دارىگەر كوروناۆيرۋسقا قارسى قازاقستاندىق ۆاكسينانىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى ايتتى
«كوروناۆيرۋس ۆيرۋستىق ينفەكسيالارعا جاتادى جانە بۇل وتە جۇقپالى اۋرۋ. اۋىرعان كەزدە ينفەكسيادان كەيىنگى يممۋنيتەت قالىپتاسادى. الايدا اۋرۋعا شالدىققانداردا يممۋنيتەتتىڭ قانشا ۋاقىتقا دەيىن ساقتالاتىندىعى ءالى بەلگىسىز، ويتكەنى بۇل ءبىز ءۇشىن بەيمالىم، جاڭا ۆيرۋس. كوپتەگەن ەلدىڭ عالىمدارى بۇل ۆيرۋستىڭ مۋتاتسيالانۋ دەڭگەيىن زەرتتەدى. كوروناۆيرۋستىڭ مۋتاتسيالانۋ دەڭگەيى كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنا قارسى ۆاكسينالار جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن دارەجەدە. قازىردىڭ وزىندە بىرنەشە تانىمال كومپانيا كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكسينا جاساپ شىعارۋدا. رەسەي فەدەراتسياسى COVID-19 قا قارسى يممۋنوپروفيلاكتيكاعا ارنالعان ەكى ۆاكسينا جاساعانىن جاقسى بىلەمىز. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ۆاكسينالارعا كلينيكالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر»، - دەيدى جاننات ساتىبالديەۆا.
قازاقستاندا بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى بويىنشا عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتى بار. ول ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە قارايدى. بۇل ينستيتۋتتىڭ ماماندارى كلاسسيكالىق ءادىس بويىنشا كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنا قارسى ۆاكسينا ويلاپ تاپتى.
«بۇل ۆاكسينا حيميالىق جولمەن يناكتيۆتەلىپ، ودان كەيىن تازارتىلادى. بۇل - ەرەكشە تەحنولوگيالىق پروتسەدۋرا. اتالعان ۆاكسينا زەرتحانالىق جانۋارلارعا جاسالعان كلينيكاعا دەيىنگى سىناقتان ءساتتى ءوتتى. بۇل ۆاكسينانىڭ ءتيىمدى ەكەندىگى دالەلدەندى. ول ادام اعزاسىندا ارنايى قورعانىس يممۋنيتەتىن دامىتا الادى. قازىرگى ۋاقىتتا ەرىكتىلەرگە كلينيكالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ باستالدى. ءبارى ويداعىداي بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز»، - دەيدى دارىگەر.
جاننات ساتىبالديەۆانىڭ ايتۋىنشا، ۆاكسينا ارقىلى يممۋنيتەتتى كوتەرۋ - مەديتسينانىڭ ۇلكەن جەتىستىگى. سوندىقتان كوروناۆيرۋس ىندەتى كەزىندە اعزانى ماۋسىمدىق تۇماۋدان قورعاۋ كەرەك. «ماۋسىمدىق تۇماۋ - كەڭ تارالعان، ايتارلىقتاي قاۋىپتى ينفەكسيالىق اۋرۋ. تۇماۋ شتامدارى مۋتاتسياعا تەز ۇشىرايدى، سول سەبەپتى جىل سايىن ماۋسىمدىق تۇماۋعا قاتىستى ۆاكسينانىڭ شتامدارى دا وزگەرىپ وتىرادى. د د س ۇ ۆيرۋس سيركۋلياتسياسىن زەرتتەپ، الەمدەگى 80 مەملەكەتتەن كەلگەن سىناما 110 زەرتحانادا زەرتتەلەدى.
ۆاكسينا جاساۋ مەن يممۋنوپروفيلاكتيكا - مەديتسينانىڭ ۇلكەن جەتىستىگى. ۆاكسينانىڭ كومەگىمەن وسىنداي قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا بولادى. ادام اۋىرىپ قالعاننىڭ وزىندە ۆاكسينانىڭ كومەگىمەن جەڭىل تۇردە اۋىرادى. بيىل يممۋنوپروفيلاكتيكا پروتسەدۋراسىن ەرتە باستاپ كەتتىك. ماعان دا، بالالارىم مەن نەمەرەلەرىمە دە ماۋسىمدىق تۇماۋعا قاتىستى ۆاكسينا ەگىلگەن. كوروناۆيرۋس ىندەتى ءورشىپ تۇرعان كەزدە اعزامىزدى ماۋسىمدىق تۇماۋدان قورعاپقالۋدىڭ ماڭىزى زور»، - دەيدى دارىگەر.
ول ۆيرۋستى اۋرۋلار كەزىندە انتيبيوتيك كومەكتەسپەيتىنىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، ددسۇ ادامزاتتىڭ دەنساۋلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن 10 قاۋىپتىڭ بىرەۋى - انتيبيوتيككە توزىمدىلىك ەكەنىن مالىمدەگەن.
«ادام اعزاسىنىڭ انتيبيوتيكك ءتوزىمدى بولۋى قايعىلى جاعدايعا اكەپ سوعۋى مۇمكىن. ۆيرۋستىق اۋرۋلار كەزىندە انتيبيوتيكتەر كومەكتەسپەيدى جانە ءوز بەتىڭمەن ەمدەلىپ، ونى ورىنسىز قولدانعان جاعدايدا ادام اعزاسى انتيبيوتيككە ءتوزىمدى بولىپ الدى. بۇل ءارتۇرلى اۋرۋلاردىڭ اسقىنۋىنا سەبەپ بولادى» ، - دەيدى جاننات ساتىبالديەۆا. ول يممۋنيتەتتى كوتەرۋ ءۇشىن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتتى.
«جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاپ، دەنەنى شىنىقتىرىپ، دۇرىس تاماقتانۋ كەرەك. ءار ادام وسى ەرەجەنى ساقتاۋى كەرەك، سوندا عانا يممۋنيتەتتى كوتەرىپ، دەنساۋلىقتى قاداعالاي الامىز. اۋىرىپ قالعان جاعدايدا قورقىنىشقا بوي الدىرماۋ كەرەك»، - دەيدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، اركەز جەكە باس قاۋىپسىزدىگىن ويلاعان ابزال. «اۋىرعان ادام ينفەكسياسىن جۇقتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن ەستەن شىعارماۋى ءتيىس. الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتاپ، قاۋىپسىزدىك شارالارىن قولدانا ءبىلۋىمىز كەرەك. مەديتسينالىق ماسكانى تاعىپ ءجۇرۋدى ادەتكە اينالدىرۋ - وتە جاقسى قاسيەت. وسىدان كوپ جىل بۇرىن جاپونيادا ەپيدەميولوگيالىق ماۋسىم بولىپ، ولار كوشەدە دە، مەترودا دا ماسكا تاعىپ جۇرگەن. ول قۇبىلىس ەشكىمدى تاڭ قالدىرماعان. قازىرگى ۋاقىتتا الەم بويىنشا وسىنداي جاعداي قالىپتى دۇنيەگە اينالىپ كەتتى. ءدارىحانا، دۇكەندە ماسكانى يەگىنە ىلە سالىپ، الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتامايتىن ادامدى كورسەم دارىگەر رەتىندە كوڭىلىم قۇلازىپ قالادى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ ەكىنشى توقىنى بولعان كۇننىڭ وزىندە كۇش بىرىكتىرىپ، قاراپايىم ەرەجەلەردى ساقتاۋ ارقىلى ءبارىن جەڭۋگە بولادى دەپ ويلايمىن»، - دەيدى جاننات ساتىبالديەۆا.
اۆتور: زارينا قاھارمان
