدالانۋ تۋرالى باستامانىڭ وڭ اسەرى تۋرالى ايتتىم. سونداي-اق، بۇل قادام ادامداردىڭ جۇمىس بەرۋشىلەردەن ەڭبەكاقىنى اشىق تولەۋدى تالاپ ەتۋىنە جول اشتى. وسى ءۇردىستى قولداۋ ءۇشىن زەينەتاقى جيناعىنىڭ جەتكىلىكتى مولشەرىنىڭ شەگىنەن اساتىن بولىگىن تۇرعىن-ءۇي ساتىپ الۋ ماقساتىندا «وتباسى بانكىندەگى» ەسەپشوتقا اۋدارۋعا رۇقسات بەرۋ قاجەت دەپ سانايمىن. سونىمەن قاتار، بۇل قادام جۇرتتىڭ قاراجات جيناۋدى جانە ونى ساۋاتتى جۇمساۋدى داعدىعا اينالدىرۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى ق ر پرەزيدەنتى.