تالاپتاردى ورىنداۋ ارقىلى تۇماۋ مەن كوروناۆيرۋستى تەجەۋگە بولادى - دارىگەر- ينفەكسيونيست

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - كۇزدە تىنىس جولدارىنىڭ جەدەل رەسپيراتورلىق ۆيرۋستىق اۋرۋلارىنىڭ كوبەيەتىنى بەلگىلى.

ياعني، ج ر ۆ ي-دىڭ تارالۋى سالدارىنان كوروناۆيرۋس بويىنشا احۋال قيىنداۋى مۇمكىن دەگەن پىكىرلەر ايتىلۋدا. وسى ورايدا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا الدىن الۋ شارالارى اتقارىلۋدا. دەگەنمەن، احۋالدى ۋشىقتىرماۋى ءۇشىن ءار ادام ءوز ۇلەسىن قوسۋى كەرەك، ءوزىنىڭ ءارى جاقىندارىنىڭ دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعان ءجون.

بۇل تۇرعىدا استانا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى بالالار جۇقپالى اۋرۋلارى كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى، PhD دوكتورى بايان تۋردالينانىڭ كەڭەسىن كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

- بايان رىسبەك قىزى، دارىگەر- ينفەكسيونيست، بالالار دارىگەرى رەتىندە COVID-19 ينفەكسياسىنان قورعانۋدىڭ قانداي باستى تالاپتارىن اتار ەدىڭىز؟

- اتاپ ايتقاندا، بۇعان دەيىن ەلىمىزدە كارانتين شارالارىن ەنگىزىلۋى، وقشاۋلانۋ شارالارى ەڭ ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى بولدى. سوندىقتان مۇمكىندىگىنشە وتباسىلىق مەرەكەلەر، توي- تومالاقتاردى شەكتەگەن دۇرىس. بۇل شارا ارقىلى ءبىز ەگدە تارتقان ادامداردىڭ، قاۋىپ توبىنداعى ادامداردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن ساقتايمىز.

ەكىنشىدەن، جەكە گيگيەنالىق تالاپتاردى قاتاڭ ساقتاۋ قاجەت. بۇل كەز كەلگەن ينفەكسيالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جولى سانالادى.

جەكە گيگيەنالىق تالاپتار ءار ازاماتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتىنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالعانى انىق. سونى ودان ارى قاراي ۇستانا بەرۋىمىز قاجەت. قولدى كەمىندە 20 سەكۋند سابىنمەن جۋۋ، كوپ ادام شوعىرلانعان جەردە ماسكا تاعۋ، انتيباكتەريالدى ەرىتىندىلەرمەن قولدى ءجيى وڭدەپ وتىرۋ، سونداي-اق تۇشكىرۋ، جوتەلۋ كەزىندە رەسپيراتورلى ەتيكەت قاعيدالارىن ساقتاۋ كەرەك. ۇشىنشىدەن، يممۋنيتەتتى جوعارىلاتۋعا ارنالعان شارالاردى ۇستانۋ، كۇندىزگى جانە تۇنگى ۇيقىنىڭ بالانسىن ساقتاۋ، دارۋمەندەرگە بايىتىلعان دۇرىس تاماقتانۋ راتسيونىن ساقتاۋ، سترەستىك جاعدايلاردىڭ مەيلىنشە الدىن الۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ جانە بارىنشا پوزيتيۆتى كوڭىل-كۇيدى ساقتاۋعا تالپىنۋ كەرەك.

تورتىنشىدەن، ەگەر سىزدە ارتەريالدى گيپەرتونيا، قانت ديابەتى، سەمىزدىك، سوزىلمالى جۇرەك، وكپە اقاۋلارى سىندى قوسالقى دەرتتەر بار بولسا، وندا سول اۋرۋ بويىنشا ەمدەۋشى دارىگەر جازىپ بەرگەن نەگىزگى ەم جوسپارىن توقتاتپاي، سوزىلمالى اۋرۋىڭىزدى ءورشىتىپ الماۋلارىڭىز قاجەت. ال ەگەر COVID-19 ىندەتىنە شالدىعىپ، اۋرۋحاناعا جاتاتىن بولساڭىز، قوسالقى اۋرۋدان قابىلداپ جۇرگەن ءدارى- دارمەكتەرىڭىزدى وزىڭىزبەن الىپ جۇرگەنىڭىز ءجون. سەبەبى، COVID-19 ىندەتىنىڭ اسقىنۋىنا قوسالقى اۋرۋلارىڭىز دا سەبەپ بولىپ قالۋى مۇمكىن.

- زەرتتەۋ مالىمەتتەرىندە COVID-19 اۋرۋىنا قارسى الەۋمەتتىك شەكتەۋ شارالارىنا بايلانىستى وزگە جەدەل رەسپيراتورلى ۆيرۋستى ينفەكسيالاردىڭ تارالۋ جيىلىگى دە الدەقايدا ازايعانى ايتىلۋدا. تۇماۋدان قالاي ساقتانۋعا بولادى؟

- ج ر ۆ ي-دىڭ ىشىندە تۇماۋ ۆيرۋسى قاۋىپتى ينفەكسيالاردىڭ ءبىرى سانالادى. ول اسىرەسە، ەرتە جاستاعى بالالار، جۇكتى ايەلدەر مەن قوسالقى اۋرۋلارى بار ەگدە جاستاعى ادامداردا اۋىر اعىمىمەن سيپاتتالادى. جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءادىسى - ەكپە. سوندىقتان تۇماۋ ۆيرۋسىنا قارسى ەكپە العاندارىڭىز ءجون. بۇعان قوسا، مىندەتتى تۇردە الدىن الۋ، ساقتىق شارالارىن مەيلىنشە ۇستانۋ دا اسا قاجەت. ەڭ الدىمەن، الەۋمەتتىك اراقاشىقتىقتى تولىقتاي ساقتاۋعا تىرىسۋ كەرەك. كۇندەلىكتى تاماقتانۋ رەجيمىنە دە باسا ءمان بەرگەن ءجون. سونىمەن قاتار، قاشىقتان وقىتۋ ءادىسىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ قاجەت. قوعامدىق ورىنداردا مىندەتتى تۇردە ماسكا تاعىپ، قولدارىڭىزدى انتيسەپتيكالىق ەرىتىندىمەن ءجيى تازالاپ وتىرىڭىزدار. اعزانىڭ تاۋلىكتىك فيزيولوگيالىق سۋ قاجەتتىلىگىن پايدالانۋ كەرەك. تازا اۋادا سەرۋەندەۋدىڭ دە پايداسى وتە زور. جەدەل رەسپيراتورلى ۆيرۋستى ينفەكسيالار مەن تۇماۋدىڭ بەلگىلەرى بايقالسا، دارىگەردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋ كەرەك.

- بالالاردا كەزدەسەتىن مۋلتيجۇيەلى قابىنۋ سيندرومىنىڭ ناقتى بەلگىلەرى قانداي؟

- جالپى، بالالاردا COVID-19 كوبىنەسە جەڭىل فورمادا وتەدى. الايدا، سوڭعى ۋاقىتتاعى شەتەلدىك ماماندار پايىمىنا قاراعاندا، COVID-19 اۋرۋىنىڭ ءورشۋ كەزەڭىن باسىنان وتكەرگەن ەلدەردە ۋاقىت وتە كەلە بالالار اراسىندا كوبىنەسە اۋىر فورمادا وتەتىن مۋلتيجۇيەلى قابىنۋ سيندرومى (MIS- C) كەزدەسىپ جاتىر. MIS- C جيىلىگى جايلى اقپارات ءارتۇرلى.

دەگەنمەن، بۇل بالالارداعى COVID-19-دىڭ سيرەك كەزدەسەتىن اسقىنۋى بولىپ سانالادى. ستاتيستيكالىق مالىمەتتەردە 21 جاسقا تولماعان ادامداردا SARS- CoV-2 زەرتحانالىق راستالعان ينفەكسياسىنىڭ بولجامدى جيىلىگى 100000 عا شاققاندا 322 جاعدايدى، ال MIS- C جيىلىگى 100000 عا 2 جاعدايدى قۇرايدى. MIS- C جۇقتىرعان كوپتەگەن بالادا اۋرۋ بەلگىلەرى تولىق نەمەسە تولىق ەمەس كاۆاساكي اۋرۋىنىڭ (KD) كريتەريلەرىنە سايكەس كەلەدى. الايدا، تارالۋ ەرەكشەلىگى كلاسسيكالىق كاۆاساكي اۋرۋىنان وزگەشە. MIS- C جاعدايلارىنىڭ كوپشىلىگى بۇرىن ساۋ بولعان بالالاردا جانە جاسوسپىرىمدەردە تىركەلگەن.

MIS- C ەپيدەميولوگياسى بالالارداعى جەدەل COVID-19 ەپيدەميولوگياسىنان دا ەرەكشەلەنەدى. سوڭعىسى ادەتتە 1 جاسقا دەيىنگى بالالاردا جانە قوسالقى اۋرۋلارى بار بالالاردا وتە اۋىر وتەدى. مۋلتيجۇيەلى قابىنۋ سيندرومى كەزىندەگى نەگىزگى جانە بارلىق بالالاردا كەزدەسەتىن كلينيكالىق سيمپتوم - ۇزاقتىعى ورتاشا العاندا بەس كۇنگە دەيىن سوزىلاتىن تۇراقتى قىزبا. سونىمەن قاتار، اسقازان- ىشەك جولدارىنىڭ زاقىمدانۋ بەلگىلەرى (ءىشتىڭ اۋىرۋى، قۇسۋ، ديارەيا)، بورتپە، كونيۋنكتيۆيت، شىرىشتى قابىقتىڭ زاقىمدانۋى سىندى سيمپتومدار ءجيى كەزدەسەدى. نەيروكوگنيتيۆتى بەلگىلەر (باس اۋرۋى، تەجەلۋ، شاتاسۋ) ، تىنىس الۋدىڭ قيىنداۋ بەلگىلەرى، تاماق اۋرۋى، ميالگيا (بۇلشىقەت اۋرۋى)، اياق- قولداردىڭ ءىسىنۋى، ليمفادەنوپاتيا (ليمفا تۇيىندەرىنىڭ ۇلعايۋى) سىندى بەلگىلەر سيرەك بولسا دا كەزدەسىپ جاتادى.

سوندىقتان ءوز بالالارىڭىزدا جوعارىدا اتالعان بەلگىلەردى بايقاساڭىزدار، مىندەتتى تۇردە كاسىبي مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز. دەر كەزىندە اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ جانە مەديتسينالىق كومەك مۋلتيجۇيەلى قابىنۋ سيندرومىنىڭ اسقىنۋلارىن الدىن الىپ، بالالارىڭىزدىڭ ساۋ بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت.

اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ