ۆاكسيناتسيا: ەكپەدەن بوساتۋعا نەگىز بولاتىن اۋرۋلاردىڭ ءتىزىمى قىسقارتىلعانى شىن با
ءتىپتى بۇرىن ۆاكسيناعا قارسى كورسەتىلىم دەپ ەسەپتەلگەن اۋرۋ تۇرلەرى كورناۆيرۋسقا كەلگەندە «قارسى ايعاق» تىزىمىنەن شىعارىلدى دەگەن ۋاجدەر ايتىلىپ قالادى. وسىعان وراي «قازاقپارات» حالىقارالىق اگەنتتىگى دەنساۋلىق مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرلى ورگاندارىنان رەسمي تۇسىنىكتەمە سۇراپ، ساۋال جولداعان بولاتىن.
ءتىزىمنىڭ قىسقارتىلعانى شىن با؟
ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەديتسينالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ ماماندارى بەرگەن جاۋاپتان تۇسىنگەنىمىز، جالپى ۆاكسينا اتاۋلىدان بوساتاتىن قارسى ايعاقتاردىڭ ءبارى كوروناۆيۋرسقا دا ورتاق كورىنەدى.
دەگەنمەن، ىندەتكە قارسى ۆاكسينادان بوساتۋ ءتارتىبى ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ 2020 -جىلعى 21-قازانداعى «پروفيلاكتيكالىق ەكپەلەردى جۇرگىزۋگە مەديتسينالىق قارسى كورسەتىلىمدەردىڭ تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى» بۇيرىعىندا اتتىڭ قاسقاسىنداي انىق جازىلعان. تۇسىنىكتى تىلمەن ايتقاندا، ۆاكسينادان بوساتۋدىڭ مىناداي سەبەپتەرى بار:
ا) بۇعان دەيىن ۆاكسينا سالعاننان كەيىن 48 ساعات ىشىندە دەنە قىزۋى تسەلسيي ولشەمىمەن 40 گرادۋسقا دەيىن، كەيدە ءتىپتى ودان جوعارى كوتەرىلۋ، ادەتتەگىدەن وزگەشە، ءۇش جانە ودان دا كوپ ساعات بويى قاتتى جىلاۋ، دەنە مەن ميدىڭ قۇرىسىپ- تىرىسۋى، سەزىم قابىلەتى مەن ەستەن ايىرىلۋ سياقتى اۋىر رەاكسيالار بايقالسا؛
ءا) ۆاكسينانىڭ الدىڭعى دوزاسىن ەنگىزگەننەن كەيىن نەمەسە ۆاكسينانىڭ كەز كەلگەن كومپونەنتىنە 7 كۇنتىزبەلىك كۇن ىشىندە اۋىر اللەرگيالىق رەاكسيا، كوما، سانانىڭ باسەڭدەۋى نەمەسە ۇزاققا سوزىلعان قۇرىسۋ سياقتى بەلگىلەر سەزىلسە جانە ونىڭ وزگە سەبەپتەرى دالەلدەنبەسە، كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكسينادان بوساتۋعا سەبەپ بولادى. ال ۋاقىتشا قارسى كورسەتىلىمدەرى بار ادامدار ۆاكسينانى مىناداي تارتىپپەن قابىلداي الادى:
1) ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ مەنينگيت، ەنتسەفاليت، مەنينگوەنتسەفاليت سياقتى جەدەل اۋرۋلار ءۇشىن ۆاكسيناتسيا تولىق ساۋىققاننان كەيىن ءبىر ايعا دەيىن كەشىكتىرىلەدى؛
2) بۇيرەكتىڭ قاندى ءسۇزۋ قابىلەتىن ناشارلاتاتىن گلومەرۋلونەفريت اۋرۋى ءۇشىن ۆاكسيناتسيالاۋ ساۋىققان سوڭ 6 ايعا دەيىن كەيىنگە قالدىرىلادى، نەفروتيالىق سيندروم ءۇشىن ۆاكسيناتسيالاۋ كورتيكوستەرويدتەرمەن ەمدەلۋ اياقتالعانعا دەيىن كەيىنگە قالدىرىلادى؛
3) تەمپەراتۋراعا بايلانىسسىز اۋىرلىعى ورتا جانە اۋىر دارەجەدەگى ءجىتى ينفەكسيالىق جانە ينفەكسيالىق ەمەس اۋرۋلار ءۇشىن ۆاكسيناتسيالاۋ ساۋىققاننان كەيىن 2-4 اپتادان سوڭ رۇقسات ەتىلەدى؛
4) ءارتۇرلى پاتولوگيا كەزىندە ستەرويدتەردى، سونداي-اق يممۋندىق- سۋپرەسسيۆتى قاسيەتتەرگە يە باسقا دا پرەپاراتتاردى قولدانعاندار دا ۆاكسيناتسيادان ۋاقىتشا بوساتىلادى. لەيكوزدار، مۇشەلەر مەن تىندەردى ترانسپلانتاتسيالاۋدان كەيىنگى جاعدايلار، اپلاستيكالىق انەميا، يممۋندىق ترومبوتسيتوپەنيا مامانداردىڭ قورىتىندىسىنان كەيىن كورسەتىلگەن باسقا دا قان اۋرۋلارى بار پاتسيەنتتەرگە ۆاكسيناعا ۋاقىتشا قارسى كورسەتىلىم تۋرالى انىقتاما بەرىلەدى.
5) سوزىلمالى اۋرۋلاردىڭ ءورشۋى جانە اسقىنۋى كەزىندە ۆاكسيناتسيا كەيىنگە قالدىرىلادى جانە تۇراقتى رەميسسيا كەزەڭىندە ەمدەۋدەن كەيىن جۇرگىزىلەدى.
6) ۇدەمەلى نەمەسە تۇراقسىز نيەۆرولوگيالىق بۇزىلۋلار، باقىلانبايتىن قۇرىسۋلار نەمەسە ۇدەمەلى ەنتسەفالوپاتيا بولسا، ۆاكسيناتسيا ەمدەۋ اياقتالعانعا دەيىن جانە جاعداي تولىق تۇراقتانعانعا دەيىن كەيىنگە قالدىرىلادى.
«ك ۆ ي- عا قارسى ۆاكسيناتسيا ەڭ الدىمەن ديناميكالىق باقىلاۋداعى سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدارعا ۇسىنىلادى. مۇنداي ادامداردىڭ سىرقاتىن كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى اسقىندىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن. ءتىپتى ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن. بۇل ادامدارعا ۆاكسيناتسيا نەگىزگى اۋرۋدىڭ بەلگىلەرى بارىنشا السىرەگەن كەزدە جۇرگىزىلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا وسى ساناتتاعى ادامداردى بارىنشا قورعاۋ ءۇشىن ك ۆ ي- گە قارسى ۆاكسيناتسياعا قاتىستى حالىقارالىق تاجىريبە مەن ۇسىنىستاردى زەردەلەۋ جالعاسۋدا»، - دەپ جازىلعان جاۋاپتا.
قارسى كورسەتىلىم انىقتاماسىن الۋ ءۇشىن تەكسەرۋدەن ءوتۋ تەگىن بە؟
مەديتسينالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ جاۋابىنا قاراعاندا، ك ۆ ي- عا قارسى ۆاكسيناتسياعا تۇراقتى/ۋاقىتشا مەديتسينالىق قارسى كورسەتىلىمدەردىڭ بولۋى تۋرالى انىقتاما الۋ ءۇشىن تىركەلگەن جەرى بويىنشا ۋچاسكەلىك دارىگەرگە قارالۋ قاجەت. قاجەت بولعان جاعدايدا پاتسيەنت بەيىندى مامانعا جىبەرىلىپ، تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمى جانە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جوبالارىنىڭ اياسىندا زەرتحانالىق- اسپاپتىق تەكسەرۋ جۇرگىزىلەدى. ك ۆ ي- عا قارسى ۆاكسيناتسياعا تۇراقتى/ۋاقىتشا مەديتسينالىق قارسى كورسەتىلىمنىڭ بولۋى تۋرالى انىقتامانى دارىگەرلىك- كونسۋلتاتسيالىق كوميسسيا رەسىمدەيدى. ول كوميسسيا پاتسيەنتتىڭ مەديتسينالىق قۇجاتتارىن، كلينيكالىق- دياگنوستيكالىق تەكسەرۋ ناتيجەلەرىن، جۇرگىزىلگەن ەمدەۋ جانە مەديتسينالىق وڭالتۋ ناتيجەلەرىن، ەڭبەك، كاسىپ جاعدايلارى مەن سيپاتىن باعالاۋدان كەيىن شەشىم قابىلدايدى. دارىگەرلىك- كونسۋلتاتسيالىق كوميسسيانىڭ شەشىمى ونى كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ كوپشىلىگى قولداسا قابىلداندى دەپ ەسەپتەلىپ، حاتتامامەن رەسىمدەلەدى. سونىڭ نەگىزىندە كوميسسيا حاتشىسى پاتسەنتتىڭ قولىنا بەرۋ ءۇشىن «№026/ە» نىساندى انىقتاما تولتىرادى.
بۇل قۇجات قانشا مەرزىمگە جارامدى؟
قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ 2020 -جىلعى 21-قازانداعى «پروفيلاكتيكالىق ەكپەلەردى جۇرگىزۋگە مەديتسينالىق قارسى كورسەتىلىمدەردىڭ تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى» بۇيرىعى بويىنشا پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەردى جۇرگىزۋگە قارسى كورسەتىمدەر تۇراقتى جانە ۋاقىتشا بولىپ بولىنەدى.
وسىنىڭ ىشىندە ۋاقىتشا قارسى ايعاقتىڭ مەرزىمىن دارىگەرلىك- كونسۋلتاتسيالىق كوميسسيا ءار ناۋقاس بويىنشا جەكە قاراپ، شەشىم شىعارادى جانە قارسى كورسەتىلىم مەرزىمدەرىن ايقىندايدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى سانيتارلىق- ەپيدەميولوگيالىق كوميتەتتىڭ رەسمي وكىلى ەرجان بايتانايەۆتىڭ ايتۋىنشا، تۇراقتى قارسى كورسەتىلىم بولۋىنا بايلانىستى رەسپۋبليكا بويىنشا 8142 ادام ۆاكسيناتسيا الا المايدى. ال ۋاقىتشا قارسى كورسەتىلىم بويىنشا 6545 ادامنىڭ ۆاكسينا الۋ مەرزىمى كەيىنگە شەگەرىلگەن. مۇنى ول ءبىرىڭاي اقپاراتتىق جۇيەدەگى مالىمەتتەر بازاسىنا سۇيەنە وتىرىپ ايتتى.
«ۆاكسينادان رەسمي تۇردە باس تارتقانداردىڭ سانى 1642 ادام. الايدا جۇرگىزىلىپ جاتقان تۇسىندىرمە جۇمىستارىنىڭ ارقاسىندا بۇل سان ۇنەمى وزگەرىسكە ۇشىراپ، سوڭعى ايدا ەداۋىر تومەندەۋ ءۇردىسى بايقالعان»، - دەيدى ەرجان بايتانايەۆ.
ۆاكسيناتسياعا قارسى مەديتسينالىق كورسەتىلىم بەرۋ كورسەتكىشىتەرى وڭىرلەر بويىنشا مىناداي قالىپتاسقان: تۇراقتى قارسى كورسەتكىشتەر: پاۆلودار، س ق و، اتىراۋ، شىمكەنت – 854 تەن 1200 گە دەيىن، اقمولا، قاراعاندى، قوستاناي، قىزىلوردا، تۇركىستان – 525 تەن 347 گە دەيىن، قالعان وڭىرلەردە – 65 تەن 297 گە دەيىن تىركەلگەن.
