حارري پوتتەر قازاق وقىرمانىنا «شاپان جامىلىپ، تىماق كيىپ» كەلدى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - الەمگە ايگىلى اعىلشىن جازۋشىسى جوان روۋليڭ جازعان روماندار جەلىسىنىڭ باستى كەيىپكەرلەرى - حارري پوتتەر، ونىڭ ۇستازدارى البۋس دامبلدور مەن سيەۆەرۋس سنەيپ، دوستارى رون ۋيزلي مەن ءحارميونا گرەينجەر قازاق وقىرمانىمەن قاۋىشتى.

الەمگە ايگىلى سيقىرشىلاردىڭ بۇل كەلىسىنىڭ ءجونى بولەك. ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ سوزىمەن ايتقاندا، «Hogwarts» مەكتەبىنىڭ تالىمگەرلەرى مەن تۇلەكتەرى ەلىمىزگە «قازاقتىڭ شاپانىن جامىلىپ، تىماعىن كيىپ كەلدى».

پويىز كۇتكەن «ميللياردەر»

1990 -جىلى مانچەستەر- لوندون باعىتىنداعى پويىزدا كەلە جاتقان جوان روۋليڭنىڭ باسىنا حارري پوتتەر جايلى يدەيا، ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، «قۇلاپ تۇسەدى».

«التى جاسىمنان باستاپ اڭگىمە جازىپ كەلەمىن. ءبىراق بۇل وي جەلىسى مەنى باۋراپ، بىردەن ءوز الەمىنە جەتەلەپ اكەتتى. كەلەسى پويىزدى كۇتىپ باقانداي ءتورت ساعات ويلانىپ وتىرىپ قالعانىمدى بايقاماي قالعان ەكەم. ءزىلماۋىر تولعانىس ۇستىندە ارىقشا كەلگەن قارا شاشتى ءارى كوزىلدىرىكتى جاس بالا كوز الدىمدا شىنايى بەينەگە اينالا باستادى»، - دەپ ەسكە الادى كەيىن شىعارما تاريحىن جوان روۋليڭ ۇلى بريتانيالىق ب ا ق- قا بەرگەن سۇحباتىندا.

وسىدان كەيىن اراعا جەتى جىل سالىپ، «حارري پوتتەر مەن ءپالساپا تاس» (Harry Potter and the Philosopher’s Stone) دۇنيەگە كەلەدى. ءاۋ باستا جوان تابان توزدىرىپ باسپادان باسپاعا بارىپ، ەشقايسىسىنان قولداۋ تابا الماپتى. اقىرى Bloomsbury باسپاسى العاشقى كىتاپتى باسىپ شىعارۋعا كەلىسىمىن بەرىپ، وسى باسپا جازۋشىمەن بىرگە ۇلكەن تابىسقا كەنەلدى.

روماندار سەرياسىندا فەنتەزي مەن حيكايات، دەتەكتيۆ پەن تريللەر، ليريكا سيپاتتى ءتۇرلى جانرلار قابىسا كورىنىس تاپقان.

1997 -جىلدىڭ 26 - ماۋسىمىندا جارىققا شىققان العاشقى «حارري پوتتەر مەن ءپالساپا تاس» رومانى بالالار ادەبيەتى جانرىن بۇزىپ جارا كىرىپ، سىنشىلاردى مويىنداتىپ، بۇكىل الەمدە زور كوممەرتسيالىق تابىسقا كەنەلدى. بۇگىنگە دەيىن جەتى سەريالى رومان 500 ميلليون دانامەن شىعىپ، الەمدىك ادەبي بەستسەللەرلەر قاتارىنان ويىپ تۇرىپ ورىن العان. 80 تىلگە اۋدارىلعان. 2007 -جىلى جارىققا شىققان ءبىر عانا «حارري پوتتەر مەن اجال سىيى» كىتابى بىردەن 11 ميلليون دانامەن شىعارىلىپ، رەكورد ورناتتى. ءتىپتى جواننىڭ ءوزى «حارري پوتتەر مەن ازكابان تۇتقىنى» تيراجى ەندى- ەندى كىتاپ دۇكەندەرىنە تۇسە باستاعان كەزدە دۇكەن يەلەرىنە كەشكە مەكتەپتەر جابىلعانشا ساتپاۋدى ءوتىنىپتى. سەبەبى بالالار كىتاپتىڭ جاڭا سەرياسىن ساتىپ الۋعا اسىعىپ، ساباققا بارماي قويادى ەكەن. ال وسى وراسان زور سۇرانىس جوان ءروۋليڭدى الەمدەگى تۇڭعىش ميللياردەر جازۋشىعا اينالدىردى.

Warner Bros. Pictures كومپانياسىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن روماندار سەرياسى كينوعا اينالىپ، كينەماتوگرافيا سالاسىنداعى ەڭ تابىستى فيلمدەردىڭ بىرىنە اينالدى. كىتاپ كوتەرگەن ابىروي- اتاق اقىرى الەمدە «Harry Potter» برەندىن قالىپتاستىرىپ، ول برەندتىڭ قۇنى بۇگىن دە 12.78 ميلليارد دوللارعا باعالانادى.

رايسا قادىر: جەتى كىتاپتى الداعى ەكى جىلدا اۋدارساق دەيمىز

ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «تىلىمىزگە كىرگەن ءسوز قازاقتىڭ شاپانىن جامىلىپ، تىماعىن كيىپ كىرۋى كەرەك» دەگەن ءسوزى بار. سول سەكىلدى حالەل دوسمۇحامەد ۇلى دا «تىلىمىزگە ەنگەن ءسوز ءبىزدىڭ دىبىستىق جۇيەمىزگە، ۇندەستىك زاڭىنا باعىنىپ كەلۋى كەرەك» دەپ ايتىپ كەتكەن. وكىنىشكە قاراي، ۇلت پەن ءتىل جاناشىلارىنىڭ بۇل ەسكەرتۋى سوۆەت زامانىندا ەلەنبەي، الەمنىڭ مادەنيەتى مەن ادەبيەتىنە ورىس حالقىنىڭ تەرەزەسىنەن قاراپ قالدىق. ال «حارري پوتتەر مەن ءپالساپا تاس» قاتىپ قالعان سول سەڭدى بۇزىپ، اعىلشىن تىلىنەن ءوز تىلىمىزگە تىكەلەي اۋدارىلىپ وتىر.

«ورىس ءتىلىنىڭ ءوز بايلىعى مەن نيۋانستارى، بايلانىستارى بار. البەتتە، كەز كەلگەن شىعارما كەز كەلگەن تىلگە اۋدارىلعاندا بۇرمالانادى. ال ونىڭ ۇستىنەن قازاق تىلىنە اۋدارساڭىز - ءتۇپنۇسقادان الىستاپ كەتەسىز. اۋدارما اقىرى كالكا بولىپ شىعادى. كىتاپتى اۋدارىپ وتىرىپ بايقاعانىمىز - اعىلشىن تىلىندەگى ءتۇپنۇسقاداعى سوزدەردىڭ قازاق تىلىنە ادەمى ۇيلەسە كەتەتىن تۇستارى بارشىلىق. سونىسىنا قاتتى قۋانامىن»، - دەيدى كىتاپتى قازاق تىلىنە شىعارۋ قۇقىعىن العان Steppe World Publishing باسپاسىنىڭ باسشىسى رايسا قادىر قازاقپارات تىلشىسىمەن اڭگىمە بارىسىندا.

ونىڭ ايتۋىنشا، رومان نەمىس، قىتاي، اراب تىلىنە اۋدارىلعاندا دا ءبىرشاما داۋ تۋعىزعان. ياعني، داۋسىز اۋدارما جوق. العاشقى كىتاپ جارتى جىلدىڭ ىشىندە دايىن بولعان.

«بۇل تەحنيكالىق اۋدارما ەمەس، كرەاتيۆتىلىكتى تالاپ ەتەدى. ءسوز قالاي ەستىلەدى، سويلەم قالاي جازىلادى، بالا قالاي قابىلدايدى - وسىنىڭ ءبارىن ەسكەرۋگە تىرىستىق. اعىلشىننىڭ وزىندىك ءازىلى مەن مىسقىلدارى بار. ونى قازاق تىلىندە قالاي كەلتىرۋ كەرەك؟ تىكە اۋدارساڭىز، ايتىلار وي استاڭ- كەستەڭ بولۋى مۇمكىن. مىسالى «Longbottom» دەگەن كەيىپكەردىڭ اتىن «ۇزىن بۇت» دەپ اۋداردىق. ماسەلە «bottom» دەگەن سوزدە. اعىلشىن بالالارى «Longbottom» دەگەن ءسوزدى ەستىگەن كەزدە قىزىعىپ، كۇلە وقيدى. قازاقشا اۋدارماسىن «Longbottom» دەپ قالدىرساق، ەشكىمگە تۇسىنىكسىز بولىپ قالار ەدى»، - دەيدى باسپا باسشىسى.

رايسا قادىر شوتلانديادا تۇراتىن جوان روۋليڭنىڭ وزىمەن كەزدەسپەپتى. جازۋشىنىڭ اگەنتى ارقىلى بايلانىسقا شىعىپ، كەلىسىمگە كەلگەن. كىتاپتىڭ وتۋىنە بايلانىستى جوان ءروۋليڭنىڭ وزىنە دە ليتسەنزيالىق اقىسى، ديۆيدەنتتەرى ءتۇسىپ تۇرادى.

«جوبانىڭ جاۋاپتى رەداكتورى نازگۇل قوجابەك ايتقانداي، تەرميندەردىڭ ءبارىن بەكىتىپ الماساق، ءتۇپنۇسقادا جەتى سەريانىڭ ىشىندە وزگەرە جازىلعان سوزدەر جەتىپ ارتىلادى. ياعني، كوركەم ادەبيەتتى اۋدارۋدىڭ الەمدىك ادىستەمەسىمەن جۇمىس جۇرگىزۋگە تىرىسىپ وتىرمىز. قازىر الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە قالاعانىمىزدى ەلەكتروندى تۇردە كومپيۋتەردەن نەمەسە قولىمىزداعى ۇيالى تەلەفوننان وقي سالامىز دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. مەنىڭشە، ول ۋاقىت وتە كەلە ەسكىرەتىن پايىم. الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنە بارىپ كورسەڭىز، تەك قاعاز كىتاپتاردى وقيدى. كىتاپتى قولمەن ۇستاپ، قالاعان جەرىڭىزدى بەلگىلەپ، سىزىپ، جەتكەن بەتىڭىزدى بۇكتەپ وقىعانعا نە جەتسىن. وقۋ دەگەنىمىز ءلاززات. ونداي اسەردى پلانشەتتەن نەمەسە تەلەفوننان الا المايسىز. ەندىگى ءبىر ترەند - اۋديوكىتاپ. مەنىڭشە، الداعى بەس جىلدا اۋديوكىتاپ ەۋروپادا قاعاز كىتاپتىڭ دارەجەسىمەن تەڭەسەدى»، - دەيدى ول.

ال اعىلشىن تىلىنەن اۋدارىلعان بەستسەللەر قازاق بالالارىنا نەسىمەن پايدالى دەگەن سۇراققا رايسا قادىر الەمدىك ادەبيەتتى وقي وتىرىپ، بالانىڭ سىني پىكىرى قالىپتاساتىنىن، فانتازياسى ۇشتالاتىنىن ايتادى.

«ادامزاتتىڭ قۇندىلىقتارى بىردەي. سول سەبەپتى، قازاق ەرتەگىلەرىندەگى يىرىمدەردى دە وسى ەرتەگىلەردەن تابا الاسىز. وسى شىعارمانى وقىعان ءوز بالالارىمىز كەيىن ءدال وسىنداي كوپتىڭ سۇرانىسىنا يە بولار تۋىندى جازار دەگەن سەنىمدەمىن. قيالى ۇشتالعاننان كەيىن قاناتى قاتايعان قازاق جاستارى ءوز تابيعاتىمىزعا ساي ءدال وسىنداي شىعارما جازار دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەدى ول.

«حارري پوتتەر مەن ءپالساپا تاس» كىتابىنا قازىردىڭ وزىندە تاپسىرىس قابىلدانىپ جاتىر. سۇرانىس بار. اۋدارماشى كوماندانى جەر- جەردەن قولداۋشىلار كوبەيىپ، جاعىمدى پىكىر- پايىمدارىن جولداپ جاتقان كورىنەدى.

«روماندار جەلىسىنىڭ ەڭ سوڭعىسى 2007 -جىلى جارىققا شىققان. كەيدە نەلىكتەن سول تۇستا بىردەن قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ وتىرماعان دەپ تاڭ قالامىن كەيدە. ءبىراق، ءقازىر دە كەش ەمەس. ويتكەنى، كلاسسيكانىڭ اتى كلاسسيكا. الەمدە ءحارري پوتتەر كىتابىن جىلىنا ءبىر رەت وقيتىن فاناتتار ارمياسى بارشىلىق. سول سەكىلدى شەرلوك حولمستىڭ وقيعالارىن وقۋشىلار مول. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانىن دا قايتالاپ وقي بەرەمىز. بيىل ابايدىڭ 175 جىلدىعى. ۇلى اقىننىڭ اۋدارما سالاسىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىن بىلەسىزدەر. ابايدىڭ 175 جىلدىعىندا حارري پوتتەر كىتاپتارىنىڭ اۋدارىلىپ جاتقانىن جاقسى ىرىمعا بالايمىن»، - دەيدى ول.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى