قاسىم- جومارت توقايەۆ جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىنا قاتىستى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - مەملەكەت باسشىسى جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ بەينە كونفەرەنتسيا فورماتىندا وتكەن كەزەكتى وتىرىسىنا قاتىستى، دەپ حابارلايدى اقوردا.

ونلاين سامميتكە ارمەنيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر- ءمينيسترى نيكول پاشينيان، بەلارۋس رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆ، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين جانە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جانىنداعى باقىلاۋشى مەملەكەتتىڭ باسشىسى رەتىندە مولدوۆا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يگور دودون، سونداي- اق، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا القاسىنىڭ ءتوراعاسى ميحايل مياسنيكوۆيچ قاتىستى. جيىننىڭ كۇن تارتىبىندە 2025 -جىلعا دەيىنگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانىڭ ستراتەگيالىق دامۋى تۋرالى ماسەلە تالقىلاندى. وتىرىس بارىسىندا مەملەكەتتەر باسشىلارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتتارىن، سونىڭ ىشىندە، كۋباعا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جانىنداعى باقىلاۋشى مەملەكەت مارتەبەسىن بەرۋ ماسەلەسىن قاراستىردى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ءوز سوزىندە «2025 -جىلعا دەيىنگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانىڭ ستراتەگيالىق دامۋ باعىتتارى تۋرالى» قۇجاتتىڭ جوباسىنا ەرەكشە نازار اۋداردى. قاسىم- جومارت توقايەۆ بۇل ماڭىزدى قۇجاتتى قابىلداۋ يدەياسىن قولداي وتىرىپ، ستراتەگيانىڭ كەيبىر بولىمدەرىن قايتا تالقىلاپ، ءالى دە پىسىقتاي ءتۇسۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.

«الداعى بىرنەشە جىلعا ارنالعان ينتەگراتسيانىڭ نەگىزىن قالايتىن اتالعان قۇجاتتىڭ ەرەكشە ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ونى ءالى دە تالقىلاپ، بەتپە- بەت كەزدەسۋ بارىسىندا قابىلداعان ءجون. ەرتە مە، كەش پە، ءبىز ءبىر- بىرىمىزبەن كەزدەسەمىز» ، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت وسى قۇجاتقا قاتىستى ءبىرقاتار تۇسىندىرمە جاسادى. قاسىم- جومارت توقايەۆ ءبىرىنشى كەزەكتە تاۋارلاردىڭ كەدەرگىسىز ءارى شەكتەۋسىز تاسىمالىن ءىس- جۇزىندە قامتاماسىز ەتۋ، سەكتورلار بويىنشا تاراپتارمەن كەلىسىلگەن ءبىرىڭعاي قىزمەت كورسەتۋ نارىعىن كەزەڭ- كەزەڭىمەن قۇرۋ، ورتاق ەنەرگەتيكالىق جانە قارجى نارىعىنا دايىندالۋ قاجەت دەپ سانايدى. مەملەكەت باسشىسى وداققا مۇشە ەلدەر اراسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ كوپقىرلى ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، ونىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، گۋمانيتارلىق قاتىناستاردى قامتيتىنىن جەتكىزدى.

«سوندىقتان اتالعان ماسەلەلەردى بەسجاقتى فورماتتا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانى قاتىستىرا وتىرىپ قاراستىرۋ، ونىڭ ناقتى ىسكە اسۋىن قيىنداتادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم جانە عىلىم سالالارىن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانىڭ قۇزىرەتىنە تولىق كولەمدە بەرۋ، ونىڭ ەكونوميكالىق باعىتىن ايتارلىقتاي وزگەرتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. ياعني، 2015 -جىلعى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمنىڭ مانىنە قايشى كەلەدى» ، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، ينتەگراتسيالىق جۇمىس ۇلتتىق قۇقىقتىق جۇيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرۋگە ءتيىس ءارى ۇلتتىق زاڭنامانى ۇيلەستىرۋ جانە بىرىزدەندىرۋ ماسەلەلەرىن قاراستىرۋ كەزىندە «جەتكىلىكتى قاجەتتىلىك» قاعيداتىن ۇستانۋى كەرەك.

«ستراتەگيادا ۇسىنىلعان زاڭنامانىڭ «ۇيلەستىرۋگە جانە بىرىزدەندىرۋگە» قاتىستى قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىك ورناتۋ بولىمىندەگى اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق، كەدەن ءىسى، تەحنيكالىق رەتتەۋ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ سياقتى ءبىرقاتار سالا، ءبىزدىڭ پىكىرىمىزشە، اقىلعا قونىمدى جەتكىلىكتىلىك قاعيداتىنا ءالى دە تولىق جاۋاپ بەرمەيدى. ال بۇل ۇلتتىق قوعامدىق وي- پىكىردىڭ ستراتەگيانى قابىلداماۋىنا الىپ كەلەدى. ويتكەنى ستراتەگيا ۇكىمەتتەر مەن پارلامەنتتەردىڭ دەربەس قۇقىعىن شەكتەيدى» ، - دەدى پرەزيدەنت.

سونىمەن قاتار قاسىم- جومارت توقايەۆ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانىڭ وكىلەتتىگىن كەڭەيتۋ ماسەلەلەرىنە مۇقيات بولۋعا شاقىردى.

«ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە- مەملەكەتتەردىڭ قىزمەت كورسەتۋ، ءوزارا ساۋدا ماسەلەلەرى بويىنشا ءۇشىنشى ەلمەن وتكىزەتىن ەكىجاقتى كەلىسسوزدەرىنە كوميسسيانىڭ قاتىسۋ قۇقىعىن بەرۋ قوسىمشا زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى» ، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ءدال قازىرگى جاعدايدا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقپەن ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتى ەكونوميكانى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەسى بويىنشا قۇرىلۋى كەرەك ەكەنىن جەتكىزدى. قاسىم- جومارت توقايەۆ وزبەكستان پارلامەنتىنىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا باقىلاۋشى مەملەكەت رەتىندە كىرۋ تۋرالى شەشىمىن قۇپتادى. مەملەكەت باسشىسى ءوزارا ساۋدا، بيزنەستى قولداۋ، سيفرلاندىرۋ جانە كولىكتىك لوگيستيكا سالالارىنداعى ىقپالداستىق ماسەلەلەرىن ودان ءارى نىعايتۋ جونىندەگى ناقتى ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. بىرىنشىدەن، قازاقستان پرەزيدەنتى پاندەميا كەزىندە پايدا بولعان بارلىق شەكتەۋلەر مەن كەدەرگىلەردى كەزەڭ- كەزەڭىمەن الۋدىڭ جوسپارىن جاساۋ قاجەت دەپ سانايدى.

«ءبىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ، سانيتارلىق، ۆەتەرينارلىق جانە وزگە دە باقىلاۋشى ۆەدومستۆولارىمىز داعدارىستان ساباق الىپ، سونداي- اق، ءبىر جاعىنان ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىن ساقتايتىن، ەكىنشى جاعىنان تاۋارلاردىڭ كەدەرگىسىز قوزعالىسىن قامتاماسىز ەتەتىن ىقپالداستىقتىڭ ءتيىمدى مەحانيزمدەرىن ۇسىنۋى قاجەت. پاندەمياعا قارسى كۇرەس كەزىندە، ودان كەيىنگى شەكتەۋلەر الىنعان كەزەڭدە دە كولىك قۇرىلىمدارىنىڭ، سانيتارلىق قىزمەتتەردىڭ، شەكارالىق ۆەدومستۆولاردىڭ جۇمىسى جۇيەلى بولۋى ماڭىزدى» ، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى ەكىنشى ماسەلە رەتىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىن بىرىكتىرۋ جۇمىستارىن قولعا الۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتتى. «مەملەكەتتىك ورگاندارىمىزدىڭ ىقپالداستىق ورناتقان نەگىزگى اسپەكتىلەرىن تسيفرلاندىرۋ ارقىلى ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز بيزنەس- پروتسەستەردى جەڭىلدەتۋگە، ءوزارا تاۋار اينالىمىن ارتتىرۋعا، بيزنەسكە اكىمشىلىك جۇكتەمەنى ازايتۋعا قول جەتكىزەدى» ، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

ۇشىنشىدەن، قازاقستان پرەزيدەنتى كولىك- لوگيستيكا قىزمەتىن دامىتۋ قاجەت دەپ سانايدى.

«اتالعان باستاما اياسىندا ءبىز ۇلتتىق تاۋار وتكىزۋ جۇيەسىن قۇرۋدى باستاپ كەتتىك. ول 2022 -جىلعا قاراي 24 كوتەرمە- تاراتۋ ورتالىعىنان تۇراتىن بولادى. بۇل 5 ميلليون توننا اۋىل شارۋاشىلىق ءونىمىن ساقتاپ، وڭدەپ، تاراتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وداققا مۇشە مۇددەلى ەلدەردىڭ اراسىندا تاۋار تاراتۋدىڭ ورتاق جۇيەسىن قۇرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىنامىن» ، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم- جومارت توقايەۆ بيزنەستى قولداۋ ماسەلەسىنە دە ەرەكشە نازار اۋداردى. پرەزيدەنت قازىرگىدەي داعدارىس كەزەڭىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ بارلىق رەسۋرسى جۇمىس ورىندارىن تۇراقتاندىرۋعا جانە ساقتاپ قالۋعا باعىتتالعانىن ايتتى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى وداقتىڭ شىعىنى كوپ جەكەلەگەن شەشىمدەرىن ورىنداۋ، اتاپ ايتقاندا، قازىرگى داعدارىس جاعدايىندا كەيبىر تاۋار تۇرلەرىن مىندەتتى تۇردە تاڭبالاۋ اسا قاجەت ەمەس دەپ ەسەپتەيدى. قازاقستان پرەزيدەنتى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەردىڭ قارجى- ەكونوميكا مينيسترلىكتەرى باسشىلارىنىڭ، جالپى ۇكىمەتتەردىڭ داعدارىستان كەيىنگى كەزەڭدەگى سىرتقى سىن- قاتەرلەر مەن ەكونوميكانى دامىتۋعا قاتىستى شارالاردى تالقىلاۋ ءۇشىن ارنايى الاڭ اشىپ، ونى بەلسەندى قولدانۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ءمالىم ەتتى. سامميت قورىتىندىسى بويىنشا قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ ۇسىنىسىمەن «2025 -جىلعا دەيىنگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانىڭ ستراتەگيالىق دامۋ باعىتتارى تۋرالى» قۇجات نەگىزىنەن ماقۇلدانعانىمەن، قابىلدانعان جوق. وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ۇكىمەتتەرى مەن كوميسسياعا ستراتەگيانى پىسىقتاۋ تاپسىرىلدى. «ەۋرازيالىق بەستىكتىڭ» كوشباسشىلارى جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ كەلەسى وتىرىسىن 2020 -جىلدىڭ كۇزىندە مينسك قالاسىندا وتكىزۋگە ۋاعدالاستى.