التايداعى اجە حالىق جىرىن ناسيحاتتاپ ءجۇر - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

استانا. قازاقپارات - «قازاقپارات» ح ا ا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

التايدا تۇراتىن اجە حالىق جىرىن ناسيحاتتاپ ءجۇر - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

قىتايلىق kazakcnr.com سايتىندا، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىن تانىتاتىن ءداستۇرلى جىر ونەرىن قىتاي جەرىندە ناسيحاتتاپ جۇرگەن ءاديا ءتۇسىپقان قىزى تۋرالى جازىلعان «حالىق جىرىنىڭ قامقورشىسى» اتتى ماقالا جارىق كوردى.

اتالعان ماقالانىڭ اۆتورى قۋاندىق كوبەن ۇلىنىڭ جازۋىنشا، دانالار تاعىلىمىمەن جاتتالىپ بۇگىنگى ۇرپاققا جەتكەن، ۇلتىمىزدىڭ اۋىز ادەبيەتىنىڭ ايىرىقشا ۇلگىسى جىر ءداستۇرىن حالىققا ناسيحاتتاپ، دامىتىپ جۇرگەن ءاديا ءتۇسىپقان قىزى قىتايدىڭ التاي ايماعى بۋرىلتوعاي اۋدانىندا تۇرادى.

«...كوشپەلىلەر مادەنيەتىنىڭ ءبىر بولەگى سانالاتىن عاسىرلار تۋىندىسىن بۇگىنگە جەتكىزۋگە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن ءاديا اجەمىزگە سالەمدەسە بارعانىمىزدا، ءتوردىڭ ءسانى بولىپ اق شىلاۋىشىمەن (كيمەشەك) اتامىزدىڭ جانىندا وتىر ەكەن.

كوپتى كورگەن، ساناسىنا مول رۋحاني قازىنا جيناپ، جۇرتقا ۇلگى شاشقان اجەمىز ءوزىنىڭ ءومىر تۋرالى بىلاي دەدى: «مەن 1941 -جىلى تۋىپپىن. اكەمنىڭ اتى ءتۇسىپقان. اعام بوكەي ەلگە تانىلعان بالۋان بولعان. اكەمىز 33 جاسىندا قايتىس بولىپ، جاستايىمنان جەتىم بولىپ ەرجەتتىم. اللاعا شۇكىر، قازىر ءتورت ۇلىم، ەكى قىزىم بار. ولاردان 8 نەمەرە ءسۇيىپ وتىرمىن. وسىدان بەس جىل بۇرىن «ساعان حالقىم» اتتى جىر جيناعىمدى شىعاردىم. وندا تىرىگە ارنالعان ولەڭدەرىم مەن قايتىس بولعاندارعا ارنالعان جوقتاۋلارىم، ومىردەن تۇيگەنىم مەن كورگەنىم تۋرالى ەستەلىكتەر بار. سونداي- اق بۇل جيناعىما تۋعان جەر، وسكەن ەلگە ارنالعان ولەڭدەرىم دە كىردى. كوپشىلىك جينالعان ورتادا قولقالاپ جاتسا ولەڭىمدى ايتىپ، جىرىمدى تولعايمىن»، - دەيدى اجەمىز. ءاديا اپا وسىلاردىڭ ىشىندە جوقتاۋ ولەڭدەرى تۋرالى كەڭىرەك تارقاتىپ ايتىپ، ونىڭ ءمانى مەن ماڭىزىن ءتۇسىندىرىپ بەردى»، - دەپ جازادى اۆتور ماقالاسىندا.

قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتىن زەرتتەگەن ءا. ديۆايەۆ وسى تۇرمىستىق جىر تۋراسىندا: «قازاقتىڭ جوقتاۋ ولەڭدەرى - كوشپەلى قازاق ايەلدەرىنىڭ اقىل- ويىن كورسەتەدى، جۇرەك سۇلۋلىعىن سۋرەتتەيدى...» - دەپ باعالاپتى.

ال، دانىشپان اباي بۇل تۋرالى:

بىرەۋدىڭ كىسىسى ولسە قارالى - ول،

قازا كورگەن جۇرەگى جارالى - ول.

كوزىنىڭ جاسىن تىيماي جىلاپ ءجۇرىپ،

زارلانىپ نەگە انگە سالادى ول؟

تۋعاندا دۇنيە ەسىگىن اشادى ولەڭ،

ولەڭمەن جەر قوينىنا كىرەر دەنەڭ.

ومىردەگى قىزىعىڭ ءبارى ولەڭمەن،

ويلانساڭشى، بوس قاقپاي- ەلەڭ-سەلەڭ، - دەگەن ەكەن.

«قازاقتىڭ ءولىم جونەلتۋ ادەت- عۇرپى ءوز الدىنا ءبىر مادەنيەت. جوقتاۋ، كورىس نەگىزىنەن ايەلدەر قاۋىمىنىڭ قايتىس بولعان ادامعا ارناپ ايتىلاتىن جىرى. وندا نەگىزىنەن، قايتىس بولعان ادامنىڭ ءتىرى كەزىندەگى ەرلىگى، ادامگەرشىلىگى، قوعامدىق ورنى، سالاۋاتى جىرلانىپ، وعان دەگەن ساعىنىش قاتار ايتىلادى. مەن بالا كۇنىمنەن بايىرعى بايىتتەردى، كونە جىرلاردى جاتتاپ ءوستىم. سونىڭ ىشىندە جوقتاۋ جىرى - حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر سالاسى.

جوقتاۋدىڭ ءتۇرى كوپ. ونىڭ ءوز اۋەنى بار. جوقتاۋدى ءبىر ءبولىم ادام جاتتاپ ايتاسا، ءبىر ءبولىم ادام جانىنان شىعارىپ، ءوزى قۇراپ ايتادى. جوقتاۋ مەزەتتىك ەمەس، قايتىس بولعام ادامنىڭ ۇيىندە ءبىر جىلدان ارتىق ۋاقىت ايتىلادى. ۇيتكەنى، الىستاعى تۋىسى، جاماعايىنى، دوس جارانى ىزدەپ كەلىپ، كوڭىل ايتادى. كىسى ءولىم جاقىن ادامىنا اۋىر قايعى ارقالاتادى، جوقتاۋ سونى جەڭىلدەتىپ، ادامنىڭ قايعى- قاسىرەتىن سىرتقا شىعارىپ شەمەن- شەرىن تارقاتادى»، - دەيدى ءاديا ءتۇسىپقان قىزى.

تۇركى جۇرتىنىڭ ءتورت جادىگەرى UNESCO- نىڭ بۇكىل الەمدىك مۇرالار تىزىمىنە ەنەدى - TRT

تۇركيانىڭ مادەنيەت جانە تۋريزم مينيسترلىگى ءتورت جادىگەردىڭ UNESCO ادامزاتتىڭ ماتەريالدىق ەمەس مۇراسى تىزىمىنە الىنۋى ءۇشىن ءوتىنىش بەردى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

«ۇلتتىڭ تاريحي جادىگەرلەرى قاتارىندا «كوركەم جازۋ: يسلامي قۇسنيحات (كاليگرافيا) ونەرى»، تۇركيانىڭ باستاماسىمەن ازەربايجانمەن بىرگە «شاي مادەنيەتى: كۋالىك، قوناقجايلىق جانە الەۋمەتتىك قاتىناس سيمۆولى» جانە «مەي- بالابان ونەرى»، ال ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىز، وزبەكستان، تاجىكىستان جانە تۇرىكمەنستان ەلدەرىمەن بىرگە «قوجاناسىر ازىلدەرى» مۇرالارى UNESCO -عا ۇسىنىلدى.

ەسكە سالا كەتەيىك، تۇركيا ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرانىڭ ساقتالۋى كەلىسىمىن قابىلداعان 178 ەل ىشىندە 18 جادىگەرمەن تىزىمگە ەڭ كوپ جادىگەر ەنگىزگەن العاشقى بەستىككە ەنىپ وتىر»، - دەپ جازادى TRT.

وزبەكستان جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتىن جاساپ شىعارماق - «ءوزا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

وزبەكستاننىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋ مينيسترلىگى سلوۆاكيانىڭ «Chirana» كومپانياسى جانە رەسەيلىك سەرىكتەستەرمەن بىرلەسىپ، جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتى ءوندىرىس تەحنولوگياسىنىڭ ترانسفەرىن جۇزەگە اسىرۋ جوباسىن ازىرلەۋدە، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءوز ا» مەملەكەتتىك اقپارات اگەنتتىگى.

«الەمنىڭ 12 ەلىندە عانا ءوندىرىسى جولعا قويىلعان جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتىنىڭ ورتالىق ازياداعى تۇڭعىش زاۋىتتىق جوباسىنىڭ العاشقى كەزەڭىندە جالپى قۇنى 3 ميلليون دوللاردى قۇرايتىن 30 جۇمىس ورنىن اشۋ كوزدەلگەن. جوبانىڭ ەكىنشى كەزەڭىندە 6 ميلليوندىق ينۆەستيتسيانىڭ ەسەبىنەن جاڭا جۇمىس ورىندارىن 100 گە جەتكىزۋ جوسپارلانعان.

«ال، اتاۋلى جوباعا اتسالىسۋعا كەلىسىم بەرگەن الەمدەگى التى ايگىلى برەندتىڭ ءبىرى سانالاتىن «Chirana» كومپانياسىنىڭ تاشكەنتتە شىعاتىن اپپاراتتىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى تەك ءبىر ساتىلى ەمەس، ءۇش ساتىلى جەلدەتۋدى (ۆەنتيلياتسيا) جاسايتىن بولادى. سونىمەن قاتار، قۇرىلعىنى جوندەۋ ءۇشىن قوسالقى بولشەكتەر مەن قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى، جاساندى رەسپيراتورلار مەن نتا (ناركوزدى- تىنىس الۋ اپپاراتى) ءۇشىن بىرەگەي، جىلجىمالى جانە زاماناۋي قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى قۇرىلاتىن بولادى»، - دەپ جازادى «ءوزا» اقپارات اگەنتتىگى.

تۇرىك كەڭەسى ەلدەرى ۇيىمشىلدىق كورسەتتى - TRT

تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى باعدات امىرەيەۆ كەڭەسكە مۇشە ەلدەردىڭ جاڭا ءتيپتى كوروناۆيرۋس (СОVID-19 ) ىندەتىنە قارسى ءوزارا ىنتىماقتاستىق كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى، دەپ جازادى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، تۇركى كەڭەسىنەن جاسالعان جازباشا مالىمدەمەدە باس حاتشى امىرەيەۆ جاھاندىق ىندەتتىڭ باستالۋىنان بەرى تۇركى الەمى ليدەرلەرىنىڭ ءوزارا جاقىن ىنتىماقتاستىق جاساعانىنا نازار اۋدارعان.

«تۇركيا ازەربايجانعا كوروناۆيرۋستى انىقتايتىن دياگنوستيكالىق جابدىقتار جولداعان العاشقى ەل بولدى، وسىلايشا باۋىرلاس ءازىربايجان اتالمىش اۋرۋدى انىقتاۋ ءۇشىن قاجەتتى مۇمكىندىككە قول جەتكىزدى. سونىمەن بىرگە تۇركيا قىرعىزستاننىڭ استاناسى بىشكەكتەگى قىرعىز- تۇرىك ەمحاناسىن قىرعىزستان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە وتكىزىپ بەرۋگە شەشىم قابىلدادى. ال وزبەكستان كورشىسى قىرعىزستانعا گۋمانيتارلىق جاردەم جولدادى.

قازاقستان ۇكىمەتى قىرعىز ازاماتتارىنىڭ قىتاي مەن ءۇندىستاننان اۋە جولىمەن ەلىنە قايتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. سونداي-اق، تۇركى كەڭەسىنە مۇشە ەلدەر كوروناۆيرۋستىڭ ەۋروپا ەلدەرىنە تارالۋى حابارلانعاننان باستاپ دەرەۋ ماجارستانعا مەديتسينالىق جاردەم جولدادى. تۇركيا، ازەربايجان جانە وزبەكستان ماجارستاندى شۇعىل قاجەت بولعان ماسكامەن، مەديتسينالىق جابدىقتارمەن قامدادى» - دەدى باعدات امىرەيەۆ.

ايتا كەتسەك، قاسىم-جومارت توقايەۆ بەينەكونفەرەنسيا فورماتىندا «СОVID-19 پاندەمياسىمەن كۇرەسۋدەگى نيەتتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق» تاقىرىبىندا وتكەن تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەرى ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ توتەنشە سامميتىندە باۋىرلاس مەملەكەتتەردىڭ ازىق- تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قىرعىزستان مەن تاجىكستانعا (ءار ەلگە 5 مىڭ توننادان ۇن بەرىلەدى) قولداۋ كورسەتىلەتىنى تۋرالى ايتقان بولاتىن.

قىتاي ۇكىمەتى قازاقستانعا كومەكتەسۋگە مەديتسينالىق ساراپشىلار توبىن جىبەردى - «جەنمين جيباو» (People Daily)

قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ شاقىرۋىمەن 9 -ساۋىردە قىتاي ۇكىمەتى كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىمەن كۇرەسكە كومەكتەسۋ ءۇشىن ۇرىمجىدەن قازاقستانعا مەديتسينالىق ساراپشىلار توبىن اتتاندىردى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.

«قىتايدىڭ شىڭجاڭ- ۇيعىر اۆتونومدى ولكەسىنەن 10 دارىگەر قازاقستان استاناسىنا اتتاندى. ولار شىڭجاڭ حالىق اۋرۋحاناسى، شىڭجاڭ مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىرىنشى اۋرۋحاناسى، شىڭجاڭ ءداستۇرلى قىتاي مەديتسينالىق اۋرۋحاناسى، ىلە-قازاق اۆتونوميالىق وكرۋگىنىڭ دوستىق اۋرۋحاناسى مەن ىلە- قازاق اۆتونوميالىق وكرۋگىنىڭ اۋرۋدان ساقتانۋ جانە الدىن الۋ ورتالىقتارىنىڭ ەڭ بىلىكتى ماماندارى. قىتايلىق دەلەگاتسيا قۇرامىندا ينتەنسيۆتى تەراپيا، ينفەكسيالىق باقىلاۋ، پۋلمونولوگيا، ەپيدەميولوگيا، قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ماماندار بار. سونىمەن قاتار دەلەگاتسيا قۇرامىندا جاڭا كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىمەن كۇرەستە تاجىريبەسى بار مەدبيكە دە جىبەرىلدى»، - دەپ جازادى «جەنمين جيباو» سايتى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، كوروناۆيرۋسپەن كۇرەس شارالارى اياسىندا قىتايدىڭ شىڭجاڭ- ۇيعىر اۆتونومدى ولكەسى قازاقستانعا 5 توننا گۋمانيتارلىق كومەك تە اتاعان. گۋمانيتارلىق جۇكتە 49600 دانا ءبىر رەتتىك مەديتسينالىق ماسكا، 4800 دانا N95 ۇلگىسىندەگى ماسكا، 2000 دانا قورعانىس كيىمى، 2 دانا وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتى جانە باسقا دا مەديتسينا ماماندارىنا قاجەت قورعانىس قۇرالدارى جىبەرىلگەن.

قازاقستاندا «قاسيەتتى قۇران: ماعىناسى مەن تۇسىنىكتەمەلەرى» اتتى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

قازاقستاننىڭ باس ءمۇفتيى ناۋرىزباي قاجى تاعان ۇلىنىڭ قاتىسۋىمەن «قاسيەتتى قۇران: ماعىناسى مەن تۇسىنىكتەمەلەرى» اتتى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى، دەپ جازادى parstoday .

«Mehr اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل راسىمگە قازاقستاننىڭ باس ءمۇفتيى ناۋرىزباي قاجى تاعان ۇلى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، عالىمدار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن ءدىني تۇلعالار قاتىستى.

ناۋرىزباي قاجى يسلام پايعامبارىنىڭ (س. ع. س. ) «قۇران وقىلعان جانە اللانىڭ ەسىمى ايتىلاتىن ءۇيدىڭ بەرەكەلى بولاتىنى جانە بۇل ۇيگە پەرىشتەلەر ءتۇسىپ، شايتانداردىڭ قاشاتىنى» تۋرالى حاديستى ەسكە سالىپ: «اۋدارمانىڭ ەرەكشەلىگى - قاسيەتتى اياتتار اراب تىلىندەگى ءتۇپنۇسقادان اۋدارىلىپ، اياتتاردىڭ قازاقشا ماعىناسى بەرىلۋىندە، ءتاپسىرى، تۇسىنىكتەمەسى مەن تاريحى جان- جاقتى جازىلۋىندا. بۇل اۋدارما مەن ءتاپسىر قۇراننىڭ ماعىناسىن تىكەلەي ءتۇسىندىرۋ ماقساتىن كوزدەيدى»، - دەدى.

قۇراندى اراب تىلىنەن اۋدارعان - يسلامتانۋشى، ق م د ب نايب ءمۇفتيى ەرشات وڭعاروۆ»، - دەپ جازادى parstoday .

اۆتور: باقىتجول كاكەش