قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە كىم ۇمىتكەر بولا الادى
كەيبىر ساراپشىلار ق. توقايەۆ تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ قالعان مەرزىمىن سوڭىنا دەيىن اتقارىپ، ودان كەيىن ق ر كونستيتۋتسياسىنىڭ 41-بابىنا سايكەس رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتى سايلاۋى 2020 -جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنىڭ ءبىرىنشى جەكسەنبىسىندە وتكىزىلەتىندىگىن بولجاعان بولاتىن. كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتەتىندىگىن ايتقاندار دا بولدى. ءدال وسى ماسەلەگە بۇگىن ق ر پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ رەسپۋبليكالىق تەلەارنالار ارقىلى ەل حالقىنا ۇندەۋ ارناپ، سوڭعى نۇكتە قويدى.
«بۇگىن ەلىمىزگە جانە ءارقايسىمىزعا قاتىستى اسا ماڭىزدى ۇندەۋ جاريالاعالى وتىرمىن. ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن 2019 -جىلدىڭ 9 - ماۋسىمدا وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. مەن بۇل جاۋاپتى شەشىم بويىنشا ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆپەن اقىلداستىم. پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسىنىڭ سپيكەرىمەن، پرەمەر- مينيسترمەن كەڭەستىم. كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ كەلىسىمىنە جۇگىندىم. پارلامەنتتەگى پارتيا جەتەكشىلەرىمەن كەزدەستىم. كەزەكتەن تىس سايلاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋ وتە ماڭىزدى ءارى قاجەتتى قادام» ، - دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ.
سونىمەن سايلاۋ مەرزىمى ناقتى جاريالاندى. ەندى پرەزيدەنتتىك لاۋازىمعا كىمدەر ۇمىتكەر بولا الادى؟ ق ر كونستيتۋتسياسىنىڭ 41-بابى 2-تارماعىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ تۋماسىنان رەسپۋبليكا ازاماتى بولىپ تابىلاتىن، قىرىق جاسقا تولعان، مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، قازاقستاندا سوڭعى ون بەس جىل بويى تۇراتىن جانە جوعارى ءبىلىمى بار رەسپۋبليكا ازاماتى سايلانا الادى. كونستيتۋتسيالىق زاڭدا رەسپۋبليكا پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتارعا قوسىمشا تالاپتار بەلگىلەنۋى مۇمكىن.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1995 -جىلعى 28 - قىركۇيەكتەگى N 2464 كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 54-بابىندا رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنە قويىلاتىن تالاپتار ناقتى كورسەتىلگەن. اتاپ ايتقاندا، پرەزيدەنت بولىپ سايلانۋ ءۇشىن ازامات كونستيتۋتسيانىڭ 41-بابىنىڭ 2-تارماعىندا بەلگىلەنگەن تالاپتاردى قاناعاتتاندىرۋعا، مەملەكەتتىك قىزمەتتە نەمەسە سايلانبالى مەملەكەتتىك لاۋازىمداردا كەمىندە 5 جىلدى قۇرايتىن جۇمىس تاجىريبەسى بولۋعا، سونداي- اق كونستيتۋتسيانىڭ 33-بابىنىڭ 2 جانە 3-تارماقتارىنا جانە وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس بەلسەندى سايلاۋ قۇقىعىنا يە بولۋعا تيىس.
پرەزيدەنتتىككە كانديداتقا كونستيتۋتسيادا جانە وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭدا قويىلاتىن تالاپتارعا ونىڭ سايكەستىگىن ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ جوعارى ورگانى وتىرىسىنىڭ كانديداتتى ۇسىنۋ تۋرالى حاتتاماسىنان ءۇزىندى كوشىرمە كانديداتتىڭ داۋىسقا تۇسۋگە كەلىسىم بەرۋى تۋرالى وتىنىشىمەن جانە كانديداتتىڭ سايلاۋ جارناسىن ەنگىزگەنىن كۋالاندىراتىن قۇجاتپەن بىرگە ۇسىنىلعان كەزدەن باستاپ بەس كۇن ىشىندە انىقتايدى.
پرەزيدەنتتىككە كانديدات ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ شوتىنا زاڭنامادا بەلگىلەنگەن ەڭ تومەن جالاقىنىڭ ەلۋ ەسەلەنگەن مولشەرىندە سايلاۋ جارناسىن ەنگىزەدى. ەگەر سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا كانديدات رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى بولىپ سايلانسا نەمەسە داۋىس بەرۋ قورىتىندىسى بويىنشا كانديدات داۋىس بەرۋگە قاتىسقان سايلاۋشىلار داۋىسىنىڭ كەمىندە بەس پايىزىن السا، سونداي- اق كانديدات قايتىس بولعان جاعدايدا، ەنگىزىلگەن جارنا كانديداتقا قايتارىلادى. قالعان جاعدايلاردىڭ بارىندە ەنگىزىلگەن جارنا قايتارىلۋعا جاتپايدى جانە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت كىرىسىنە الىنادى. بۇل رەتتە پرەزيدەنتتىككە كانديداتتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا سوڭعى ون بەس جىل تۇرىپ جاتقاندىعىن ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى انىقتايدى، ال كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك تىلدى ەركىن مەڭگەرگەنىن انىقتاۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 41-بابىنىڭ 2-تارماعىن رەسمي ءتۇسىندىرۋ تۋرالى شەشىمىنە سايكەس ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قاۋلىسىمەن ايقىندالادى.
كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەنىن انىقتاۋ ءراسىمى كانديداتۋراسى وكىلەتتىكتەردىڭ كەلەسى مەرزىمىنە قايتا ۇسىنىلعان، جۇمىس ىستەپ جۇرگەن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنە قولدانىلمايدى.
ق ر كونستيتۋتسياسىنىڭ 41-بابى 1-تارماعى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىن كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس جالپىعا بىردەي، تەڭ جانە توتە سايلاۋ قۇقىعى نەگىزىندە رەسپۋبليكانىڭ كامەلەتكە تولعان ازاماتتارى جاسىرىن داۋىس بەرۋ ارقىلى بەس جىل مەرزىمگە سايلايدى. وسى باپتىڭ 5-تارماعىنا داۋىس بەرۋگە قاتىسقان سايلاۋشىلاردىڭ ەلۋ پايىزىنان استامىنىڭ داۋىسىن العان كانديدات سايلاندى دەپ ەسەپتەلەدى. ەگەر كانديداتتاردىڭ بىردە- ءبىرى كورسەتىلگەن داۋىس سانىن الا الماسا، قايتادان داۋىسقا سالىنادى، وعان كوپ داۋىس العان ەكى كانديدات قاتىسادى. داۋىس بەرۋگە قاتىسقان سايلاۋشىلاردىڭ ەڭ كوپ داۋىسىن العان كانديدات سايلاندى دەپ ەسەپتەلەدى. سونداي- اق اتا زاڭىمىزدىڭ 42-بابى 5-تارماعىنا سايكەس ءبىر ادام قاتارىنان ەكى رەتتەن ارتىق رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى بولىپ سايلانا المايدى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل شەكتەۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە قولدانىلمايدى.
