قابدەش ءجۇمادىلوۆ: كىتاپتاعى كەيىپكەرىم ولگەندە ءوزىم دە جىلادىم
قوس يمپەريانىڭ دا ءدامىن تاتىپ، 200 مىڭنان استام قازاقتى اتا قونىسىنا باستاپ كەلگەن تۇلعانىڭ كوكىرەگى تۇنعان قازىنا. ادەتتە باعدارلاما ءتۇسىرىلىمى 30 مينۋتتا اياقتالاتىن. ال قازىنالى قارت جازۋشىمەن بولعان سۇحباتىمىز 1 ساعاتتان استام ۋاقىتقا سوزىلدى. ناتيجەسىندە قالامگەردىڭ سىرلى سۇحباتى باعدارلامامىزدىڭ ەكى بىردەي سانىنا ارقاۋ بولعان ەدى. نازارىڭىزعا حالىق جازۋشىسىنىڭ سول باعدارلامادا ايتقان تۇشىمدى ويلارىن ۇسىنامىز.
***
♦ مەن ەكى يمپەريانىڭ - قىتاي يمپەرياسى جانە كەڭەس وداعىنىڭ دا ءدامىن تاتتىم. سونداعى تۇيگەنىم - حالىق ازات بولماي ۇلت، جەكە ادام باقىتتى بولمايدى.
♦ مەن كوڭىلى بوس، حالىق ءۇشىن الاڭدايتىن اداممىن. كەيدە ءوز شىعارمامداعى كەيىپكەرىم ولگەندە جىلاعان كەزدەرىم بولعان. دارابوز رومانىنداعى سۇيىكتى كەيىپكەرىم، 2 كىتاپ بويى مايداندا قاسىندا جۇرگەن، دامدەس بولعان قابانباي باتىر قۋباس اتتان ۇشىپ ءتۇسىپ، اجال قۇشادى. سوندا اۋىلداس تۋىسى شاعالاق كەلىپ جوقتاۋ ايتقاندا مەن دە شىداي الماي جىلادىم. تاعدىر رومانىندا دەمەجاندى دارعا اسايىن دەپ جاتقان كەزدە تاعى دا كوزىمنەن جاس شىقتى.
ومىردە ەشتەڭەگە كۇيىنبەيتىن، جانى اشىمايتىن ادامدار قاۋىپتى. قۇداي سولاردان ساقتاسىن. ونداي ادامداردىڭ ءوز باسى، ءوز ميلليوندارى، ميللياردتارى امان بولسا بولدى. ولاردىڭ ەشكىمگە جانى اشىمايدى.
♦ كوركەم ادەبيەتتىڭ ءبىر مىندەتى ءومىردى توقتاتۋ. اعىپ تۇرعان ءومىر توقتامايدى، ءبىراق جاقسى شىعارمالار بەتىندە ءومىر توقتايدى ەكەن. ⅩⅨعاسىردىڭ قازاقتارى، ارقانىڭ قازاقتارى «اباي جولىندا» تۇر عوي. وقىساڭ سول ايگەرىمدەر، سول ابايلار قايتادان ەلەستەيدى.
♦ پروزا جازۋعا اقىندىقتىڭ تۇك كەدەرگىسى جوق. مەنىڭ روماندارىمدا ولەڭ كوپ كەزدەسەدى. مىسالى دەمەجاننىڭ اۋىلىنا اسەت كەلەدى. سول كەزدە ونىڭ الدىنا كوك قاسقا تايدى اكەلىپ باتا سۇرايدى. مەن سول باتانى ولەڭمەن بەردىم. وعان باتا جازىپ بەر دەپ ەشقانداي اقىنعا ايتقانىم جوق. ءوزىم جازدىم. مەنىڭ پروزام جاي پروزا ەمەس اقىننىڭ پروزاسى. اقىندىقتىڭ پايداسى پروزاڭا قان جۇگىرتەدى، جىلىلىق تاراتادى.
♦ مەن ومىردە جازامىن- اۋ دەگەن شىعارمانىڭ ءبارىن جازدىم. باقىتتىمىن. ءومىرى تاپسىرىسپەن شىعارما جازعان ەمەسپىن. كوكەيىمدەگى كەيىپكەرلەر ابدەن شيرادى، جازباسقا بولمايتىن كەزدە قولىما قالام الامىن.
♦ ءوزىم قاتارلى، ءوزىم سىيلايتىن، وتە ساۋاتتى، پروزانىڭ وتە بيىك دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن جازۋشىلار بار. ولار: مۇحتار ماعاۋين، ءابىش كەكىلبايەۆ، تولەن ابدىك. سولاردىڭ شىعارمالارىن ءسۇيسىنىپ وقيمىن. كەيىنگى ۋاقىتتا جازۋشىلار وداعىنا توپ- توپپەن وتەتىن بولىپتى. قايبىر جىلى نۇرلان ورازالين ءبىر جىل ىشىندە 42 ادامعا «الاش» سىيلىعىن بەردى. قاراپ وتىرسام كوبىن تانىمايدى ەكەم. ءتىپتى كەيبىرى شىعارما جازباعان. قازىرگى ادەبيەتتىڭ سانى كوبەيگەنىمەن، ساپاسى جوق.
♦ باقىت دەگەندى اركىم ارقالاي تۇسىنەدى. مىسالى شوپان 100 قويدان 150 قوزى الىپ «ەڭبەك ارداگەرى» دەگەن اتاقتى يەلەنسە سونى باقىت دەيدى. باقىت دەگەندى قىسقاشا ءتۇسىندىرۋ قيىن. ونى جالپى، ماقساتتى ورىندالۋ دەسەك دۇرىس بولار. ءوزىمدى دە باقىتتى ادامدار قاتارىنا قوسامىن.
♦ ءبىز الدىمەن ەكونوميكا، سوسىن رۋحانيات دەدىك. وسىنىمىز قاتە بولدى. قازىر رۋحيانياتتى جاڭعىرتامىز دەپ جاتىرمىز. ونى الدىمەن ءوزىمىز ءبۇلدىرىپ الدىق. ەندى قايتا تۇزەۋ وڭاي ەمەس. مىسالى قۇلدىراعان ەكونوميكانى جاقسى ەكونوميستىڭ ارقاسىندا 5-10 -جىلدا تۇزەي الاسىز. ال قۇلدىراعان سانانى از ۋاقىتتا تۇزەي المايسىز. وعان كەمىندە جارتى عاسىر كەرەك.
♦ ءولىمدى ءتۇسىنۋ ءۇشىن سانا كەرەك. «تۋۋ پارىز، ءولۋ سۇننەت» دەيدى شاريعات. «ولمەستى قۇداي جاراتپايدى، توزباستى ۇستا سوقپايدى» دەپ قازاقى فيلوسوفيا باياعىدا ايتىپ كەتكەن. ءبىر- ءبىرىن سولاي جۇباتقان. 63 جاستان اسقاسىن، قۇداي بەرگەن جاسىڭدى ولجا دەپ ساناۋ كەرەك. جازۋشىعا ۇزاق ءومىر سۇرگەن كەرەك. مەن دە 60 تان اسقاسىن ءبىراز دۇنيەلەر جازدىم. ءبىر كۇنى اللا «توقتا» دەگەن كەزدە توقتايمىز.
♦ مەن قازاقتىڭ جازۋشىسىمىن. بىرەۋلەر ءوزىن ادامزاتتىڭ جازۋشىسى سانايدى. جوق، مەن وعان ۇمتىلمايمىن. ادامزاتقا اقىل ايتاتىن ءار ۇلتتىڭ ءوز جازۋشىسى بولۋ كەرەك. فرانسۋزدار، نەمىستەر، قىتايلار مەنىڭ اقىلىما ءزارۋ بوپ وتىرعان جوق.
