ەل بەسىگى - اۋىل
كەڭەس وداعى كەزىندە ۆەتەرينار مەن اگرونومعا ايرىقشا كوزقاراس بولدى. مال دارىگەرلەرى قىسى، جازى شارۋاشىلىقتىڭ ىشىندە ءجۇرىپ، ءتورت تۇلىكتىڭ جاي- كۇيىن قاعادالاپ وتىراتىن. سونىڭ ارقاسىندا قازاقستاندا ەگىن شارۋاشىلى دا، مال شارۋاشىلىعى دا وركەندەپ وسكەنىن بىلەمىز. الايدا، بۇگىنگى كۇنى وقۋ بىتىرگەن جاس مامان اۋىلعا قايت دەسەڭ بەتىنەن باسادى. شارۋاشىلىق يەسىنە كەڭەس بەرىپ وتىراتىن كاسىبي كادرلاردىڭ ازايىپ كەتۋىنەن سالادا كوپتەگەن پروبلەما قالىپتاستى.
شىنىن ايتساق، اۋىلدىق جەرلەردە اگرونوم، ۆەتەرينار مامان تاپشى. جۇمىس ىستەپ جاتقاندارىنىڭ جاسى ەلۋدى ەڭسەرىپ قالعاندار، ياعني ولار زەينەتكە شىققاندا ورنىن باسار كادر قالماۋى مۇمكىن. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندىعىن ءبىتىرىپ شىققان ستۋدەنتتەردىڭ تەك %68 جۇمىسقا ورنالاسادى. ال قالعانى قالادا قالىپ، وزگە سالاعا كەتەدى. مۇنىڭ ءبارى جۇمىستىڭ جوقتىعىنان ەمەس، بوس جۇمىس ورنى كوپ. ءبىراق ونىڭ ءبارى اۋىلدا.
ماسەلەن، وسى جازدا باتىس قازاقستان وبلىسىندا شەكاراداعى فيتوسانيتارلىق بەكەتتەرگە 50 گە جۋىق اگرونوم مەن ۆەتەرينار جەتىسپەگەنى ايتىلدى. ال، رەسپۋبليكا بويىنشا ارگوسەكتورعا ەكى مىڭنان استام مامان قاجەت ەكەن. الايدا جوعارى وقۋ ورىندارىنان جىل سايىن 5 مىڭعا جۋىق تۇلەك ءبىتىرىپ جاتىر. سوندىقتان، سالاعا مامان دايىنداۋدا مەملەكەت ەسەبىنەن بەرىلىپ جاتقان گرانتتىق جۇيەدەن نەسيەگە وقىتۋعا اۋىسۋدى قاراستىرۋ قاجەت. «ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي- ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» كەاك باسقارما ءتوراعاسى تولەۋتاي راحىمبەكوۆ وسىنداي ۇسىنىس جاسادى.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ءبىلىم تۋرالى زاڭىنا وزگەرىستەر ەندى. ەندى وقۋ بىتىرگەن ستۋدەنت اۋىلدىق جەردە ورنالاسقان اگرارلىق مەكەمەلەردە كەمىندە 3 جىل جۇمىس ىستەۋگە مىندەتتى. مىنە، وسى وزگەرىس اگروونەركاسىپكە كۆوتامەن جۇمىسقا ورنالاسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، پولشاداعى ۋنيۆەرسيتەتكە قابىلدانعاننان كەيىن ءوتىنىش بەرۋشى، ۋنيۆەرسيتەت، ءبىلىم مينيسترلىگى مەن جۇمىس بەرۋشى اراسىندا ءتورت جاقتى كەلىسىم جاسالادى. وقۋدى بىتىرگەن سوڭ، تۇلەك ماماندىعى بويىنشا كەمىندە بەس جىل جۇمىس ىستەيدى. «بىزگە دە وسىنداي جۇيە كەرەك، سەبەبى جىل سايىن بيۋدجەتتەن ستۋدەنتتىڭ وقۋىنا دەپ قاراجات جۇمسالادى. ەگەر نەسيەلىك جۇيەگە وقىپ شىققان تۇلەك اۋىلعا بارىپ جۇمىس ىستەۋدەن باس تارتسا، نەسيەسى كوممەرتسيالىق نەسيەگە اينالىپ، ونى قايتارۋعا مىندەتتى بولار ەدى» ، - دەدى ول.
ويتكەنى سوڭعى كەزدە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اگروونەركاسىپتىك كەشەندى تسيفرلاندىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا ءونىمدى قاداعالاۋدىڭ سالالىق جۇيەسىن ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. ياعني، ساتىپ الۋشى سورەدەگى ازىق- تۇلىك تۋرالى تولىق اقپاراتتى سمارتفوننىڭ كومەگىمەن انىقتاي الادى. ول ءۇشىن ارنايى QR- كودتى سكانەرلەسەڭىز بولعانى، مالىمەت - الاقانىڭىزدا. سول ارقىلى تۇتىنۋشى دۇكەندەگى ازىق- تۇلىكتىڭ قايدان كەلگەنىن، قايدا وسكەنىن نەمەسە كىم وسىرگەنىن، قاي جەردەن تاسىمالدانعانىن بىلە الادى. ودان بولەك، ەت ءونىمى بولسا، مالدىڭ ەگىلگەن، ەگىلمەگەنىن جانە يەسى كىم ەكەنىن تۇگەل انىقتاي الاسىز.
بۇل جۇيە قازاقستانعا ءوز ءونىمىن ەكسپورتقا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرمەك. وسى تۇرعىدا مينيسترلىك قاداعالاۋ جۇيەسىن ءسۇت ونىمدەرى جانە تاۋىق جۇمىرتقاسىنان باستاۋدى كوزدەپ وتىر. سەبەبى، ەاەو ەلدەرىندە دە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ اتالعان تۇرلەرىن تاڭبالاۋ بويىنشا جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. سول سەكىلدى اۋىل شارۋىشىلىق ماماندارىن دايارلاۋداعى جاڭالىقتان قورىقپاۋىمىز كەرەك. بۇل - بىلىكتى مامان دايارلاۋ عانا ەمەس، تۇعىرلى ەل بولۋدىڭ جولى.
«ايقىن» گازەتى
