قولجۇگىڭىزدى اشىپ كورسەتەڭىزشى: ۇشاققا وزىڭىزبەن بىرگە نە الىپ كىرۋگە بولادى
سول كينوداعى شىتىرمان وقيعالاردىڭ ومىردە قايتالانباۋىنا جاۋاپتىلاردىڭ ءبىرى - تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى. قازاقپارات تىلشىلەرى ەلورداداعى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق اۋەجايىنداعى تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ جۇمىسىن كوزبەن كورىپ قايتتى.
«قولجۇگىڭىزدى اشىپ كورسەتىڭىزشى». ۇشاقپەن ءجيى قاتىنايتىن ادام بولساڭىز، بۇل ءسوز سىزگە تانىس بولۋى كەرەك. اۋەجايداعى تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ ماماندارى ارنايى جابدىقتالعان ەكران ارقىلى وتكەن قول جۇگىڭىزدەن تۇسىنىكسىز زات كورسە، سىزگە مىندەتتى تۇردە وسىنداي ءوتىنىش ايتادى. مۇنىڭ ءبارى ەڭ اۋەلى ءوز قاۋىپسىزدىگىڭىز ءۇشىن جاسالىپ جاتقانىن بىلەتىندىكتەن، ايتقانىن ىستەيسىز. كەز كەلگەن اۋەجايدىڭ جۇمىسىن وسى ادامدارسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.
بۇلاردىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنەن باستى ايىرماشىلىعى - قولدارىنا مەتالل ىزدەگىشتەن باسقا «قارۋ» ۇستامايدى. كەمەدەگىنىڭ جانى ءبىر دەگەن قيسىنعا سالساق، ۇشاققا سىزبەن بىرگە وتىرعان جۇزدەن استام ادامنىڭ ىشىندە ويى بۇزىق قاسكويدىڭ بولماۋى وسى ادامداردىڭ قىراعىلىعىنا بايلانىستى.
اۋە كولىگىنە جولاۋشىلارمەن بىرگە ىلەسىپ كىرۋى مۇمكىن قاۋىپتىڭ ءبارىن ءسۇزىپ قالاتىندىقتان بۇل بۋىننىڭ جۇمىسى اۋە قاتىناسى ءۇشىن وتە ماڭىزدى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق اۋەجايى دا قىزمەتتىڭ وسى بۋىنىنا ەرەكشە كوڭىل بولەتىنىن بايقادىق. ءبىر اۋىسىمدا اۋەجاي بويىنشا 95 تەكسەرۋشى ينسپەكتور جۇمىسقا شىعادى ەكەن. بىلتىردان بەرى بەتى قايتپاي تۇرعان پاندەميا بۇلاردى دا تاۋەكەل ايماعىنداعىلاردىڭ قاتارىنا قوستى. ويتكەنى بارىس- كەلىس كوپ جەردە ىندەت جۇقتىرۋ قاۋپى دە جوعارى. ءبىزدى جۇمىس بارىسىمەن تەكسەرۋ ءبولىمىنىڭ اۋىسىم جەتەكشىسى اقمارال ارينوۆا تانىستىردى. وسى سالادا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنىنە 15 -جىل بولىپتى. «تاڭعى 8.00-دە جۇمىسقا شىعىپ، ەرتەڭىندە تۋرا سول ۋاقىتتا عانا قايتامىز»، - دەپ باستادى اڭگىمەسىن.
جۇمىستىڭ قالاي ۇيىمداستىرىلاتىنىن كورسەتۋ ءۇشىن اساي- مۇسەيىن ارقالاعان تىلشىلەردى «تازا اۋماققا» قاراي باستاعان. ول جەردە قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ينسپەكتورلارى ءبىراز بوگەدى. سىرتتان كەلگەن ءبىزدى قويىپ، قىزمەتتىك فورمامەن جۇرگەن ءوز ارىپتەستەرىن دە ءجىتى تەكسەرىپ بارىپ، ءبىراق وتكىزدى. سويتسەك، اۋەجايداعى ءار قىزمەتكەردىڭ وتۋىنە بولاتىن ايماعى بولادى ەكەن. ول تۋرالى مالىمەت كەۋدەگە تاققان بەيدجگە جازىلۋى كەرەك.
«بايقاعان شىعارسىز. ءبارىمىزدىڭ قولىمىزدى رەزەڭكە قولعاپ، بەتىمىزدە ماسكا، جانىمىزدا انتيسەپتيك. پاندەميا ونسىز دا ەكسترەمالدى جۇمىسىمىزدى «تۇرلەندىرىپ تاستادى» دەپ كۇلەدى تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ ينسپەكتورى ەرلان جاقسىبايەۆ. ءار اۋىسىمدا 95 مامان شىعادى دەدىك قوي. سولاردىڭ جۇمىسىن اۋىسىم جەتەكشىسى مەن 2 اعا ينسپەكور ۇيلەستىرەدى. ءار اۋىسىم جۇمىسقا شىقپاي تۇرىپ، دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەتىپ، تۇماۋ مەن جرۆي- گە تەكسەرىلەدى. كۇدىك بايقالعانداردارىن مەديتسينا قىزمەتىنىڭ ماماندارى الىپ قالىپ، جان- جاقتى زەرتتەيدى. ال مەديتسينالىق باقىلاۋدان بوگەۋسىز وتكەندەرگە بىرنەشە ماسكا بەرىلەدى. ويتكەنى ونى دا ۋاق- ۋاق اۋىستىرىپ وتىرۋ قاجەت. «پاندەمياعا بايلانىستى الەۋمەتتىك ارا قاشىقتىقتى قاتاڭ ساقتايتىن بولدىق. جۇرەگىنە اپپارات قويىلعان ادامداردان باسقانىڭ ءبارىن مەتالل ىزدەگىشپەن، قول تيگىزبەستەن تەكسەرەمىز»، - دەيدى اقمارا ارينوۆا.
«تازا اۋماقتان» قارسى بەتتەگى جولاۋشىلاردىڭ ارەكەتىن باعىپ كوردىك. ورتامىزدى ارنايى جارىقتىق، دىبىستىق قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالعان دالىزدەر ءبولىپ تۇر. اۋەجاي پەرسونالى مۇنى ءوز تىلدەرىندە «ۆاليداتور» دەيدى.
«ءار ۆاليداتوردىڭ بويىندا 3-4 ينسپەكتور تۇرادى، ءبىرى قۇجاتىن، قالعاندارى جولاۋشىنىڭ ونە بويى مەن قولجۇگىن تەكسەرەدى. تورتەۋى ءار 30 مينۋت سايىن ورىن اۋىستىرىپ تۇرۋى كەرەك. ويتكەنى رەنتگەن ساۋلەلى ەكرانعا ۇزاق ۋاقىت ءۇڭىلۋ وڭاي ەمەس. كوز تالىپ، زەيىن شارشاۋى مۇمكىن. ال تەكسەرۋ ينسپەكتورىنا شارشاۋعا بولمايدى سوندىقتان جارتى ساعات سايىن اۋىسىپ وتىرۋ مىندەتتى»، - دەيدى ەرلان جاقسىبايەۆ.
اقمارال ارينوۆا ونىڭ سوزىنە بالا قۇنداقتاعان انالار مەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى كەزەككە تەلمىرتپەي، ايرىقشا كۇتىممەن تەكسەرەتىندەرىن قوستى. وزدەرىنىڭ ايتۋىنشا، وسىنداي توقتاۋسىز ىرعاقپەن تاۋلىگىنە 5 مىڭ ادامدى تەكسەرەدى ەكەن. مىڭداعان جولاۋشىنىڭ ءبارى بىردەي بولمايتىنى تۇسىنىكتى. اراسىندا جانجال شىعاراتىنى دا، سىپايىسى دا، ءازىلقويلارى دا، الاڭعاسارى دا بولاتىن كورىنەدى.
«كەيدە جولاۋشىلارعا تۋرا تەكسەرۋ كەزىندە دارىگەردىڭ كومەگى قاجەت بولىپ قالادى. ءبىر جاقسىسى، ءبىزدىڭ مەديتسينالىق پەرسونال ەلگەزەك. شىمكەنتكە ۇشقالى تۇرعان ءبىر ايەلدىڭ جۇرەك تالماسى ۇستاعانى ەسىمدە. مەديكتەرىمىز دەرەۋ جەتىپ، جاردەم جاسادى. سىزدەردى پايدالانىپ، سول ارىپتەستەرىمە العىس ايتقىم كەلەدى. جولاۋشىلاردىڭ اماندىعىنا ولار دا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ ءجۇر»، - دەيدى اۋىسىم جەتەكشىسى.
باعالى زاتتارىن ۇمىت قالدىراتىندار مۇندا دا كەزدەسەدى ەكەن. ونداي ساتتە ينسپەكتور نۇسقاۋلىق بويىنشا ديكتورلار وتىرعان بولمەگە جۇگىرەدى. ۇلگەرسە، ديكتوردىڭ حابارلاماسى الاڭعاسار جولاۋشىنى تەكسەرۋ الاڭىنا قايتارادى.
«ۇيالى تەلەفونىن ۇمىتاتىندار كوپ. ديكتوردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە كەش بولسا، ارنايى نومىرگە حابارلاسىپ، ۇمىت بولعان زاتتى سيپاتتايمىز. كەيىن زات يەسىمىن دەپ كەلگەن ادامنىڭ قۇجاتىن تەكسەرىپ بارىپ، سودان كەيىن عانا زاتىن بەرەمىز»، - دەيدى اۋەجاي وكىلى. زات قالدىرۋ دەگەننەن شىعادى، كەيبىر جولاۋشىنىڭ قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىنە ساي كەلمەيتىن زاتتارىن ينسپەكتورلار الىپ قالۋعا قۇقىلى. ياعني، ءسىزدىڭ جەكە گيگيەناڭىزعا قاجەت بۇيىم اۋە كەڭىستىگىندە قاۋىپتى زات بولىپ شىعۋى عاجاپ ەمەس. سونىمەن، ۇشاققا الىپ كىرەتىن قولجۇككە نە سالۋعا بولمايدى؟ جارىلعىش زاتتار مەن اتىلاتىن قارۋ، سۋىق قارۋ مەن راديواكتيۆتى زات الماۋ كەرەكتىگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. مۇندا دا سۋدىڭ سۇراۋى بار. ناقتى ايتساق، قولجۇگىڭىزدە گەل، ءيىسماي، مينەرالدى سۋ سياقتى سۇيىقتىق بولسا، مولشەرى 100 ميلليليتردەن اسپاۋى كەرەك. ال جۇمىس قۇرالىڭىز بولسا، ونى نەگىزگى جۇكپەن بىرگە «باگاجعا» تاپسىرۋىڭىز كەرەك.
«ءوزىمدى قورعاۋعا قاجەت دەپ شوكەر مەن كوز جاساۋراتقىش باللون الىپ جۇرەتىندەر بار. بۇل زاتتاردى دا قولجۇكپەن بىرگە الىپ وتە المايسىز. ال انتيسەپتيك زاۋىتتىق قاپتامادا بولۋى كەرەك. ءسپيرتتىڭ قۇرامى 70 پايىزدان اسپاۋى قاجەت. ودان جوعارى بولسا، بيىكتە اۋا قىسىمى كەرى رەاكتسيا تۋعىزۋى مۇمكىن»، - دەپ ناقتىلادى اقمارال ارينوۆا. ءبىر جاقسىسى قولجۇكپەن بىرگە پىسكەن ەت الىپ كىرۋگە تىيىم جوق ەكەن.
«نەگىزى قولجۇكپەن بىرگە نە الىپ كىرۋگە بولاتىنىن بيلەتتتى ونلاين تىركەتكەن كەزدە دە، كاسسادان بيلەت ساتىپ العاندا دا بىلۋىڭىزگە مۇمكىندىك بار. قازاق بولعان سوڭ ەتسىز جۇرە المايمىز عوي. پىسكەن ەتكە تىيىم جوق»، - دەيدى اقمارال. ال شيكى ەت سۋ بولەتىندىكتەن، ونى قولجۇكپەن الىپ كىرۋگە بولمايدى.
«15 جىل بويى وسى جەردەن تابان اۋدارماي ەڭبەك ەتكەنىمە قاراعاندا جۇمىسىم وزىمە ۇنايتىن بولسا كەرەك. وڭاي دەپ ايتا المايمىن. جول جۇرگەن ادامنىڭ كوبى شارشاپ، الاڭداپ جۇرەدى. سونىڭ ءبارىن رەنجىتپەي جولعا سالۋ، سويتە ءجۇرىپ قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ قيىن-اق. ءبىراق ماعان جولاۋشىلارمەن سويلەسۋ ۇنايدى. جۇمىس بارىسىندا تالاي قىزىقتار بولدى عوي. سونىڭ ءبارى ءومىرىمدى قىزىقتى ەستەلىكتەرمەن بايىتىپ جاتىر. جولاۋشىلارعا ءسات- ساپار تىلەپ ءجۇرىپ- اق كۇنىمىزدىڭ قالاي وتكەنىن بىلمەي قالاتىن كەزدەر بولادى. بىزدەگى مامانداردىڭ ورتاشا جاسى - 30 بەن 35 تىڭ اراسىندا. ەندى وسى جيناعان تاجىريبەنىڭ ءبارىن سولارعا بەرۋىمىز كەرەك». - دەدى اقمارال ارينوۆا بىزبەن قوشتاسىپ تۇرىپ.
اۆتور: ەسىمجان ناقتىباي
