دومبىرا كۇنى: ەلوردادا دينا نۇرپەيىسوۆاعا ەسكەرتكىش قويىلدى
سالتاناتتى شارادا ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ، ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا، نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ، تانىمال كۇيشى ايگۇل ۇلكەنبايەۆا د. نۇرپەيىسوۆا ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويدى.
بيىل دارىندى ونەر يەسىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 160 جىل تولادى.
«قارا سوزدەن قۇرىش قۇيعان قادىر مىرزا الىدەن قالعان ءسوز بار: «ناعىز قازاق قازاق ەمەس، ناعىز قازاق - دومبىرا» دەگەن. ارينە، اقىننىڭ تۇتاس حالىقتى ءبىر عانا اسپاپقا تەڭەپ، ۇلتتىڭ مىنەزى مەن بولمىسىن ءدال وسىلاي سيپاتتاۋىندا تەرەڭ ءمان جاتىر. ويتكەنى، جۇرتىمىزدىڭ مۇڭى مەن جىرى، قۋانىشى مەن جاقسىلىعى دومبىرانىڭ شاناعىنان توگىلىپ ءتۇسىپ، شارتاراپقا جايىلىپ جاتتى.
حالقىمىزدىڭ جالاڭ اياق جار كەشىپ، قىزىل اياق قار كەشىپ، اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما كەزەڭدەرىن باستان وتكەرىپ، زاماننىڭ جاۋىنى مەن داۋىلىنان امان قالعان شاقتارىن، بەيبىت تە بەرەكەلى قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان باراقاتتى ساتتەرىن قارا دومبىرانىڭ ءتىلى مەن ءۇنى تاريح بەتىنە تاسپالادى.
قۇلاگەر اقىن ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ «دومبىرا سەندە ءمىن بار ما، ءمىنسىز بولساڭ ءتىل بار ما، ءتىل جوق دەۋگە بولا ما، تىلدەن ارتىق ءۇن باردا» دەپ جىرلاۋى دا سوندىقتان بولسا كەرەك.
قازاق پەن دومبىرا - ەگىز ۇعىم. حالقىمىز ءۇشىن قاستەرلى قاسيەتتى اسپاپتىڭ قادىرىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى - نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز جارلىعىمەن ارنايى دومبىرا كۇنىن بەلگىلەگەنىن جاقسى بىلەسىزدەر.
بۇل - بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىققا كورسەتكەن ۇلكەن قۇرمەتى. بيىلعى دومبىرا كۇنى قارساڭىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ شەشىمىمەن داۋلەسكەر كۇيشى، ەل ىشىندە كۇي اناسى اتانىپ كەتكەن دينا نۇرپەيىسوۆاعا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى اياسىندا ەلوردا تورىنەن ەڭسەلى ەسكەرتكىش اشىلىپ وتىر. سوندىقتان، بۇگىنگى شارانىڭ ۇلكەن سيمۆولدىق ءمانى بار»، - دەدى قىرىمبەك كوشەربايەۆ ەسكەرتكىشتىڭ سالتاناتتى اشىلۋىندا.
قارشادايىنان قارا دومبىراعا قۇمار بولعان دينا كەنجە قىزىنىڭ اتى ەلگە ەرتە تارالا باستايدى. جۇرت ونى جاستايىنان دومبىراشى قىز اتاي باستايدى. بىردە شالقىتىپ، بىردە قالىقتاتىپ توگىلگەن كۇيىن ەل ەلجىرەپ تىڭداعان دەسەدى.
«اتى الىسقا كەتكەن كۇيشى قىزدى كۇندەردىڭ-كۇنىندە قۇرمانعازىنىڭ ءوزى ىزدەپ كەلىپتى. دينانىڭ قابىلەتىن بايقاپ، قارىمىن سىناپتى. كۇي اتاسى قۇرمانعازىدان توعىز جىل ءتالىم العان دينا نۇرپەيىسوۆا - كۇي ونەرىن ابدەن مەڭگەرىپ، داۋلەتكەرەي، ءمۇسىرالى، تۇركەش، ۇزاق، ەسجان، بايجۇما سىندى داڭقتى ونەرپازداردىڭ اسىل مۇراسىن كەيىنگى ۇرپاققا جەتكىزگەن، عاسىرلار اراسىن جالعاعان التىننىڭ ۇزىگىندەي ارداقتى ادام. ۇلتتىق ونەردىڭ ءوڭىن وزگەرتپەي، ءبىر داۋىردەن ەكىنشى داۋىرگە جەتكىزۋىمەن دە قالىڭ قازاق ءۇشىن قۇرمەتتى. ويتكەنى دينانىڭ ورىنداۋىندا تالاي كۇي كەيىنگە جەتىپ، نوتاعا ءتۇسىپ، حاتتالىپ قالدى. وشپەس، ولمەس دۇنيەنىڭ بار بايلىعىنان دا قىمبات قازىنا بۇگىنگە دينا نۇرپەيىسوۆانىڭ ارقاسىندا جەتتى»، - دەيدى مەملەكەتتىك حاتشى.
سونىمەن بىرگە، ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىنا دينا نۇرپەيىسوۆانىڭ شوبەرەسى، رەسپۋبليكالىق «كۇي اناسى» قورىنىڭ ديرەكتورى، قوعام قايراتكەرى تولەگەن قۋانىشيەۆ قاتىستى.
«بۇل جۇمىستار وسىدان 1-2 جىل بۇرىن باستالعان- دى. 20 عا جۋىق ونەر قايراتكەرى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ اتىنا حات جازدى. بۇگىنگى سالتاناتتى اشىلۋ - سول جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى. ءبىز ءۇشىن جاڭا ەسكەرتكىش ەستەتيكا تۇرعىسىندا جوعارى دەڭگەيدە جاسالعان. ونىڭ باستى قۇندىلىعى - ەسكەرتكىشكە قاراعاندا ۇرپاقتارمەن جىلى بايلانىس ورناۋى. مىنە، مەن وسىندامىن، مەنى حالقىم قۇرمەتتەپ، ەسكەرتكىش قويدى. سەن دە ەرىنبەي ەڭبەكسەنسەڭ، حالقىڭنىڭ قۇرمەتىنە بولەنەسىڭ. بۇل جاستاردى، اسىرەسە ۇلتتىق اسپاپ دومبىرا شەرتەتىندەردىڭ ونەرىن شىڭداۋعا جەتەلەيدى. ەسكەرتكىش وسىعان شاقىرادى»، - دەدى تولەگەن قۋانىشيەۆ.
جاڭا ەسكەرتكىشتەگى ءمۇسىندى بەلگىلى ءمۇسىنشى جالىن باۋىرقان جاساعان.
«دينا اجەمىزدىڭ ءمۇسىنى تازا قولادان جاسالعان. مۇندا 16 جۇمىس كونكۋرسقا قاتىسىپ، ونىڭ ىشىندە 3 جۇمىس مەملەكەتتىك كوميسسياعا جىبەرىلگەن ەدى. وندا اتاقتى مۇسىنشىلەردىڭ جۇمىستارى بولدى، ءبىراق مەملەكەتتىك كوميسسيا 90 جاستاعى اجەنىڭ تۇرەگەپ تۇرعان ەمەس، وتىرعان وبرازىن تاڭدادى. وسىلايشا، ءمۇسىننىڭ بيىكتىگى 2,75 مەتر، تۇعىرىن قوسقانداعى جالپى بيىكتىگى - 5 مەتر 50 سانتيمەتر بولدى. ەسكەرتكىش تۇعىرى تاستان شابىلعان، سالماعى شامامەن 45 توننا. دينا اپانىڭ وبرازىن تابۋ ءۇشىن ءبىراز ماتەريالدار جيناقتادىق، ونىڭ ۇرپاقتارى دا بۇرىن جاريالانباعان فوتو-ۆيدەولارىن بەردى، سولاردىڭ نەگىزىندە وبراز شىعاردىق. دينا اپانىڭ قولىنداعى دومبىراعا كەلسەك، باتىستىق دومبىرا ستيلىنە جۇگىندىك، سەبەبى ونداعى دومبىرالاردىڭ شاناعى ۇلكەندەۋ بولادى. ول كىسىنىڭ دە ساۋساقتارى سالالى ۇزىن بولعان. سونداي ەرەكشەلىكتەرىن مۇسىندە ەسكەرۋگە تىرىستىق. جالپى ءمۇسىندى دايىنداۋعا قۇيۋ، مونتاجداۋ، تۇعىرعا ورناتۋعا 3 جارىم ايداي ۋاقىت كەتتى»، - دەدى ءمۇسىنشى ج. باۋىرقان تىلشىلەرگە بەرگەن سۇحباتىندا.
ايتا كەتەيىك، ەسكەرتكىش ابىلاي حان داڭعىلى مەن كۇيشى دينا كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان. ونىڭ اشىلۋ سالتاناتىنان كەيىن ەلوردالىق مەملەكەتتىك فيلارمونيانىڭ قازاق ۇلت اسپاپتار وركەسترى دينا كۇيلەرىن ورىنداپ، كەلۋشىلەرگە شاعىن كونسەرت بەردى.
