كوروناۆيرۋس دياگنوزىنان قورىقپاۋ قاجەت
جيىنعا مەملەكەتتىك باس سانيتارلىق دارىگەر ايجان ەسماعامبەتوۆا مەن ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ينفەكسيونيست دارىگەرى ديناگۇل باەشەۆا قاتىستى.
شارا بارىسىندا باس سانيتارلىق دارىگەر ەلىمىزدەگى كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ اقپاراتتىق الاڭىندا كوروناۆيرۋستىق ينفەكسيانىڭ ەپيدەميالىق جاعدايى تۋرالى باياندادى.
«بۇگىندە رەسپۋبليكادا 28856 جاعداي تىركەلگەن. ونىڭ ىشىندە 18231 سيمپتومى بار جانە 10625 سيمپتومسىز جاعداي. وتكەن اپتادا 7840 جاعداي تىركەلگەن. ونىڭ ىشىندە 2923 سيمپتومى بار (%37)، 4917 سيمپتومسىز (%63). الدىڭعى اپتامەن سالىستىرعاندا سىرقاتتانۋ 1,4 ەسەگە وسكەن. سەگىز ايماقتا - اقمولا، قوستاناي، تۇركىستان، جامبىل، سولتۇستىك قازاقستان، قىزىلوردا، باتىس قازاقستان، پاۆلودار وبلىستارىندا وتكەن اپتامەن سالىستىرعاندا سىرقاتتانۋ 2 ەسەدەن 6 ەسەگە دەيىن ءوستى. بەس ايماقتا - الماتى، اتىراۋ، شىعىس قازاقستان، ماڭعىستاۋ وبلىستارى، نۇر-سۇلتان قالاسىندا سىرقاتتانۋ 20 پايىزدان 50 پايىزعا دەيىن ءوستى.
قالعان 4 ايماقتا الماتى، شىمكەنت قالالارى، اقتوبە، قاراعاندى وبلىستارىندا اۋرۋدىڭ ءوسۋى بايقالمادى. جالپى، جاعدايدىڭ 37 پايىزى بايلانىستا بولعان ادامدار اراسىندا تىركەلگەن. 38 پايىزى پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋ كەزىندە انىقتالعان. 25 پايىزى ءجىتى رەسپيراتورلىق ۆيرۋستىق ينفەكسيامەن اۋىراتىن پاتسيەنتتەردىڭ اراسىندا. وتكەن تاۋلىكتە ەلىمىزدە سىرقاتتانۋدىڭ 499 جاڭا جاعدايى تىركەلدى. 816 سيمپتومسىز ۆيرۋس تاسىمالداۋشى تىركەلدى. 127 ناۋقاس قايتىس بولدى. 11158 ادام ەمدەلىپ شىقتى. ءبىر تاۋلىك ىشىندە 261 ادام ەمدەلدى. 17571 ناۋقاس ەمىن جالعاستىرۋدا. ونىڭ ىشىندە ستاتسيوناردا 8229، امبۋلاتوريالىق باقىلاۋدا 9342 ادام بار. جۇمىستا، وتباسىندا جانە قوعامدىق ورتادا ۆيرۋس جۇقتىرعاندارمەن بايلانىس قانشالىقتى كوپ بولسا، ۆيرۋستىڭ تارالۋ دەڭگەيى دە سونشالىقتى تەز بولادى»، دەدى ا. ەسماعامبەتوۆا.
سونىمەن قاتار ول پ ت ر- تەستىلەۋلەرگە قاتىستى دا پىكىر ءبىلدىرىپ، ناۋرىز ايىندا ەلىمىزدە نەبارى 34 زەرتحانادا 12 مىڭعا دەيىن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن بولسا، بۇگىندە زەرتحانالار سانى 56 عا جەتىپ، كۇنىنە 30 مىڭعا جۋىق زەرتتەۋ جۇرگىزىلىپ جاتقانىن، ناۋرىز ايىنان بەرى ەلىمىزدە 1400000 زەرتتەۋ جاسالعانى، ونىڭ %80 ى قوعامنىڭ ءتيىستى مۇشەلەرىنە تەگىن وتكىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى.
«پ ت ر- تەست - بۇل دياگنوستيكالىق تەست. ياعني قانداي دا ءبىر كورسەتكىشتەر اياسىندا جاسالاتىن تەست. بۇل كورسەتكىشتەر كلينيكالىق جانە ەپيدەميالىق بولىپ بولىنەدى. كلينيكالىق كورسەتكىشتەر - اعزادا كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى بارىن جوققا شىعارمايتىن اۋرۋ سيمپتومدارى بار ادامدارعا ارنالعان تەست. بۇل تەست دارىگەردىڭ باعىتتاۋىمەن وتكىزىلۋى شارت. ەپيدەميالىق كورسەتكىشتەر - بۇل ەپيدەميالىق كورسەتكىشتەر بويىنشا تەست تاپسىرۋعا جاتاتىن ادامدار توبىنا ارنالعان. ياعني ەڭ الدىمەن، كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى بار ناۋقاسپەن جاقىن بايلانىستا بولعاندار. بۇل كورسەتكىشتى ەپيدەميولوگ- دارىگەر انىقتايدى. قازىرگى تاڭدا مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك سەكتورىنداعى جۇمىس بەرۋشىلەر ءىسساپاردان نەمەسە كەزەكتى ەڭبەك دەمالىسىنان كەلگەن جۇمىسشىلاردان پ ت ر- تەستلەۋدەن ءوتۋىن تالاپ ەتەدى. وسى جەردە جۇمىس بەرۋشىلەرگە ايتارىمىز، ەگەر ءسىزدىڭ كاسىپورنىڭىز اشىق بولسا، بۇل تالاپ ءسىزدىڭ ۇجىمىڭىزدى ۆيرۋستىڭ ەنۋىنەن قورعامايدى. ياعني جۇمىسكەرلەر مەكەمەگە تاڭدا كەلىپ، كەشكە قايتىپ، كۇندەلىكتى جۇمىس رەجىمىمەن جۇرەدى. ول جۇمىستان شىققاننان كەيىن قوعامدىق كولىككە وتىرادى، قوعامدىق ورتاعا بارادى، دوستارىمەن كەزدەسەدى، قانداي دا ءبىر قىزمەتتەر الادى. دەمەك، ۆيرۋس جۇقتىرىپ الۋ تاۋەكەلى باسىم. ال جۇمىس بەرۋشىنىڭ پ ت ر- تەست تالاپ ەتۋى زەرتحانالىق ورتالىقتارعا قوسىمشا جۇكتەمە تۋعىزىپ، ناعىز تەست تاپسىرۋى كەرەك ادامداردىڭ تەستكە دەگەن قولجەتىمدىلىگىنە كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر. سوندىقتان تەستىلەۋدەن ءوتۋى كەرەك ادامدار عانا تەست تاپسىرۋى قاجەت، دەدى ا. ەسماعامبەتوۆا.
جەتەكشى ينفەكسيونيست دارىگەر ديناگۇل باەشەۆا كوروناۆيرۋستىڭ دا باسقا جۇقپالى اۋرۋلار سياقتى ءارتۇرلى دارەجەسى مەن دەڭگەيى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ۆيرۋس ادام اعزاسىنا كىرگەننەن كەيىن ينكۋباتسيالىق كەزەڭى باستالادى. بۇل دەگەنىمىز - ۆيرۋستىڭ كوبەيۋ ۋاقىتى. ول كەزەڭ 14 كۇنگە دەيىن سوزىلادى. سول سەبەپتى اۋىرعان ادام 14 كۇنگە دەيىن وقشاۋلانۋى كەرەك دەگەن ۇستانىم وسىمەن بايلانىستى. نەگىزىنەن، كوروناۆيرۋس دياگنوزى قويىلدى دەگەننەن شوشىماۋ كەرەك. سەبەبى بۇل ۆيرۋس تۇماۋ سياقتى تاراپ كەتتى، ودان قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. دەرتتەن جازىلىپ شىعۋ ءۇشىن ءتيىستى شارالاردى ورىنداۋ كەرەك. ياعني، ەڭ الدىمەن، وقشاۋلانۋ، سانيتارلىق- گيگيەنالىق تالاپتاردى ورىنداپ، بولمەنى ءجيى جەلدەتىپ، دەزينفەكسيا جاساپ وتىرساڭىز، سونىڭ ءوزى سىزگە ۇلكەن كومەك بولادى. ال ەگەر دەنە قىزۋىڭىز كوتەرىلسە دەمەك، ءسىزدىڭ ۆيرۋسقا قارسى تۇراتىن كۇشىڭىز بار دەگەن ءسوز. العاشقى ءۇش كۇندە تەمپەراتۋرا كوتەرىلۋى مۇمكىن. دەنە قىزۋىن اعزا كوتەرە الۋى ءۇشىن كۇش كەرەك دەمەك، دۇرىس تاماقتانۋ قاجەت. راتسيوننىڭ ءنارلى بولۋىن قاداعالاپ وتىرىڭىز. تەمپەراتۋرانى ەلەمەي، وزگە دە ىستەرمەن اينالىسۋعا بولمايدى، ۆيرۋسپەن كۇرەسۋ جايىن ويلاۋ كەرەك. اۋرۋدى اسقىندىرىپ الماۋ جاعىن ويلاساڭىز، امان- ەسەن جازىلىپ شىعاسىز»، دەدى ول.
سونىمەن قاتار د. باەشەۆا ۆيرۋس 60 جاستان اسقان ادامدارعا قاۋىپتى ەكەنىن ەسكەرتىپ، ساقتىق شارالارىنا سالعىرت قاراماۋعا شاقىردى.
«اسىرەسە قوسىمشا سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدار، ياعني جۇرەك اۋرۋى، وكپە، باۋىر، بۇيرەكتىڭ سوزىلمالى اۋرۋى، ارتىق سالماق جانە قانت ديابەتى بار ادامدار دەنساۋلىعىنا مۇقيات بولۋ قاجەت. بۇل اۋرۋدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - ونىڭ كوزگە كورىنبەيتىن كلينيكاسى بارى. ەگەر قانداي دا ءبىر جاقىنىڭىز نەمەسە تانىسىڭىز «ءبىر اپتا بولدى، ەنتىكپە پايدا بولدى، شارشاپ قالامىن» دەگەن بولسا، مىندەتتى تۇردە دارىگەر شاقىرىڭىز. قازىر اۋىرىپ جاتقان ادام كوپ، قوڭىراۋ شالعاندا جەدەل جاردەم قىزمەتىنە بىردەن تۇسە الماۋىڭىز مۇمكىن. سوندا دا تۇسىنىستىك تانىتىپ، قايتا حابارلاسىڭىز نەمەسە ءوزىڭىزدىڭ ۋچاسكەلىك دارىگەرىڭىزگە اۋرۋ بەلگىلەرىن ايتىڭىز»، دەدى دارىگەر.
سونداي-اق ول كوروناۆيرۋستى ەمدەۋدە گيدروكسيحلوروحيندى قالاي پايدالانۋ كەرەگىن ايتتى.
«ناۋقاسقا قاۋىپ- قاتەر مەن پايداسىن ەسكەرە وتىرىپ، ونى 5 كۇن بويى پايدالانادى. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ كلينيكالىق حاتتاماسىنىڭ توعىزىنشى رەداكسياسى بار. بۇل حاتتامالار ەمدەۋدى بىلمەيتىندىكتەن ەمەس، جاڭا اقپاراتتى الۋعا بايلانىستى وزگەرەدى جانە بۇل اۋرۋدىڭ ءارتۇرلى پاتوگەنەزى بار ەكەنىن كورەمىز. گيدروكسيحلوروحينگە قاتىستى حالىقارالىق تاجىريبەمەن عانا شەكتەلىپ قالمايمىز. بىزدە جاقسى تاجىريبە بار. مىنە، ۆيرۋسقا قارسى باسقا پرەپاراتتارى جوق كەيبىر ەمدەلۋشىلەرگە قولدانۋ (تاجىريبە) گيدروكسيحلوروحيننىڭ ۆيرۋسقا قارسى جاقسى ارەكەت ەتەتىنىن كورسەتتى. سوندىقتان ءبىز ونى قاتارىنان ەمەس، كلينيكالىق- زەرتحانالىق كورسەتكىشتەردىڭ اۋىرلىعىن ەسكەرە وتىرىپ پايدالانامىز. ەۋروپادا دا، ا ق ش-تا دا كەڭىنەن قولدانىلادى. ونىڭ ولىممەن اياقتالۋى جوق ەكەندىگى دالەلدەندى. ءبىراق كوموربيدتىك اۋىر ناۋقاستار گيدروكسيحلوروحيندى قولدانعاننان ءولدى. سوندىقتان كوپتەگەن باسقا ۇسىنىستار بار. ناۋقاس ءۇشىن قاۋىپ-قاتەر مەن پايدانى ەسكەرە وتىرىپ، ونى 5 كۇن بويى پايدالانامىز. ءبىز جەتكىلىكتى جاقسى ناتيجەلەردى كورىپ وتىرمىز، سوندىقتان ونى قولدانامىز»، دەدى د. باەشەۆا.
