ولمەيتىن تىلسىم قۇبىلىس

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - «ماڭدايعا جازىلعان تاعدىرمەن ءومىر سۇرمەسەڭىز، جاي عانا تىرشىلىك ەتۋدىڭ قاجەتى شامالى» دەگەن ەكەن البەر كاميۋ.

ءوز زامانى شوپەندى مۋزىكالىق دانىشپان دەپ باعالادى. بۇگىنگى كۇنگە ونىڭ ماڭگىلىك وشپەيتىن مۋزىكالىق نوتالارى قالدى. ول جۇرەگىنىڭ نازىكتىگىن كۇللى الەمگە جەتكىزگەن تالانت يەسى. جاراتىلىسى ەرەكشە، ءوز جولى بار ادامنىڭ تاعدىرى دا وزگەلەردەن تىم بولەك. فرەدەريك بۇكىل الەمگە باقىت سىيلادى. الايدا، ءوزى دە سول باقىتتىڭ ءدامىن تاتقىسى كەلدى.

ءبىراق، مۇمكىن ەمەس. ونىڭ سەزىمتال جۇرەگىمەن شىعارعان تۋىندىلارى وزگەلەردىڭ 62 تامىرىن جىبىتكەنىمەن ءوز جانىن جىبىتە المادى. ونىڭ تۇلا بويى دەرتكە تولى بولدى. ول دەرت تۋعان جەرگە ساعىنىشتان، ءساتسىز ماحابباتتان جانە جۇرەكتەگى قايعى قاسىرەتتەن تۋىنداعان اۋىر دەرت. ونداعى مۇڭ مەلوديا ارقىلى شىعادى. اۋەندى ول جانىمەن، ءوز تاعدىرىمەن ساباقتاستىردى.

شوپەن فرەدەريك - ەرەكشە تالانت يەسى

فرەدەريك فرانسيشەك شوپەن 1810 -جىلى ۆارشاۆا ماڭىندا فرانسيادان كەلگەن ەميگرانت نيكولاي شوپەن مەن پولياك قىزى يۋستينا كجيجوۆسكيدىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ونىڭ مۋزىكا الەمىنە ەنۋىنە اناسى يۋستينا سەبەپكەر بولدى. شوپەننىڭ ەرەكشە تالانتىن تانىعان جاقىندارى «كىشكەنتاي عاجايىپ» دەپ اتاپ، ونى موتسارتقا تەڭەگەن. ونىڭ ەموتسيونالدىلىعى جانە مۋزىكانى جۇرەگىمەن، جان دۇنيەسىمەن سەزىنە ءبىلۋى تالاي سوناتالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە سەبەپكەر بولدى.

كىشكەنتاي كومپوزيتور جەتى جاسىندا ءوزىنىڭ ەڭ العاشقى تۋىندىسى «سول مينور پولونەزىن» شىعاردى. بۇل جاڭالىق كۇللى ۆارشاۆا جۇرتى ءۇشىن تاڭسىق بولدى. فرەدەريككە ۇلكەن تاڭدانىسپەن قاراعاندار «كاسىبي تالانت يەسى» دەپ باعالادى. وسى وقيعادان كەيىن 7 جاسار فرەدەريحتى اتا اناسى كورنەكتى چەح پيونيستى ۆويتسەح جيۆنويدان ساباق الۋعا جىبەرەدى. بەس جىلدان كەيىن فرەدەريك تەحنيكالىق جانە مۋزىكالىق شەبەرلىگى جاعىنان ەرەسەكتەردەن كەم تۇسپەيتىن ناعىز پيانيست-ۆيرتۋوزىنا اينالدى. ونىڭ تانىمالدىلىعى ارتىپ، جەتىستىكتەرى مولايا ءتۇستى.

فرەدەريك شوپەن فورتەپيانو ساباقتارىمەن قاتار ۆارشاۆاداعى اتاقتى مۋزىكانت دجوزەف ەلسنەردەن كومپوزيتسيالىق ساباق الا باستادى. سول ساتتەن باستاپ وعان ەۋروپانىڭ ەسىگى اشىلدى. پراگا، درەزدەن جانە بەرلين قالالارىنداعى وپەرالىق تەاترلارعا باردى. شەتەلدەگى ايگىلى مۋزىكانتتاردىڭ كونتسەرتتەرىنە قاتىسىپ ءجۇرىپ، ءوزىنىڭ جەكەلەگەن مۋزىكالىق ءستيلىن قالىپتاستىردى.

ون ءۇش جاسىندا ۆارشاۆا ليتسەيىنىڭ ءبىلىم الۋشىسى جانە ون التى جاسىندا جوعارى مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ستۋدەنتى اتاندى. ءوزى ءبىلىم العان ورداداعى ۇستازى ەلسنەردىڭ تاراپىنان ونىڭ ديپلومىنا مىناداي سيپاتتاما جازىلدى:

«شوپەن فرەدەريك - ەرەكشە تالانت يەسى جانە مۋزىكالىق دانىشپان»

قوش بول، وتان...

شوپەننىڭ بالالىق جانە جاستىق شاعى ومىرىندەگى ەڭ قۋانىشتى جانە قامسىز كەزەڭى بولدى. الايدا، ونىڭ وقۋ بىتىرىسىمەن ۇلكەن ساياحاتتارعا شىعۋى پولشادان ءبىرجولا كەتۋىنە سەبەپكەر بولدى. ول سول كەتكەننەن وتانىنا مۇلدە ورالمادى. فرەدەريك اۆتريادا جەكە شىعارماشىلىعىمەن اينالىسىپ جۇرگەن تۇستا ۆارشاۆادا بولعان كوتەرىلىستەن حاباردار بولىپ، ەلىنە قايتۋعا بەل بايلادى. الايدا، اكەسى ونىڭ ەلگە ورالماي، اۆستريانى ماڭگىلىك تۇراعى ەتۋىن قالادى. پولشا استاناسىنىڭ قۇلاعانى تۋرالى حابار ول ءۇشىن ۇلكەن سوققى بولدى. ومىرىنە جارا سالعان وسى ءبىر ءساتتى اۋەنمەن جەتكىزۋدى ءجون دەپ تاپتى. وسى تۇستا ونىڭ پيانينوداعى اق جانە قارا باتىرمالاردان تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشتان اۋەندەر شىعا باستادى.

«ريەۆوليۋتسيالىق ەتيۋد»، د-مولل پەساسى جانە 28-قورىتىندى پرەليۋديالارى ءداپ سول تۋعان جەرىنە ارنالدى. وسى وقيعادان كەيىن شوپەن پاريجگە كەلىپ تۇراقتانادى. العاشقى فورتەپيانو كونسەرتىن بەرىپ، كوپشىلىكتىڭ سۇيىكتىسىنە اينالادى. ايگىلى كومپوزيتورلارمەن تانىس بولىپ، ءوز جانكۇيەرلەرىن جيناي باستادى. ونىڭ ءوز زامانىنىڭ قۇبىلىسى ەكەندىگىن زامانداس كومپوزيتورلار دامويىندادى.

ۇلى جانە قايعىلى ماحاببات تاريحى

فرەدەريك شوپەننىڭ جەكە ءومىرى وتە قايعىلى بولدى. جاراتىلىسى سەزىمتالدىق پەن نازىكتىككە كومكەرىلگەنىمەن وتباسىلىق ومىردەن باقىت سەزىنە المادى. ءماريام ەسىمدى ارۋعا ەس- ءتۇسسىز عاشىق بولىپ، ونى شىعارماشىلىق شابىتىنا اينالدىرعانىمەن، ەكەۋىنىڭ جولدارى توعىسپادى. مۋزىكانتقا سۇيىكتىسىمەن قوشتاسۋ وڭايعا سوقپادى. ءساتسىز ماحابباتى ونىڭ تۆورچەستۆوسىنا اسەر ەتىپ، «ازا تۇتۋ مارشى» اۋەنى پايدا بولادى.

ماحابباتتىڭ ماشاقاتىنان ەندى عانا ايىققان شوپەنگە جورج ساند ەسىمدى بيكەش جولىعادى. 27 جاستاعى فرەدەريك پەن 33 جاستاعى اۆرورا حانىم ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى ماحاببات حيكاياسى تىم ەرەكشە ەدى. بۇرىن تۇرمىستا بولعان حانىم ءۇشىن ولاردىڭ قارىم-قاتىناستارى قۇپيا ساقتالدى. ولار عاشىقتىق عۇمىرلارىنىڭ كوپ بولىگىن مايوركاداعى اۆرورا ديۋديەۆاننىڭ جەكەجايىندا وتكەردى. ارالداعى ناشار كليمات، جاقىن ادامىمەن شيەلەنىسكە تولى قارىم-قاتىناس، ۇرىس- جانجال جاس مۋزىكانتتى وكپە اۋرۋىنا شالدىقتىرادى. جابىسقان دەرت 1849 -جىلى فرەدەريك شوپەننىڭ ءومىرىن ماڭگىلىككە قيىپ كەتتى.

اتاقتى كومپوزيتور ولەرىنىڭ الدىندا ايتقان ءوتىنىشى بويىنشا: جۇرەگى كەۋدەسىنەن شىعارىلىپ، تۋعان جەرىنە جەتكىزىلگەن. ال، ونىڭ دەنەسى فرانسيانىڭ پەرە لاچايز زيراتىنا قويىلعان. كومپوزيتوردىڭ جۇرەگى بار شىنى، پولشا استاناسىنداعى كاتوليك شىركەۋلەرىنىڭ بىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان.

پولياك حالقى فرەدەريك شوپەندى ەرەكشە جاقسى كورىپ، قۇرمەتتەيدى. سوندىقتان دا ونىڭ شىعارماشىلىعىن ۇلتتىق قازىنا دەپ سانايدى. كومپوزيتوردىڭ قۇرمەتىنە كوپتەگەن مۇراجايلار اشىلدى، ءار قالادا ۇلى مۋزىكانتتىڭ ەسكەرتكىشتەرى بار. فرەدەريكتىڭ ولىمگە ارنالعان ماسكاسى مەن ونىڭ قولىنان قۇيىلعان ءشوپتى جەليازوۆوي تومىنداعى شوپەن مۇراجايىندا كورۋگە بولادى. شوپەننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى كوپتەگەن زەرتتەۋلەردەن وتكەنىمەن ءالى دە اشىلماعان سىر ساندىق سىڭايلى. ونىڭ «جاڭبىر ۆالسى»، «قۇپيا ورمانى»، «جۇرەك جىلايدى» سىندى مەلوديالارى ءالى كۇنگە دەيىن ءوز تىڭدارماندارىن ەرەكشە تەبىرەنىسكە بولەپ كەلەدى. ءار تىڭداعاندا ءارتۇرلى اسەرگە بولەيدى. فرەدەريك شوپەن - كۇللى زاماننىڭ ولمەيتىن تىلسىم قۇبىلىسى!..