قازاقستان مەن رەسەي سەناتورلارى ترانس شەكارالىق وزەندەر ماسەلەسىن تالقىلادى
بۇل تۋرالى قازاقپارات سەناتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى. ءىس-شاراعا اتالعان پارلامەنت پالاتالارىنىڭ ءتوراعالارى ماۋلەن اشىمبايەۆ پەن ۆالەنتينا ماتۆيەنكو قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى.
«قازاقستان مەن رەسەيدىڭ عاسىرلارعا ۇلاسقان دوستىق بايلانىسى قازىرگى تاڭدا سىندارلى جانە ءوزارا ءتيىمدى مەملەكەتارالىق قارىم-قاتىناستىڭ نەگىزىنە اينالدى. ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىعىمىز تاۋەلسىزدىككە، اۋماقتىق تۇتاستىققا جانە مەملەكەتتىلىككە دەگەن قۇرمەتكە نەگىزدەلگەن»، - دەدى كوميسسيا وتىرىسىن اشقان ماۋلەن اشىمبايەۆ.
ءوز كەزەگىندە ۆالەنتينا ماتۆيەنكو ەكى ەلدىڭ ءوزارا قۇرمەتكە تابان تىرەگەن بايلانىسىنا باسا ءمان بەردى.
«بۇگىنگە دەيىن ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىندا 400 دەن استام شارتتار مەن كەلىسىمدەرگە قول قويىلعان. بۇل مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ مىزعىماس زاڭدى جانە قۇقىقتىق نەگىزى ەكەنى ءسوزسىز. وسى جۇمىستارعا ەلدەرىمىزدىڭ پارلامەنتتەرى دە ۇلكەن ۇلەس قوستى. مۇنداي قۇجاتتاردىڭ باستى باعىتتارى مەملەكەتتىلىكتى، ەگەمەندىكتى، تاۋەلسىزدىكتى، ەلدەرىمىزدىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن ءوزارا مويىنداۋدا جانە ءبىر-ءبىرىنىڭ ىشكى ىستەرىنە ارالاسپاۋدا كورىنىس تابادى. بۇل ەشقانداي ساياسي جاعدايعا قاراماستان وزگەرىسكە ۇشىرامايتىن ەڭ نەگىزگى ىرگەتاس بولىپ قالا بەرەدى»، - دەدى رەسەي فەدەراتسيا كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى.
سونداي-اق، ول 30 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە تولىق قالىپتاسقانىن اتاپ ءوتتى.
«قازاقستان پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە دامىعان نارىقتىق ەكونوميكاسى، تۇراقتى مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارى، دەموكراتيالىق باسقارۋ جۇيەسى جانە قوس پالاتالى پارلامەنتى بار ءتيىمدى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى. قازاقستاننىڭ دوسى ءارى سەرىكتەسى رەتىندە ءبىز سىزدەردىڭ دامۋداعى تابىستارىڭىز بەن جەتىستىكتەرىڭىزدى ءاردايىم قۋانىشپەن قابىلدايمىز»، - ۆالەنتينا ماتۆيەنكو.
وتىرىس بارىسىندا قازاقستان مەن رەسەي سەناتورلارى ەكىجاقتى كۇن تارتىبىندەگى ءبىرقاتار وزەكتى ماسەلەگە نازار اۋداردى.
اتاپ ايتقاندا، اەروعارىش سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ پەرسپەكتيۆالارى ءسوز بولدى. سونىڭ اياسىندا عارىشتى يگەرۋ جانە «بايقوڭىر» كەشەنىن بىرلەسىپ پايدالانۋ باعىتتارى بويىنشا ءوزارا ءىس-قيمىلدى دامىتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.
سونداي-اق، كوميسسيا مۇشەلەرى ءوڭىرارالىق جانە شەكارا ماڭىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ تەتىكتەرىنە نازار اۋداردى. ونىڭ ىشىندە، قازاقستان- رەسەي شەكاراسىنان وتكىزۋ بەكەتتەرىنىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرۋ ءىسى دە بار.
قازىرگى تاڭدا شەكارادا 30 وتكىزۋ بەكەتى جۇمىس ىستەپ تۇر. ونىڭ 17 ءسى كوپجاقتى، ال، قالعان 13 ءى ەكىجاقتى. قازاقستان تاراپى جۇكتەمە مەن وتكىزۋ قابىلەتىن ەسكەرىپ، 27 بەكەتتى قايتا جاڭارتۋ ماسەلەسىن كوتەردى. ماۋلەن اشىمبايەۆ مۇنداي وتكىزۋ پۋنكتتەرىنىڭ ءتيىمدى جۇمىسى ەكى ەلدىڭ دە ازاماتتارى مەن بيزنەس وكىلدەرى ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى.
سول سەبەپتى سەنات سپيكەرى اتالعان بەكەتتەردى قايتا جاڭارتۋ بويىنشا بىرلەسكەن شارالاردى جانداندىرۋ قاجەتتىگىن تىلگە تيەك ەتتى.
«بۇل وتكىزۋ بەكەتتەرى ەكى ەلدىڭ دە ازاماتتارى ءۇشىن اسا ماڭىزدى. جىل سايىن سول بەكەتتەر ارقىلى 44 ميلليوننان استام ازامات جانە 7,5 ميلليون اۆتوكولىك وتەدى. قازىرگى تاڭدا قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ ايتارلىقتاي بولىگى شەكارا ماڭىنداعى وڭىرلەرگە تيەسىلى. بۇل - بيزنەس وكىلدەرى مەن كولىك-لوگيستيكا كومپانيالارى اتالعان وتكىزۋ پۋنكتتەرىن وتە بەلسەندى قولدانادى دەگەن ءسوز»، - دەدى سەنات ءتوراعاسى.
وسىعان وراي ماۋلەن اشىمبايەۆ ەكى تاراپ تا شەكاراداعى وتكىزۋ بەكەتتەرىنىڭ ءتيىمدى ءارى كەدەرگىسىز جۇمىس ىستەۋىنە مۇددەلى ەكەنىنە سەنىم ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار دەپۋتاتتار ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىنە دە ايرىقشا كوڭىل ءبولدى. ماۋلەن اشىمبايەۆ بۇل ماسەلەلەردى وڭتايلى شەشۋ اتالعان وزەندەردى جاعالاي قونعان ەلدىمەكەندەردىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋىنا جانە جەرگىلىكتى ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا تىكەلەي ىقپال ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.
«بۇل رەتتە، ءبىرىنشى كەزەكتە، جايىق وزەنىندەگى سۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەپ كەتۋى ءسوز بولىپ وتىر. سوعان بايلانىستى وڭىردەگى ەكولوگيالىق جاعداي ناشارلاپ كەتكەنى بەلگىلى. ايماق تۇرعىندارى ءۇشىن اتالعان وزەننىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى زور. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋى، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ وسى وزەننىڭ جاعدايىنا تىكەلەي بايلانىستى. سونداي-اق، ەرتىس وزەنىنە دە قاتىستى ءبىرقاتار ماسەلەلەر بار»، - دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
سەنات ءتوراعاسى بىلتىر قابىلدانعان ەكىجاقتى 2021-2024-جىلدارعا ارنالعان ترانس شەكارالىق جايىق جانە ەرتىس وزەندەرىنىڭ ەكوجۇيەسىن قالپىنا كەلتىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا بىرلەسكەن جۇمىستار قولعا الىناتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
ودان بولەك، تاراپتار دەپۋتاتتاردىڭ بەلسەندى ءوزارا ءىس-قيمىلى جانە ءتيىستى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسكەن جۇمىس ماڭىزدى ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى ءتيىمدى شەشۋگە ءوز اسەرىن تيگىزەتىنىن اتاپ ءوتتى.
