تارازى تۋسا تاڭ سۋىر

نۇر -سۇلتان. قازاقپارات -ءۇش ارقار - ۇستىڭگى جاق بۇيىرىندە قىزعىلت ءتۇستى جارىق جۇلدىز، استىڭعى جاق بۇيىرىندە كوكشىل ءتۇستى جارىق جۇلدىز، ال وسىلاردىڭ ءدال ورتاسىندا ءبىر قاتاردا، اراقاشىقتىعى بىردەي ءوزارا جاقىن ءۇش جارىق جۇلدىز ورنالاسقان بەس جۇلدىزدان تۇراتىن شوعىر جۇلدىز.

بۇلاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءوزدى- ءوزىنىڭ «مەنشىكتى» اتاۋى بار. وسى بەسەۋىنىڭ باسىن قوسىپ ايتقاندا ءۇشارقار- تارازى دەپ اتالادى. اتالمىش جۇلدىزدار شوعىرى كەيبىر ايماقتاردا ءۇشارقار (جەتىسۋدا) ، شىدەر، تارازى دەپ تە ايتىلادى.

بۇل بەس جۇلدىزدى انىقتاپ قارار بولساق، رومب گەومەتريالىق فيگۋراسىنا سايكەس كەڭىستىكتە ورنالاسقان. ءۇش ارقار - تارازى اتاۋىنىڭ حالىق تىلىندەگى ءبىر نۇسقاسى - تارازى. حالىق تانىمىندا بۇلاي تاڭبالانۋىنىڭ دا وزىندىك ءۋاجى بار.

سۋرەتتەگى عىلىمي ەڭبەكتەردە بەتەلگەيزە جانە ريگەل دەپ اتالىپ جۇرگەن رومبىنىڭ ۇلكەن دياگونالىنىڭ ەكى تۇسىندا جاتقان جۇلدىزداردىڭ ورتاسىندا قاتارىنان ءۇش جۇلدىز ورنالاسقان. ءدال وسى ءۇش جۇلدىزدى حالقىمىز ءۇش ارقار نەمەسە تارازى دەپ اتاعان.

تارازى - كوبىنە قىستىگۇنى تاڭعا جۋىق كورىنەتىن شوق جۇلدىز، وريون.

جامباسقا تارازى، ۇركەر اۋىپ ءتۇستى.

بولىپتى مەزگىل، مىنە، تاڭعا قالعان. (ءى. جانسۇگىروۆ. پوەما. )

ءۇش ارقار نەمەسە تارازى جۇلدىزى ۇركەر جۇلدىزىنان جيىرا كۇندەي كەيىن شىعىستان تاڭ اتا تۋادى. ال جەرگە تۇسكەندە (باتقاندا) ۇركەرمەن ءبىر كۇندە باتادى. تارازى شوقجۇلدىزى شىلدەنىڭ ورتاسى اۋا شىعىستان كورىنىپ، كۇز، قىس بويى ۇركەردىڭ سوڭىن الا «تىركەسىپ»، باتىسقا قاراي اۋادى. تارازى تۋعاننان كەيىن سۇمبىلە تۋادى. ءسويتىپ قوڭىر كۇزدىڭ ورتاسى اۋا، قارا كۇزدىڭ باسىندا ۇركەر باستاعان تارازى (ءۇشارقار- تارازى)، سۇمبىلە ءبىرىنىڭ سوڭىنان ءبىرى «تىركەسە» وتىرىپ، باتىسقا قاراي شەرۋ تارتادى. بۇل كەزدى ەسەپشىلەر جۇلدىزدار تىركەسىپتى دەيدى. ال ناۋرىز ايىنىڭ ورتاسى اۋعاندا ۇركەر (سول جاقتا)، ءۇشارقار- تارازى ورتادا، وڭ جاققا تامان سۇمبىلە باتىس بەتتە ءبىر قاتار تۇزەيدى. ياعني قوڭىر كۇز اۋا ۇركەردىڭ سوڭىن الا بىرىنەن سوڭ ءبىرى تىركەسكەن جۇلدىزدار كوشى ەندىگى ۋاقىتتا ءبىر قاتار تۇزەپ، تەڭەسەدى. بۇل كورىنىستى بايقاپ وتىرعان ەسەپشىلەر جۇلدىزدار تەڭەسىپ قالىپتى، كۇن مەن ءتۇن تەڭەسكەن ەكەن ءارى قاراي كۇن ۇزارا باستايدى دەپ ۋاقىتتىڭ مەزگىل- مەزەتىن شامالايدى.

سۇمبىلە، تارازى، ۇركەر بىرگە باتادى دا، كەيىن ولار بىرىنەن كەيىن ءبىرى تۋا باستايدى، ياعني كوزگە كورىنە باستايدى. تارازى ەكى جارىم ايداي مامىردىڭ وندارىنان شىلدەنىڭ ورتاسى اۋعانشا جەردە جاتادى. شىلدەنىڭ اياعىنا جەتپەي، تاڭ اتا شىعىستان كوككە كوتەرىلەدى. بۇل كەزدە «تارازى تۋسا، تاڭ سۋىر» دەيدى، سەبەبى تاڭعا جۋىق اۋادا مال- جانعا جاعىمدى سالقىن لەپ بولادى. «تارازى تۋسا تاڭ سۋىر، سۇمبىلە تۋسا سۋ سۋىر» دەگەن وسىعان بايلانىستى.

تارازى تۋعاندا (كوككە كوتەرىلگەندە) بيداي، تارى پىسەدى دەپ ەگىنشىلەر ەگىنگە وراق سالۋ قامىنا كىرىسەدى.

تارازىنىڭ كوتەرىلگەندە ەل ىشىندە اتقارىلار شارۋالار دا كوبەيەدى. قوزى كۇزەم الىنادى. جىلقى ۇستاعان مالشى «تارازى كوتەرىلىپ قالىپتى» دەپ بيە قوساقتايدى. تارازى تۋا ءشوپ نارلەنىپ، مال شەلدەنەدى. قوڭىر كۇزدىڭ تاڭعى جەلىندە كۇرەك تاستاپ، بيداي سۋارادى.

ءارى قاراي قوڭدالا، وڭالا قويمايتىن مالىن مالشى وسى باستان انىقتاپ، قازان ايىنداعى قازان اسقا بەلگىلەپ قويادى.

massaget.kz