الەمنىڭ وزىق ەلدەرىندەگى مىندەتتى ۆاكسيناتسيا: قازاقستان جۇرتشىلىعى نەگە قارسى؟
پروفيلاكتيكالىق ەگۋ جازباشا كەلىسىم نەمەسە باس تارتقاندىعى جايلى قولحاتپەن رەتتەلەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ينفەكسيالىق اۋرۋلارعا قارسى بالالارعا ەگۋدى زاڭمەن مىندەتتەۋدىڭ جوباسىن ازىرلەگەنى بەلگىلى. Azattyq Rhy ءتىلشىسى حالىقارالىق تاجىريبەدەگى مىسالداردى ساراپتاپ، مامانداردىڭ پكىرىن تىڭداپ كوردى.
يتاليا ايىپپۇل سالادى، اۆستراليا جاردەماقىدان قاعادى
يتاليادا 2019 -جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا قابىلدانعان جاڭا زاڭ بويىنشا ەكپە قابىلداماعان بالالار مەكتەپ پەن بالاباقشاعا كىرگىزىلمەيدى. ەگەر وقۋشى ساباققا ەكپە سالىنعانى تۋرالى انىقتاماسىز بارسا، ونىڭ اتا- اناسىنا 500 ەۆروعا دەيىنگى كولەمدە ايىپپۇل سالىنادى. مۇنداي زاڭدى يتاليا كەڭ تاراعان قىزىلشا اۋرۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قابىلداعان. اتالعان ەلدە بالالارعا قىزىلشادان بولەك قىزامىق، جەلشەشەك /ۆەتريانكا/، پوليوميەليت، پاروتيت اۋرۋلارىنا قارسى ەكپە ەگىلۋى مىندەتتى. وسىلايشا ەۋروپاداعى وزىق مەملەكەت ۆاكسينا قابىلداعاندار ۇلەسىن %80 دان %95- عا جەتكىزبەك.
رەسەيدە دە ۆاكسيناتسيانى مىندەتتەۋ تۋرالى كوپتەن بەرى ايتىلىپ كەلەدى. وسى جىلى مەملەكەتتىك دۋما دەپۋتاتتارى ەكپە تۋرالى مىندەتتى پاسپورت ەنگىزۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن. رف ۇكىمەتى بۇل ماسەلەدەن شىعۋدىڭ جولىن بىزگە قاراعاندا باسقاشا جوسپارلاپ وتىر. ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ۆاكسينا قابىلداۋدان باس تارتۋعا ۇگىتتەيتىن اقپاراتتاردى تاراتۋعا تىيىم سالاتىن زاڭ جوباسىن ازىرلەپ جاتىر. سالالىق مينيسترلىكتىڭ وكىلى تاتيانا ياكوۆليەۆانىڭ ايتۋىنشا، باق، ينتەرنەت جانە ءدىني سەكتالار ارقىلى يممۋنيزاتسيالاۋ تۋرالى جالعان مالىمەتتەر تاراتقاندار قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلۋى مۇمكىن.
روسپوترەبنادزور ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، 2018 -جىلى رەسەيدە قىزىلشا جۇقتىرعاندار سانى 3,5 ەسەگە وسكەن. مەملەكەت ۆاكسيناتسيا سالۋ جيىلىگى بويىنشا ەۋروپا ەلدەرىنەن 4, 5 پوزيسياعا قالىپ قويعان.
اۆستراليا 2016 -جىلى «ۆاكسيناتسياسىز الەۋمەتتىك كومەك جوق» دەگەن زاڭدى ەنگىزگەن. بۇل زاڭ بويىنشا ەلدە بالاسىن ەكپە كۇنتىزبەسىنەن كەشىكتىرگەندەر تابىسى تومەن وتباسىلار ءۇشىن بەرىلەتىن الەۋمەتتىك جاردەماقىدان قاعىلادى. اۆستراليا بيلىگى ەكپەسى تۇگەندەلمەگەن بالانى بالاباقشاعا كىرگىزبەيدى.
قازاقستان پروفيلاكتيكالىق ەگۋ ۇلتتىق كۇنتىزبەسىنە اۆستريا، يزرايل، بەلگيا، ۇلى بريتانيا، گەرمانيا، تۇركيا، جاپونيا سياقتى دامىعان ەلدەردىڭ يممۋنيزاتسيالاۋ كۇنتىزبەسىنە ۇقساس. باتىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەرى بويىنشا كۇنتىزبەلەرى جەلشەشەككە، روتاۆيرۋستى ينفەكسياعا، ادام پاپيللوماسىنىڭ ۆيرۋسىنا قارسى قوسىمشا ۆاكسيناتسيالاۋى قولدانادى.
كارتادا مىندەتتى ۆاكسيناتسيا ەنگىزىلگەن ەۋروپا وداعى ەلدەرى جاسىل جانە قويۋ جاسىل تۇستەرمەن بەلگىلەنگەن
باتىس ەلدەرىنىڭ كوبى پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەرى بولماسا، شەگارادان وتۋگە تىيىم سالادى. ا ق ش، انگليا ج و و- دا پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەردىڭ مىندەتتى تۇردە بولۋى تالاپ ەتىلەدى. ساۋد ارابياسى قاجىلىققا نيەت ەتكەن ميلليونداعان مۇسىلماندى مەنينگوكوكتى ينفەكسياعا ەگىلمەسە، مەككە مەن مادينەگە جولداما بەرمەيدى. ال برازيليا، بوليۆيا، كولۋمبيا سياقتى امەريكا قۇرلىعى مەن افريكا كونتيتەنتىنىڭ كەيبىر ەلدەرى سارى قىزبا دەرتىنىڭ ۆاكسيناسىن سۇرايدى.
ەكپە جاساتۋدان كىم باس تارتادى
سانيتار- دارىگەرلەر جۇقپالى ينفەكسيالاردىڭ اتا-انالاردىڭ بالالارىنا ۆاكسينا ەگۋىنە قارسىلىق كورسەتۋىنەن تاراپ جاتقانىن ايتۋدان جالىققان ەمەس. بىلتىر 19 ينفەكسياعا قارسى سالىناتىن 11 ءتۇرلى ەكپەدەن 5000 ادام باس تارتقان. بۇل تۋرالى جاقىندا ق ر باس مەملەكەتتىك سانيتاريالىق دارىگەرى جانداربەك بەكشين ايتتى.
«اتا-انالاردىڭ %40 ى ءوزىمىزدىڭ وي- پىكىرىمىز بار دەيدى، %35 ى ءدىن ماسەلەسىن كەلتىرەدى، %6 ى ۆاكسيناعا سەنبەيدى. ءدىني كوزقاراستاعىلار كوبىنە سەبەبىن ايتپاي، جاسىرادى. ولار نەگىزىنەن %40 دان دا كوپ. سوندىقتان دارىگەرلەر ولارمەن جەكە جۇمىس ىستەپ جاتىر»، - دەدى ول
دارىگەرگە سەنىم ازايدى
ب ا ق-تا جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردە يممۋنيزاتسيانىڭ كەرى اسەرى تۋرالى جاعىمسىز اقپاراتتار ءورشىپ تۇر. اسىرەسە اۋتيزم، د س پ دەرتىنە شالدىعاتىنى تۋرالى تەكسەرىلمەگەن فاكتىلەر پابليكتەر مەن ءتۇرلى جەلىلەردە سوڭعى كۇندەرى قاتتى تاراپ جاتىر. ءماجىلىس دەپۋتاتى بەكبولات تىلەۋحان وتكەن اپتادا «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكستى تالقىلايتىن جۇمىس توبىنىڭ وتىرىسىندا ۆاكسيناتسيانى «مىندەتتەۋ» تۋرالى ۇسىنىسقا قارسىلىق تانىتقان بولاتىن. دەپۋتات زاڭ قابىلدانسا، مانداتىن تاپسىرسا دا، سوڭىنا دەيىن كۇرەسەتىنىن ايتادى.
وسى جۇمىس توبىنا مۇشە بولىپ كىرگەن «امان- ساۋلىق» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى باقىت تۇمەنوۆا زاڭداعى ۆاكسيناعا قاتىستى وزگەرىستى قولدامايتىنىن ايتادى. دەنساۋلىق سالاسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى بالاعا ەكپە الۋدى «مىندەتتەۋ» زاڭمەن شەگەلەنسە، جاعداي تۇزەلىپ كەتەدى دەگەنگە سەنبەيدى. قوعام قايراتكەرى ەل اراسىندا دارىگەرلەرگە دەگەن سەنىمنىڭ ازايعانىن تىلگە تيەك ەتەدى. ونىڭ ويىنشا، سوندىقتان مينيسترلىك كەز- كەلگەن باستامادا قوعامنىڭ قارسىلىعىنا تاپ بولادى.
«دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىن باسقارعان بۇرىنعى باسشىلار اقپاراتتىق ۇگىت ناسيحات جۇمىسىنا كوڭىل بولگەن جوق. قازىر سونىڭ زاردابىن كورىپ وتىرمىز. ۆاكسينادان باس تارتۋعا بولمايتىنىن ەل ىشىنە شىعىپ ءتۇسىندىرۋ كەرەك ەدى. ونىڭ سالدارى قانداي بولاتىنىن حالىق دارىگەرلەردىڭ اۋزىنان ەمەس، باسقا اقپارات كوزدەرىنەن وقىدى. ودان كەيىن دارىگەرلەر اراسىنداعى جەمقورلىق سەنىمدى ازايتتى. بۇل ءبىز ءۇشىن ەڭ قاۋىپتى دەرت. سەنىم بولماعان جەردە باستامالارعا، ۇكىمەتتىڭ ۇسىنىستارىنا قارسىلىق بولاتىنى زاڭدىلىق. مەنىڭ ويىمشا بۇل وزگەرىس، ياعني اتا- انانى ەكپە سالدىرماعانى ءۇشىن جاۋاپقا تارتۋ، ونى ماجبۇرلەۋ تۋرالى باپتار قابىلدانبايدى» - دەيدى «امان- ساۋلىق» قورىنىڭ باسشىسى.
قىزىلشادان قانشا ادام قازا تاپتى؟
الماتى قالاسى بالالار جۇقپالى اۋرۋحاناسىنىڭ باس دارىگەرى ەرجان سەرالين كەڭەس زامانىندا جوعالىپ كەتكەن جۇقپالى اۋرۋلار باس كوتەرىپ جاتقانىن ايتادى. ۇمىتىلعان اۋرۋ تۇرلەرىنىڭ ىشىندە تاريحتان بەلگىلى «ت ي ف» دەگەن ينفەكسيالىق قوزدىرعىش بولعان. ول الەمدە ۆاكسينانىڭ دامۋىنا بايلانىستى جوعالىپ كەتتى. سول سياقتى قىزىلشا اۋرۋى دا ۇمىتىلعان دەرتتەر ساناتىندا ەدى. الايدا، سوڭعى ون جىلدىقتا ەكپە ماسەلەسىندەگى «بوساڭسۋ» ەلدە وسى ينفەكسيالىق اۋرۋدى دارىگەرلەردىڭ كۇن تارتىبىنە قايتا شىعاردى. بۇل حالىقتىڭ ۆاكسيناعا نەمقۇرايلى قاراعانىنىڭ كەسىرى ءتيۋى ىقتيمال.
«قازاقستاندا ەكپە جاساۋدىڭ ەڭ وزىق كۇنتىزبەسى قالىپتاسقان. ءبىزدىڭ ەلدىڭ وسى جۇيەسىن ءتىپتى دسۇ وزگە مەملەكەتتەرگە ۇلگى رەتىندە كورسەتىپ كەلەدى. سوندىقتان يممۋنيزاتسياعا مەملەكەت تاراپىنان قىرۋار قاراجات پەن ۋاقىت بولىنەدى. دەسە دە حالىق كەيبىر پوزيتسيالدار بويىنشا وسى جەتىستىگىمىزدى دۇرىس تۇسىنبەي وتىر. سوندىقتان «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسكە مىندەتتى تۇردە الاتىن مەديتسينالىق قىزمەت ءتۇرى رەتىندە ەنگىزۋدى قاراستىرىپ جاتىر. مۇنى مەن دارىگەر رەتىندە دە، اتا-انا رەتىندە دە قولدايمىن. سەبەبى پروفيلاكتيكا جاساماعان سوڭ، اۋىرىپ كەلگەن بالانى ەمدەپ ەسىمىز شىعاتىنى راس»، - دەيدى ينفەكسيونيست دارىگەر.
قىزىلشا بويىنشا 2018 -جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا ناۋقستار سانى 3 ەسەگە كوبەيگەن. وسى جۇقپالى دەرتپەن تىركەلەتىندەر نۇر- سۇلتان، شىمكەنت، اتىراۋ، قىزىلوردا قالالارىندا ارتىپ وتىر. بۇل قاۋىپتى تەندەنتسيا. ودان قۇتقاراتىن جول ۋاقىتىندا ەكپە الۋ، دەيدى مامان. دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى وتكەن توعىز ايدىڭ قورتىندىسى بويىنشا ەلدە 15 ادامنىڭ «قىزىلشا» دەرتىنەن كوز جۇمعانىن ايتتى. قازان ايىندا «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكستى دەپۋتاتتارعا تانىستىرعان ەلجان ءبىرتانوۆ اتالعان اۋرۋعا ەكپە الماعان ادامنىڭ ونى جۇقتىرۋ تاۋەكەلدىلىگى 90 پايىزعا دەيىن ارتاتىنىن ايتقان ەدى.
