ەكى جەردەگى ەكى ون توعىز بولادى
باۋىرجان. بۇل ءبىر اشى ىشەكتەي شۇباتىلعان ۇزىن سۇراق ەكەن. جانە ماعان قويىلۋعا ءتيىستى ەمەس سۇراقتار كوبى. ويتكەنى مەن پروفەسسيونال جازۋشى ەمەسپىن. مەن اسكەري مەمۋار جازۋشى عانا كىسىمىن. ال ءبىزدىڭ قازاقتا بۇرىن اسكەري مەمۋارلىق ادەبيەت اتىمەن بولعان ەمەس. قازاقتا مەن وسىنىڭ نەگىزىن سالۋشىمىن دەسەم اسىلىق تا، ارتىق ايتقاندىق تا بولماس دەپ ويلايمىن.
بۇل جونىندە ورىس ادەبيەتىنە دە قوسقانىم بار دەۋىمە بولادى. وسى جىلعى مايدا موسكۆادا بولعان اسكەري ادەبيەت جايىنداعى جينالىستا مەنىڭ اتىمدى ءۇش مارشال ون بەس رەت اتاپتى. مەن بۇل پىكىردى، ءبىر جاعىنان، سولاردىڭ سوزدەرىنە سۇيەنىپ ايتىپ وتىرمىن، قاراعىم. باۋىرجان قارتايعاندا ماقتانشاق بولىپ كەتىپتى دەپ ويلاپ جۇرمەگىن... ال پروفەسسيونال جازۋشى بولماعاندىقتان مەندە جۇمىس كەستەسى نەمەسە رەجيم دەگەن دە جوق.
پالەن ساعاتتان پالەن ساعاتقا دەيىن جازامىن دەپ ايتپايمىن. كەي كەزدەردە مەن قولىما ايلاپ قالام ۇستامايمىن. ءبىراق ويلانىپ، تولعانىپ جۇرەمىن. سول ويلاعانىمنىڭ ءيى قاندى-اۋ دەگەن كەزدە، كۇنمەن دە، تۇنمەن دە ەسەپتەسپەستەن، ماشينكامدى الدىما الىپ، سارت-سۇرت باسا بەرەمىن. ويىمداعىنى قاعازعا تۇسىرگەنشە مەندە ۇيقى دا، كۇلكى دە بولمايدى.
سودان سوڭ تاعى دا 2-3 اي قولىما قاعاز المايمىن، «سۋيمىن»، سۋىپ بولعان سوڭ جاڭاعى ماشينكاعا باسقاندارىمدى قايتادان قولىما الامىن. ونى اۆتور رەتىندە ەمەس، جاي قاتارداعى وقىرماننىڭ كوزقاراسىمەن قاراپ، وقىپ شىعامىن. اۆتوردىڭ الاڭعاسارلىعىن، قىزبالىعىن، ءۇستىرت ويلاعان جەرلەرىن ءالىم كەلگەنىنشە تۇزەتەمىن. مەنىڭ تۆورچەستۆولىك پروتسەسىم وسى عانا.
انا جىلى «ماقتاارال» سوۆحوزىنا بارعانىمدا ماعان ءبىر مۇعالىم سەنىڭ جاڭاعى سۇراعىڭ سياقتى سۇراق قويدى. وسىندا پالەن دەگەن جازۋشى كەلگەندە بىزگە كۇنىنە ون ءبىر بەت جازامىن دەپ ەدى، ءسىز كۇنىنە نەشە بەت جازاسىز؟ - دەدى.
- سەن سوعان سەندىڭ بە؟ - دەدىم مەن وعان.
- ەندى ول كىسىگە سەنبەگەندە كىمگە سەنەمىز؟ - دەدى مۇعالىم.
- ەندەشە ماتەماتيكادان حابارىڭ بار ما ءوزىڭنىڭ؟
- ءدال سول ماتەماتيكانىڭ مۇعالىمىمىن.
- وندا قاعاز، قارىنداش ال دا، 11 بەتتى 30 كۇنگە كوبەيت، - دەدىم وعان. مۇعالىم دەرەۋ كوبەيتە باستادى. - ونى ون ەكى ايعا كوبەيت، بۇل ءبىر جىلدا ول جازۋشى نەشە بەت جازادى دەگەن ءسوز. كوبەيتتىڭ بە؟ سول جازۋشىڭنىڭ جازىپ كەلە جاتقانىنا، مىنە، وتىز جىلدان استى. جاڭاعى شىققان ساندى ەندى تاعى وتىزعا كوبەيتشى. كوبەيتتىڭ بە؟ ەندى ءاربىر كىتاپتا ورتا ەسەپپەن ءۇش ءجۇز بەتتەن بولادى دەپ مولشەرلەپ، بارلىق شىققان سيفرىڭدى سول ءۇش جۇزگە ءبولشى.
- ءبولدىم.
- قانشا بولدى؟
- ءتورت جۇزگە جۋىق.
- ەندەشە، ءتورت ءجۇز كىتاپ جازعان دۇنيەجۇزىندە جازۋشى جوق.
پونياتنو؟ ماعان كۇنىنە قانشا تەكشە مەتر جەر قازاسىڭ دەسە، مەن وعان جاۋاپ بەرە المايمىن. سيىر دا كۇن سايىنعى ءسۇتىن كۇتىمى كەلىسسە، كوڭىلى تۇسسە عانا بەرەدى. ال مەن اداممىن. تاباعىنا ءسۇت قۇيىپ، قۇلاعىن بۇراي بەرسەڭ شۇمەگىنەن سىرىلداتىپ قايماق اعىزا بەرەتىن سەپەراتور ەمەسپىن! پونياتنو تەبە؟
- ەندى ءبىر سۇراعىم بار، - دەدى جاڭاعى مۇعالىم تاعى دا قولىن كوتەرىپ.
- ءاي، تۇرا تۇرعىن، - دەدىم مەن وعان. - سەن ماعان 5-6 سۇراق قويدىڭ. فيزيك، ماتەماتيك ەكەنسىڭ. مەنىڭ ساعان قوياتىن ءبىر سۇراعىم بار، جاۋاپ بەرەسىڭبە؟
- بەرەمىن، - دەدى ول.
- بەرسەڭ: ەكى جەردە ەكى قانشا بولادى؟ سونى ايتشى.
- ەكى جەردە ەكى - ءتورت، - دەدى ول.
- جوق، دۇرىس ەمەس. ەكى جەردە ەكى ون توعىز بولادى، - دەدىم مەن ساعاتىما قاراپ.
- نەگە؟ - دەپ مۇعالىم ورنىنان ۇشىپ تۇردى.
- سەن بوسقا شوشاڭداماعىن، - دەدىم مەن وعان ءتۇسىمدى سۋىتىپ. - سەن ءدام-تاتۋى جوق سۇراقتار بەرىپ، مەنى مىنبەدە ون توعىز مينۋت بوسقا ۇستاپ تۇرسىڭ. ەكى جەردە ەكى ون توعىز بولادى دەگەن وسى بىلە بىلسەڭ، قاراعىم.
جۇرت زالدى باسىنا كوتەرىپ، دۋ كۇلىپ جىبەردى.
- جارايدى، ەندى جەتىنشى سۇراعىڭدى قويعىن، قاراعىم، - دەدىم جاڭاعى مۇعالىمگە ءتۇسىمدى قايتادان جىلىتىڭقىراپ. و دا ءبىر سۇراق قويعىش نەمە ەكەن، سەن سياقتى ەتىپ جازىپ العان قاعازىنىڭ ورتا تۇسىنا ءۇڭىلدى دە... ورتا تۇسىنا، - دەپ باۋىرجان سۇك ساۋساعىن شوشايتتى. - تەگى ونىڭ ءالى دە قويا الماي قالعان بەس-التى سۇراعى بولۋى كەرەك... قاعازىنىڭ ورتا تۇسىنا ءۇڭىلدى دە، بىلاي دەپ سۇرادى: «ەڭ جاقسى كورەتىن ءوز شىعارماڭىز قايسىسى؟»
بۇعان ويلانۋعا تۋرا كەلدى. ويلانعان سايىن جاۋاپ بەرۋ قيىنعا سوقتى. سودان كەيىن مۇعالىمگە قارادىم دا:
- ءوزىڭنىڭ بالاڭ بار ما، قاراعىم؟ - دەپ سۇرادىم.
- بار.
- نەشەۋ؟
- بەسەۋ.
جۇرت كۇلىپ جىبەردى. مەن كۇلگەمىن جوق.
- ءوزىڭ سول بەس قارعاڭنىڭ قايسىسىن ەرەكشە جاقسى كورەسىڭ؟ سونى وسى وتىرعان بارىمىزگە ايتىپ بەرشى، - دەدىم وعان جۇرتتىڭ كۇلكىسى توقتالعاننان كەيىن. مۇعالىم ويلانىپ تۇردى دا، «ايتا المايمىن-اۋ» دەگەندەي، جاۋىرىنىن قيقانداتتى.
- بۇل دا سولاي، قاراعىم، - دەدىم مەن.
- ونى مەن ايتا المايمىن ساعان. جازۋشىنىڭ ءوزى ەمەس، ونى جۇرت بىلەدى.
ءا. نۇرشايىقوۆ «اقيقات پەن اڭىز» شىعارماسىنان ءۇزىندى
