قازاقستاندا كيىكتەردى قورعاۋ تۋرالى بولەك زاڭ قابىلداۋ ۇسىنىلدى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - سەنات دەپۋتاتتارى قولعا تۇسكەن براكونەرلەردىڭ دۇنيە- مۇلكىن تولىق تاركىلەۋدى سۇرادى. وسى ورايدا ولار ۇكىمەت باسشىسى اسقار ءماميننىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«ءبىزدىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىمىزعا وزەك بولىپ وتىرعان قازاقستانداعى ەڭ تۇيتكىلدى ماسەلەنىڭ ءبىرى - كيىكتەردىڭ قىرىلۋى. قازاقستاندا 1920 -جىلدارى كيىك اۋلاۋعا تىيىم سالىنعان. سونىڭ ناتيجەسىندە 1960- جىلدارى ولاردىڭ سانى 2 ميليوننان استى. ءبىراق، وكىنىشتىسى، سول كيىكتەر قازىر ازايىپ بارادى. سايىن دالامىزدى مەكەندەگەن اقبوكەندەردىڭ سانى 2018 -جىلى 200 مىڭنان ءسال عانا استى. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ سەبەبى، جازىقسىز جانۋارلاردى قىرىپ- جويىپ جاتقان - ادامدار. ەلىمىزدە براكونەرلىك قىلمىس كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن ءورشىپ بارادى. حالىق اراسىندا «ءمۇيىزدى مافيا» دەپ اتالاتىن قاندى قىلمىستىڭ كورىگى قىزىپ تۇر. اقشاعا قۇنىعىپ العان براكونەرلەر جۇزدەگەن كيىكتى ازاپتاپ، ءمۇيىزى مەن تۇياعىن كەسىپ الىپ، دالاعا لاقتىرىپ كەتىپ جاتىر. كيىكتىڭ ءمۇيىزىنىڭ ءبىر كەلىسى 200 مىڭ تەڭگەدەن جوعارى باعاعا ساتىلىپ، قىتايدىڭ بازارىندا 3,5 - 5 مىڭ ا ق ش دوللارىنا دەيىن قىمباتتايدى. كيەلى اڭنىڭ ءمۇيىزى دارىلىك شيكىزات رەتىندە شىعىس مەديتسيناسىندا بۇرىننان قولدانىلادى. ال ەلىمىزدىڭ زاڭناماسىندا ءبىر كيىكتى اتقان ادامعا بار- جوعى 300 ا ە ك كولەمىندە ايىپپۇل سالىنادى» ، - دەدى سەنات دەپۋتاتى ءالىمجان قۇرتايەۆ.

وسى ورايدا زاڭنامادا براكونەردى قۋعان ينسپەكتور ءتيىستى دەڭگەيدە قورعالماعانىن اتاپ ءوتتى.

«مىسالى، براكونەرلەر اۆتوكولىك جولىنا شىعىپ قاشسا، قۋۋعا، توقتاتۋعا، وق اتۋعا قۇقىعى جوق. ەكىنشىدەن، ينسپەكتورلارعا قارۋ قولدانۋعا تىيىم سالىنعان. تەك ومىرىنە قاۋىپ ءتونىپ، براكونەر وزىنە وق اتقاندا عانا اتۋىنا بولادى. ۇشىنشىدەن، ينسپەكتور كۇدىكتىنىڭ قارۋىن تارتىپ الىپ، كولىگىن دە تەكسەرە المايدى. مۇنداي ولقىلىقتار براكونەرلەرگە قىلمىسىن جاسىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋدە. كوپ جاعدايدا براكونەرلەر قۇقىق قورعاۋشىلارمەن، ينسپەكتورلارمەن اۋىز جالاسىپ، «ءمۇيىزدى مافيانىڭ» بيزنەسىن دامىتۋدا. قازاق حالقىنىڭ قاھارمان ۇلى، «وحوتزووپرومنىڭ» ينسپەكتورى، مارقۇم ەرلان نۇرعاليەۆتىڭ براكونەرلەردىڭ قولىنان قازا تابۋى وسى سالاداعى كوپ بىلىقتىڭ بەتىن اشىپ بەردى» ، - دەدى سەناتور.

ونىڭ پايىمىنشا، سوتتار ادەتتەگىدەي زاڭ بۇزۋشىلارعا جۇمساق جازا بەرۋمەن شەكتەلەدى. براكونەرلەردىڭ كولىگى مەن قارۋىن كامپەسكەلەۋگە شەشىم شىعارمايدى. مۇنى پايدالانعان براكونەرلەر قىلمىسىن جالعاستىرا بەرەدى.

«قازاقستاندا كيىكتەردى قورعاۋ تۋرالى جاڭا، بولەك زاڭ قابىلداۋىمىز كەرەك. سول زاڭدا كيىك اتقان، كيەلى جانۋارلاردىڭ ومىرىنە قاۋىپ توندىرگەن ادامداردى قاتاڭ جازالايتىن جاڭا باپ ەنگىزىلۋى ءتيىس. بۇگىنگى زاڭىمىزداعى كيىك اتقان ادامعا 300 اەك كولەمىندە ايىپپۇل سالۋ، ءۇش جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى وتە جەڭىل. ەكىنشىدەن، براكونەرلەرمەن اۋىز جالاسقان تابيعات ينسپەكتورلارىن، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن قاتاڭ جازالايتىن باپ كەرەك.

ەلىمىزدە كيىك اتۋعا مۇلدەم تىيىم سالىپ، ونىڭ ءمۇيىزى مەن تۇياعىن ەكسپورتتاۋ قىلمىسىنا تولىقتاي توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن ماڭگىلىك موراتوريي جاريالاعانىمىز ابزال. كيىك اتىپ، قولعا تۇسكەن ادامنىڭ دۇنيە- مۇلكىن تولىق كامپەسكەلەۋ - ەڭ قاتال جازالاردىڭ ءبىرى بولماق» ، - دەدى ءا. قۇرتايەۆ.

 ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، كيىكتەردى قورعاۋ ماقساتىندا قازاقستاندا ۇلتتىق پارك اشۋ كەرەك. بۇل پاركتى قورعالجىن- تەڭىز الابىندا ۇيىمداستىرۋعا زور مۇمكىندىكتەر بار. ول ءۇشىن باقتىڭ اينالاسىن قورشاپ، كيىكتەردى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتايتىن ماماندار دايارلايتىن ورتالىقتار اشىلعانى ءجون. مۇنداي باق قورعالجىن كولىندەگى سانى ازايىپ بارا جاتقان قوقيقازداردى دا ساقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.

 «كوپ جاعدايدا براكونەرلەر سەنىمحات نەگىزىندەگى كولىكتەرمەن كيەلى جانۋارلاردى اۋلاۋعا شىعادى. بۇل جەردە براكونەرلەر ۇستالعان جاعدايدا كەيىننەن قىلمىس جاسالعان كولىك يەسىنە قايتارىلادى. قىلمىس ۇستىندە ۇستالعان براكونەرلەردىڭ بارلىق زاتتارىن، ونىڭ ىشىندە كولىكتى دە قوسا كامپەسكەلەۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ ءجون بولار ەدى» ، - دەدى سەناتور.