مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەردى باسپانامەن قامتۋ: ءتارتىبى، مەرزىمى مەن تالاپتارى
ياعني، وسى ۇيلەردىڭ جارتىسى ۇستازدارعا، جارتىسى اق حالاتتى ابزال جاندارعا بەرىلەدى. باسپانانى ءبولىپ تولەۋ قۇنى قانشا؟ ۇيگە قول جەتكىزۋدىڭ تالاپتارى قانداي؟ العاشقى پاتەرلەر قاشان بەرىلە باستايدى؟ تاقىرىپتى تەرەڭىرەك تالداپ كورەلىك.
پاتەر كەزەگىندە 15 مىڭ دارىگەر، 10 مىڭ ءمۇعالىم تۇر
دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە 15 مىڭ مەديتسينا قىزمەتكەرى باسپاناعا ءزارۋ. تاعى 10 مىڭ ءمۇعالىمنىڭ ۇيگە قول جەتكىزە الماي جۇرگەنىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى ارىن ورساريەۆ تە ايتىپ وتىر. 3 مىڭ پاتەر وسى 25 مىڭدىق قاجەتتىلىكتى جابا قويماس. دەسە دە.. .
«قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا 400 مىڭعا تارتا مەديتسينالىق قىزمەتكەر ەڭبەك ەتەدى. ولاردىڭ ىشىندە 170 مىڭ مەيىربيكە مەن 60 مىڭ دارىگەر بار. البەتتە، وسى باسپانا تاپشىلىعى ماسەلەسىنىڭ بارى بەلگىلى. قازاقستان يپوتەكالىق كومپانياسىمەن مەموراندۋمعا قول قويۋ - ءبىز ءۇشىن قۋانىشتى جاعداي. مەنىڭ ويىمشا، وسى شارالار ارقىلى دارىگەر مەن مەيىربيكەلەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى كوتەرىلەدى. بۇل تىكەلەي مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى» ، - دەيدى ەلجان ءبىرتانوۆ.
ءوز كەزەگىندە ارىن ورساريەۆ كومپانيا مەن مينيسترلىكتەردىڭ اراسىنداعى جۇمىس مەحانيزمى قالاي جاسالاتىنىن ايتىپ ءوتتى.
«قازاقستان يپوتەكالىق كومپانياسى (ق ي ك) ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە قانشا پاتەردىڭ بارى تۋرالى حابارلاما جىبەرەدى. ول حابارلامادا پاتەردىڭ شارشى مەترى، قاباتى، باعاسى ءبارى كورسەتىلەدى. ب ع م كەزەكتەگى ادامدارعا ءوتىنىش حات جىبەرەدى. ق ي ك قاتىسۋشىلارمەن جالعا الۋ شارتىن جاسايدى. وسى شارت 240 ايعا ارنالعان. ءبىر جولعى تولەم - 1 پايىز» ، - دەدى ول.
باعدارلامانىڭ ارتىقشىلىعى نەدە؟
باعدارلامانى قارجىلاندىرۋعا «ق ي ك» ي ۇ» ا ق- نىڭ شامامەن 40 ميلليارد تەڭگە مەنشىكتى قاراجاتى مەن نارىقتىق تالاپتارعا سايكەس، قارىزعا الىنعان قاراجات جۇمسالاتىن بولادى. كومپانيانىڭ باسقارما ءتوراعاسى ءادىل مۇحامەدجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، قاتىسۋشىلار ءۇشىن جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇيدى وتكىزۋ تالاپتارى.
تۇرعىن ءۇيدى جالداۋ مەرزىمى 20 جىل. باسپانا باستاپقى جارناسىز بەرىلەدى. تۇرعىن ءۇيدى كەز كەلگەن ۋاقىتتا جانە ايىپپۇل سانكتسيالارىن قولدانۋسىز مەرزىمىنەن بۇرىن ساتىپ الۋ مۇمكىندىگى بار. كىرىس جەتكىلىكسىز بولعان جاعدايدا كەپىلگەرلەردى تارتۋ مۇمكىندىگى دە قاراستىرىلعان. بۇل رەتتە باعدارلاما بويىنشا جالگەرلىك تولەمنىڭ ورتاشا ايلىق قۇنى رەسپۋبليكا بويىنشا ورتاشا باعادان تومەن بولماق.
تۇرعىن ءۇي الۋعا ۇمىتكەرلەر ءتىزىمىن تىكەلەي مينيسترلىكتەر قۇراتىن بولادى. ءوز كەزەگىندە «قيك» يۇ» اق بەرىلگەن قىزمەتكەرلەردىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن تەكسەرىپ، باعالاۋ قورىتىندىسى بويىنشا وتىنىمدەرى ماقۇلدانعان ۇمىتكەرلەرمەن ۇزاق مەرزىمدى جالداۋ شارتىن بەكىتەدى.
باسپانا الۋدىڭ باستى تالاپتارى
ارىن ورساريەۆ ءبىلىم سالاسىنىڭ قانداي قىزمەتكەرلەرى اتالمىش باعدارلاما بويىنشا ءۇي الا الاتىنىن ايتىپ بەردى.
«جالپى باعدارلاماعا قاتىسۋعا كىمنىڭ قۇقىعى بار؟ مينيسترلىكتىڭ جانە ۆەدومستۆونىڭ باعىنىستى ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كەزەك ءتارتىبى بويىنشا الا الادى. سوڭعى بەس جىلدا ولاردىڭ اتىندا تۇرعىن ءۇي بولماۋى كەرەك. سونداي- اق، تولەم قابىلەتى راستالۋى ءتيىس. ياعني، كىرىس تۋرالى انىقتاما الىپ كەلۋى قاجەت. كەيىن ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن تۇرعىن ءۇي بەرىلەدى» ، - دەيدى ول.
ب ع م جاۋاپتى حاتشىسى شامامەن بۇل ۇيلەردىڭ قانشا تۇراتىنىن دا ەسەپتەپ بەرۋگە تىرىستى.
«شارشى مەترىن 260 مىڭ تەڭگە دەپ ەسەپتەسەك، 50 شارشى مەترلىك ءۇي شامامەن 13 ميلليون تەڭگە تۇرادى. ەگەر جالعا بەرۋ مەرزىمى 20 جىل بولسا، اي سايىنعى تولەم شامامەن 60-70 مىڭ تەڭگە بولماق. ەگەر ءبىز كەلىسىمشارتتى 15 جىلعا جاسار بولساق، ايىنا 80-90 مىڭ تەڭگەگە اينالادى» ، - دەيدى ارىن ورساريەۆ.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆ بولسا ەڭ الدىمەن مۇقتاج وتباسىلارعا ماڭىز بەرىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.
«جالعا بەرىلەتىن پاتەردى مەديتسينالىق سالاداعى بارلىق مامان يەسى الا الادى. دارىگەرلەردەن بولەك، مەدبيكەلەر، اۋرۋحانالاردا ەڭبەك ەتەتىن ماماندار، ياعني ەسەپشىلەر مەن ينجەنەرلەردىڭ دە ءوتىنىم بەرۋ قۇقىعى بار. ياعني، لاۋازىمى بويىنشا ەشكىمگە ەشقانداي باسىمدىق بەرىلمەيدى. وسىعان دەيىن ايتىلعانداي، ءوتىنىم بەرگەن مەديتسينالىق قىزمەتكەردىڭ جانە ونىڭ وتباسى مۇشەسىندە اتىندا ءۇي بولماۋى كەرەك. قىسقاشا ايتقاندا، باسپاناعا بارىنشا مۇقتاج قىزمەتكەرلەرگە ماڭىز بەرىلەدى» ، - دەدى ەلجان ءبىرتانوۆ.
كەلىسىمگە كەلدىك! ءۇيدى قاشان الامىز؟
«مەموراندۋمعا بۇگىن عانا قول قويىلدى. مينيسترلىكتەر ەندىگى كەزەكتە ءبىر- ەكى اپتانىڭ ىشىندە ءتىزىمىن بەرۋى ءتيىس (كەزەكتە تۇرعاندارداردىڭ) . وسىدان كەيىن ءبىز كەزەكتە تۇرعان مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەردىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن تەكسەرەمىز. كەرەكتى قۇجاتتار بار ما، جوق پا - انىقتامالاردىڭ ءبارى زەردەلەنگەننەن كەيىن وسى جۇمىستى باستايمىز» ، - دەدى «قازاقستان يپوتەكالىق كومپانياسى» ي ۇ» ا ق اتقارۋشى ديرەكتورى ماقسات مەڭدىبايەۆ.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، ەكى مينيسترلىك كەزەكتە تۇرعانداردىڭ ءتىزىمىن دايىنداپ جاتىر. ول تىزىمدە قازاقستاننىڭ بارلىق ايماقتارىندا پاتەر كەزەگىندە تۇرعان ازاماتتار بار.
ال «ق ي ك» ي ۇ» ا ق باسقارما ءتوراعاسى ءادىل مۇحامەدجانوۆتىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، الداعى 2-3 ايدا پاتەرلەر بەرىلە باستايدى.
«مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەردىڭ قانداي پاتەر العىسى كەلەتىنىنە بايلانىستى تولەم قابىلەتتىلىگى پىسىقتالادى. ورتاشا ەسەپپەن نۇر- سۇلتان نەمەسە الماتى قالاسى تۋرالى ايتار بولساق، ايلىق تولەم شامامەن 55 مىڭ تەڭگە بولادى. تيىسىنشە، بۇل تولەمدى اي سايىن جۇرگىزىپ تۇرۋ ءۇشىن وتباسىنىڭ كىرىسىنە قارايمىز. ياعني، كۇنكورىس مينيمۋمى مەن وتباسىنىڭ نەسيەسى بار ما، جوق پا - تەكسەرىلەدى. وسىنىڭ ءبارى زەردەلەنگەننەن كەيىن جاعدايى بارىن بىلسەك - ءبىز كەلىسىمشارت جاساسامىز. ونىڭ ۇستىنە كەپىلگەرلەردى تارتۋ مۇمكىندىكتەرىن دە قاراستىرىپ وتىرعانىمىزدى ايتتىق. دەمەك، وتباسىنىڭ كىرىسى جەتپەي جاتسا، كەپىلگەرلەردى تارتىپ، باسپانا الا الادى» ، - دەدى ول.