جەر شارىندا قانشا قۇرلىق بار؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قۇرلىق دەگەنىمىز - دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت دەڭگەيىنەن كوتەرىڭكى جاتقان جەر قابىعىنىڭ ءىرى بولىگى.

عىلىمدار «ماتەريك»، «كونتينەنت» دەپ تە اتالادى. گەوگرافيا عىلىمىندا كوپ قولدانىلاتىن بۇل ۇعىمنىڭ ءار ەلدە ءارتۇرلى ماعىنا بەرەتىندىگى قىزىق كورىنەدى. ويتكەنى ءبىر ەلدەر جەر بەتىندە 7 قۇرلىق بار دەسە، ەندى ءبىرى – 6، ەندى ءبىرى - 5 قۇرلىق بار دەپ تون پىشەدى.

ماسەلەن، ۇلى بريتانيادان باستاپ اعىلشىن تىلىندە سويلەيتىن مەملەكەتتەر مەن بۇرىن بريتانيانىڭ وتارى بولعان ەلدەر، قىتاي ەلى دۇنيەدە 7 قۇرلىق بار دەپ ەسەپتەيدى: ەۋروپا، ازيا، افريكا، وڭتۇستىك امەريكا، سولتۇستىك امەريكا، اۋستراليا جانە انتاركتيدا.

ال بۇرىنعى ك س ر و مەملەكەتتەرى (ونىڭ ىشىندە قازاقستان دا بار) مەن شىعىس ەۋروپا ەلدەرى بولسا، قۇرلىق سانى - التاۋ دەگەن ويدا: ەۋرازيا، افريكا، وڭتۇستىك امەريكا، سولتۇستىك امەريكا، اۋستراليا جانە انتاركتيدا.

بۇل مەملەكەتتىڭ عالىمدارى ەۋروپا مەن ازيانى ماتەريك دەپ سانامايدى، بۇل جەر بولىگىن ەۋرازيا ماتەريگى دەپ قانا اتايدى. ال باتىس ەۋروپا (يسپانيا، پورتۋگاليا، فرانسيا، يتاليا، گەرمانيا، ۆەنگريا) مەن لاتىن امەريكاسى ەلدەرى دە قۇرلىق سانىن التاۋ دەپ ەسەپتەيدى. ءبىراق بۇل ەلدىڭ عالىمدارى ەكى امەريكانى ءبىر ماتەريك دەپ قوسسا، ازيا مەن ەۋروپانى بولەك-بولەك قۇرلىققا ءبولىپ تاستاعان.

ا ق ش عالىمدارى سولتۇستىك امەريكا مەن وڭتۇستىك امەريكانى ءبىر ماتەريك دەپ سانايدى.

عالىمداردىڭ ورتاق عىلىمي شەشىمگە كەلە الماۋىنىڭ سەبەبى - قۇرلىق پەن مۇحيت سۋىنىڭ اراقاتىناسىن دۇرىس انىقتاي الماۋىندا. ماسەلەن، عالىمداردىڭ ءبىر توبى قۇرلىق باسقا قۇرلىقتان مۇحيت سۋى ارقىلى ءبولىنىپ جاتۋى ءتيىس دەسە، ەندى ءبىرى قۇرلىق مۇحيت سۋىنان ءبولىنىپ تۇرۋى ءتيىس دەپ تۇجىرىم جاسايدى.

ال وڭتۇستىك امەريكا مەن سولتۇستىك امەريكا دا، ەۋرازيا مەن افريكا دا ءبىر-بىرىنەن تولىق ءبولىنىپ جاتپاعانى بەلگىلى. بىرەۋىن پاناما كانالى جالعاپ جاتسا، ەكىنشىسىن سۋەتس كانالى جالعاپ جاتىر. ودان بولەك، عالىمداردىڭ مادەني جانە ساياسي تۇسىنىكتەرى دە عىلىمعا كەرى اسەر ەتۋدە.

ويتكەنى ەۋروپانى بۇكىل الەمنىڭ ورتالىعى، مادەنيەتتىڭ ءبارى ەۋروپادان شىققان دەپ سانايتىن، قىتاي، ءۇندىستان سىندى وتار ەلدەردى ەۋروپامەن تەڭ قويعىسى كەلمەگەن ەۋروتسەنتريستتىك عالىمدار توبى تۇتاس ەۋرازيا ماتەريگىن ادەيى ازيا مەن ەۋروپاعا ءبولىپ تاستاعان كورىنەدى.

ەگەر گەوگرافيا مەن گەولوگيا عىلىمىنداعى «قۇرلىق» ۇعىمىنىڭ تازا انىقتاماسىنا سۇيەنسەك، وندا جەر شارىندا ءتورت-اق قۇرلىق بار: افرو-ەۋرازيا، امەريكا، اۋستراليا مەن انتاركتيدا. الايدا مۇنى عالىمدار نەگىزگى عىلىمي تۇجىرىم دەپ سانامايدى.

Massaget.kz