قىتايدا تۇراتىن قانداسىمىز ەكى بەتتى ەرەكشە دومبىرا جاسادى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - جاقىندا الەۋمەتتىك جەلىدە شاناعىنىڭ ەكى بەتى بار دومبىرا شەرتىپ وتىرعان اقساقالدىڭ ۆيدەوسى تاراي باستاعان ەدى.

ۇلتتىق اسپاپتى جاڭاشا تۇرمەن جاساپ شىعارعان شەبەرمەن قازاقپارات ءتىلشىسى تىلدەستى.

ەكى بەتتى، ەكى تيەكتى، ءتورت ىشەكتى، ءتورت قۇلاقتى ەرەكشە دومبىرانىڭ اۆتورى قىتايدىڭ موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا تۇراتىن ەرسىن باتىرحان ۇلى اتتى قانداسىمىز.

اتالعان اسپاپتى جاساۋشى شەبەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل ەلەكتروندى دومبىرا.

- الدىمەن ءوزىڭىزدى تانىستىرا كەتسەڭىز.

- مەنىڭ اتى-ءجونىم ەرسىن باتىرحان ۇلى. قىتايدىڭ سانجى وبلىسى، موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى بوزتال اۋىلىنان بولامىن. قازىر موري قالاسىندا تۇرامىن. بالا كۇنىمنەن مۋزىكا اسپابىن جاساۋعا قىزىعاتىنمىن. اكەم دومبىراشى، كۇيشى ادام ەدى. سول كىسىدەن ۇيرەنىپ، دومبىرا شەرتۋدى كىشكەنتاي كەزىمنەن باستادىم. ءسويتىپ، باسىندا دومبىرا شەرتۋگە قۇمارتسام، كەيىننەن وسى قاسيەتتى اسپاپتى جاساۋدى كاسىپ ەتە باستادىم.

العاش رەت 1997-جىلى ەلەكتروندى دومبىرا جاساۋدان پاتەنت الدىم. ءوزىم جاساعان سول ەلەكتروندى دومبىرانى قازاقستانعا دا اپارىپ، تانىمال كۇيشى، ونەرپازدارعا كورسەتىپ قايتقان بولاتىنمىن. وسى ەكى بەتتى دومبىرانى ويلاعالى 3-4 جىل بولعان. سونى بىلتىر جاساپ شىقتىم. كوبىرەك ەتىپ وندىرۋگە قارجى ماسەلەسى قولبايلاۋ بولعان ەدى. ەندى بۇل دومبىرانىڭ سانىن مولايتىپ جاساۋعا اۋدانىمىزدىڭ اكىمى كومەكتەسەتىنىن ايتتى...

- ەكى بەتتى دومبىرانى جاساۋ يدەياسى قالاي تۋدى؟

- جالپى ەلەكتروندى دومبىرانى جاساۋعا كوپ ۋاقىتتان بەرى قىزىعۋشى ەدىم. كەيىننەن باسقا شەبەرلەردىڭ قولىنان شىققان جۇقا دومبىرالاردى كوردىم. سوسىن وزگەشە ءبىر نۇسقاسىن جاساسام قالاي بولادى دەگەن ويعا كەلدىم. ءسويتىپ، ەكى جاعىنان دا شەرتەتىن دومبىرا جاساپ شىقتىم. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ەكى بەتتى دومبىرانىڭ 2-3 داناسىن عانا جاسالدى.

- ءبىز ءبىر اقساقالدىڭ شەرتىپ وتىرعانىن كوردىك. ءبىراق داۋىسى بىزگە سونشا اسەر ەتە قويمادى؟

- ءيا، ول ۆيدەونى مەندە كوردىم. ول كىسى كىشكەنتاي دىبىس كۇشەيتكىشپەن (كولونكامەن) شەرتىپ وتىر عوي. سوندىقتان داۋىسى ويداعىداي بولماي تۇر. بۇل ەلەكتروندى دومبىرا بولعان سوڭ، ساپاسى ءتاۋىر دىبىس كۇشەيتكىش (كولونكا) بولسا دىبىس تەڭشەگىش اسپاپتارمەن دومبىرانىڭ قوڭىر دىبىسىن دا، اششى دىبىسىن دا شىعارىپ الۋعا بولادى. راس، ەلەكتروندى دومبىرانى كولونكاسىز شەرتسە، داۋىسى ويداعىداي بولمايدى، دۇرىس شىقپايدى. بۇل نەگىزىنەن زامان سۇرانىسىنا وراي جاسالعان، ساحنالىق دومبىرا عوي.

- ءسىزدىڭ بۇل دومبىراڭىز ۇلكەن ساحنالارعا شىقتى ما؟

- قازىرگى كەزدە اۋداندىق، وبلىستىق ساحنالارعا شىعىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا ولكە كولەمىندەگى ۇلكەن ساحنالارعا شىعارامىن دەگەن جوسپارىم بار. سونداي-اق مەنىڭ بۇل دومبىراما سۇرانىس جوعارى ەكەنىن دە ايتقىم كەلەدى.

- بۇل دومبىرانىڭ ادەتتەگى دومبىرالاردان تاعى قانداي وزگەشەلىگى بار؟

- مەنىڭ بۇل ەكى بەتتى دومبىرامنىڭ ادەتتەگى دومبىرالاردان كوپ ارتىقشىلىعى بار. ويتكەنى ەلەكتروندى دومبىرا عوي. ال، ەلەكتروندى دومبىرادان دىبىس تەڭشەگىش اسپاپپەن (دىبىستىق كومپرەسسور) سان ءتۇرلى دىبىس شىعارۋعا بولادى. اتاپ ايتار بولساق، دومبىرانىڭ، گيتارانىڭ، قوبىزدىڭ، ت. ب. دىبىستاردى شىعارا بەرۋگە بولادى.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان