جوق ءتىستىڭ دەنساۋلىققا اسەرى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات – ادامنىڭ دەنەسىندە ارتىق جاراتىلعان ەشتەڭە جوق. ءار اعزا، ءار مۇشەنىڭ ءوز ورنى، ءوز قىزمەتى بار.

بۇل تىسكە دە قاتىستى. اۋزىمىزداعى 32 ءتىستىڭ ءار قايسىسىنىڭ ءوز مىندەتى بار. ولاردىڭ دا ەشقايسىسى بوسقا جاراتىلماعان، ءتىپتى دەننىڭ ساۋلىعى دا تىسكە بايلانىستى.

سونىمەن قاتار ءتىستىڭ بەت- الپەتىمىز بەن كوڭىل-كۇيىمىزگە، مىنەز-قۇلقىمىزعا دا ىقپالى بار. بۇگىندە كوزگە كورىنەتىن الدىڭعى تىستەرى امان تۇرسا، ازۋ تىستەرىنىڭ ءشىرىپ، ءتۇسىپ قالعانىنا ءمان بەرىپ، قينالىپ، قىسىلمايتىندار كوپ.

الايدا ۇلكەنى بولسىن، كىشىسى بولسىن ءتىس كۇتىمىنە نەمقۇرايلى قاراماعانى ءجون. كوپشىلىگى ازۋداعى 1-2 ءتىستىڭ جوقتىعىنان دەنساۋلىققا دا، بەت-الپەتكە دە اناۋ ايتقانداي كەمشىلىك تيمەيدى دەپ ويلايدى. دەگەنمەن، جوق ءتىستى سالدىرۋ كەشىككەن سايىن ونىڭ اۋىزعا، بەت- الپەتكە، اس قورىتۋ مۇشەلەرىنە دە كەرى اسەرى كۇشەيە تۇسەدى.

مىسالى، ازۋدا 1 ءتىس جوق بولسا، ۋاقىت وتە كەلە سول جاق تىسكە قاراما-قارسى تۇرعان، تاماق شايناعاندا ونىمەن بىتتەسەتىن تىستەردىڭ ۇستىڭگى جاعى ءبىر جاعىنا قاراي مايىسىپ، قيسايا باستايدى. سونىمەن قاتار ءتۇسىپ قالعان، جۇلىنىپ تاستالعان ءتىستىڭ ماڭايىنداعى ەكى جاق قاپتالىنداعى تىستەر بوس ءتىستىڭ ورنىنا قاراي قيسايىپ، مايىسىپ ءبىر-بىرىمەن قوسىلۋعا اينالادى. جوق ءتىستىڭ بۇل سالدارى ونىڭ ورنىنا كەيىن ءتىس سالدىرار كەزدە ۇلكەن قيىندىق تۋعىزادى.

سەبەبى، جوق ءتىستىڭ ابدەن تارىلعان ورنىنا بۇرىنعى ءتۇسىپ قالعان ءتىستىڭ وزىندەي ءتىس سالۋ مۇمكىن ەمەس. مۇندايدا تابيعي تىستەن الدەقايدا قىسقا ءتىس قانا سالىنادى. جىلدار بويى ءتىس سالدىرماۋدىڭ سالدارىن جويۋعا بولادى. الايدا، ول ءۇشىن ۋاقىت تا، اقشا دا كوپ جۇمسالادى. ازۋ ءتىستىڭ ءبىرى جوق ادام كوبىنەسە ازۋ ءتىسى ءبۇتىن تۇرعان جاعىمەن شاينايدى. بۇل بارا-بارا بەتتىڭ ءبىر جاعىنداعى بۇلشىق ەتتەردىڭ ەكىنشى جاعىنا قاراعاندا ەرەكشەلەنىپ، بىلەۋلەنىپ كەتۋىنە سوقتىرادى.

ناتيجەسىندە يەك تە ءبىر جاعىنا قاراي قيسايادى. ازۋ ءتىستىڭ بىرەۋى ەمەس، بىرنەشەۋى جوق بولسا، سالدارى بۇدان دا قاتتى كۇشەيەدى. ازۋ ءتىسىنىڭ 2-3 ءتىسى جوق ادامنىڭ بەت- الپەتى بۇزىلاتىنى سونداي، ول ءوزىنىڭ جاس شاماسىنان الدەقايدا ۇلكەن كورىنەدى.

وعان توڭىرەگىندەگىلەر، وزىمەن قاتارلاستار دا، وزىنەن ۇلكەندەر دە ەگدە ادام رەتىندە قاراي باستايدى.

مۇنىڭ باستى سەبەپتەرى:

- بەتتىڭ ۇزىنا بويىنىڭ 3 تەن 1 گە جۋىعى قىسقارادى. استىڭعى ەرىننىڭ ەتەگىندە ءاجىم پايدا بولادى؛

- ەرىن مەن كەڭسىرىكتىڭ اراسىنداعى قىرتىس تەرەڭدەيدى؛

- 2 ەزۋ تومەن تۇسەدى. ازۋ تىستەر ءبۇتىن بولماي، تاماق شايناۋ قيىنداعان كەزدە دە اس شايناۋعا الدىڭعى تىستەر بەلسەندى قاتىسا باستايدى. وسىنىڭ سالدارىنان ۋاقىت وتە كەلە ولاردىڭ اراسى اشىلىپ، ءبىر-بىرىنەن الشاقتايدى. ءتىس پەن جاق سۇيەك جۇيەسىنىڭ ادەپكى قالپى بۇزىلادى. اس شايناۋدىڭ تەك ساۋ تىستەرمەن جۇزە اسۋىنىڭ ناتيجەسىندە تومەنگى جاق سۇيەك اۋەلگى قالپىنان اۋىتقىپ، ءبىر جاعىنا قاراي مايىسادى.

سونىمەن قاتار تاماقتى ۇنەمى ءبىر جاقپەن شايناۋ بەت بۇلشىق ەتتەرىنىڭ ءبىر جاعىنا قاراي قيسايۋىن تۋعىزادى. ناتيجەسىندە ءتىسى جوق ادامنىڭ بەت الپەتى ءبىر جاعىنا قاراي قيسايىپ كەتەدى. وسىنىڭ ءبارى تۇپتەپ كەلگەندە، ساماي تومەنگى جاق سۇيەك بۋىنىندا اۋرۋ تۋعىزادى. ناۋقاس ادام اۋزىن ارەڭ اشىپ-جاباتىن كۇيگە جەتەدى.

مۇنى ەڭ مىقتى دەگەن ءتىس دارىگەرىنىڭ ءوزى دە ەمدەپ بەرە الماۋى مۇمكىن. ياعني، ءتىستى ەمدەيتىن ۋاقىت ۇزارىپ، ءتىستىڭ اراسى ءبىر-بىرىنەن الشاقتاعان سايىن جاساندى ءتىس سالدىرۋ، كەمشىلىكتىڭ ورنىن تولتىرۋ قيىنداي بەرەدى.