الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ مولشەرى قالاي ارتادى

 نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - بۇگىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ءبىرقاتار الەۋمەتتىك تولەمدەر بەرىلىپ تۇرادى. وعان قوسا، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان تولەنەتىن جاردەماقىلار دا بار. ارينە، ونى الۋ ءۇشىن الدىمەن جۇمىس ىستەۋ كەرەك.

 سەبەبى بۇگىندە زاڭ بويىنشا جالاقىدان مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنا جارنالار اۋدارىلىپ تۇرادى. سونىڭ كولەمىنە قاراي الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ مولشەرى دە انىقتالادى. كەلەسى جىلدان باستاپ قوردىڭ تولەمدەرى 30-35 پروتسەنتكە وسەدى. قازاقپارات ءتىلشىسى وسى سالاداعى وزگەرىستەردى ساراپتاپ شىققان بولاتىن.

 ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى ارنايى زاڭ جوباسىن ازىرلەپ، العاشقى تانىستىرىلىمىن دا وتكىزىپ ۇلگەردى. وعان سايكەس، ەڭ الدىمەن ادامنىڭ الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسۋ وتىلىنە، ياعني جارنانى اۋدارۋ مەرزىمىنە قاراي الەۋمەتتىك تولەمدەردى بەرۋ كوزدەلگەن. ول ءۇشىن بەس جىلدان ارتىق جارنا اۋدارىپ كەلگەن ازاماتتتار ءۇشىن كوەففيتسيەنتتىڭ دەڭگەيىن قايتا قاراۋ ۇسىنىلىپ وتىر. قازىرگى كەزدە بەس جىل جانە ودان كوپ ەڭبەك ءوتىلى بار ازاماتتار ءۇشىن اتالعان كوەففيتسەنتتىڭ ەڭ جوعارعى مولشەرى 1,0 ءدى قۇرايدى. الداعى ۋاقىتتا ءاربىر تولىق ءبىر جىل ءۇشىن كوەففيتسيەنتتى 2 پروتسەنتكە ارتتىرۋ جوسپارلانعان. سونىڭ ارقاسىندا ەڭبەك ەتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلعان، اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان، جۇمىسىنان ايىرىلعان جانە بالا كۇتىمىنە قاتىستى قوردان بەرىلەتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ مولشەرى ارتادى. بۇدان بولەك، ەڭبەك ەتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلۋدىڭ دەڭگەيىنە قاراي اقى تولەۋ ۇسىنىلىپ وتىر. ايتپەسە، بۇگىندە جالپىعا ورتاق كوەففيتسيەنت قولدانىلادى. ادام تولىعىمەن جۇمىسقا جارامسىز بولسا دا، كوەففيتسيەنت 0,7 ءنى قۇرايدى. ال اتالعان كورسەتكىش مەديتسينالىق- الەۋمەتتىك ساراپتاما نەگىزىندە ەڭبەك ەتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلۋ دەڭگەيىنە قاراي بەرىلسە، تولەماقىنى ماردىمدى الۋعا مۇمكىندىك بار.

«ماسەلەن، ادامنىڭ ورتاشا ايلىق تابىسى 100 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. جالپى ەڭبەك ەتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلۋ دەڭگەيى - 65 پروتسەنت، ال مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنا قاتىسۋ ءوتىلى 85 ايدى قۇراپ وتىر. جاڭا پارامەترلەرمەن ەسەپتەگەندە قوردان بەرىلەتىن الەۋمەتتىك تولەم مولشەرى  31080 تەڭگەنى قۇرايدى. قازىر ونىڭ كولەمى -  22988 تەڭگە. دەمەك، جاڭا تولەم قازىرگى اقىدان 32,5 پروتسەنتكە ارتىق بولادى» ، - دەيدى ۆيتسە- مينيستر سۆەتلانا جاقىپوۆا.

 ونىڭ ايتۋىنشا، مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسى الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ قوسىمشا دەڭگەيى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، اتالعان تولەمگە مۇگەدەكتىك بويىنشا مەملەكەتتىك جاردەماقىنى دا قوسۋ قاجەت. بۇگىندە II توپتاعى مۇگەدەككە  45438 تەڭگە تولەنەدى. وعان الەۋمەتتىك قوردان تولەنەتىن  31080 تەڭگەنى قوسساق، ءبىر ايلىق تولەمنىڭ جالپى سوماسى  76518 تەڭگەنى قۇرايتىن بولادى.

 سول سياقتى اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان وتباسىلاردىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اسىراۋدا قالعان ادامنىڭ سانىنا قاراي كوەففيتسيەنتتى وزگەرتۋ ارقىلى الەۋمەتتىك تولەمنىڭ مولشەرىن ارتتىرۋ ۇسىنىلىپ وتىر. جوسپارعا سايكەس، اسىراۋدا ءبىر ادام بولسا، كوەففيتسەنت 40 پروتسەنتتەن 50 گە، ەكى ادامعا - 50 دەن 65 پروتسەنتكە، ءۇش ادامعا - 60 پروتسەنتتەن 80 گە، ال ءتورت جانە ودان كوپ ادام ءۇشىن كوەففيتسەنت 80 نەن 100 پروتسەنتكە دەيىن ارتادى. وسىلايشا، ادامنىڭ جۇيەگە قاتىسۋ ءوتىلى مەن اسىراۋىندا قالعان ادام سانىنىڭ كوەففيتسيەنتىن قايتا قاراعاننان كەيىن الەۋمەتتىك تولەم مولشەرى 30 پروتسەنتكە ۇلعايادى. ماسەلەن، اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان ادامنىڭ جۇيەگە قاتىسۋ ءوتىلى 85 ايدى، ورتاشا ايلىق تابىسى 100 مىڭ تەڭگەنى قۇراپ، اسىراۋىندا ءبىر ادام بولسا، قوردان بەرىلەتىن الەۋمەتتىك تولەمنىڭ مولشەرى  23907 تەڭگەنى قۇرايتىن بولادى. قازىرگى تولەم  18390 تەڭگەنى قۇرايدى. ال مەملەكەتتىك جاردەماقىنى قوسا ەسەپتەگەندە تولەمنىڭ جالپى سوماسى  43910 تەڭگەدەن  49448 تەڭگەگە دەيىن ارتادى.

 بۇدان بولەك، جۇمىسسىز قالعان ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك تولەمدەرىن ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇگىندە اتالعان تولەمدەردى التى ايعا دەيىن ۇزارتۋ تۋرالى ۇسىنىس تا بار. ءبىراق وندا دا ادامنىڭ جۇيەگە قاتىسۋ ءوتىلى ەسكەرىلەدى. ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ۆيتسە- ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆانىڭ سوزىنە قاراعاندا، جاڭا پارامەترلەرمەن جۇمىسسىز قالعان ادامنىڭ جۇيەگە قاتىسۋ ءوتىلى 85 ايدى، ال ورتاشا ايلىق تابىسى 100 مىڭ تەڭگەنى قۇراسا، قوردان بەرىلەتىن الەۋمەتتىك تولەم  30000 نان  41600 تەڭگەگە دەيىن ارتاتىن بولادى. بۇل قازىرگى كورسەتكىشتەن 38 پروتسەنتكە ارتىق.

سوسىن بالا كۇتىمىنە قاتىستى ءبىرشاما وزگەرىستەر بولادى. ماسەلەن، بالانىڭ اناسى ۋاقىتىنان بۇرىن جۇمىسقا شىعىپ كەتسە، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان بەرىلەتىن تولەمدەر توقتاتىلمايدى. ءبىراق ونىڭ دەڭگەيى مەملەكەتتىك جاردەماقىعا دەيىن تومەندەتىلەدى. «بۇل رەتتە، انانىڭ بالا كۇتىمى بويىنشا دەمالىستا بولعان كەزەڭىندە ول ءۇشىن مەملەكەت بۇرىنعىداي ونىڭ دەكرەتتىك دەمالىسقا شىققانعا دەيىنگى اۋدارىلعان دەڭگەيدە الەۋمەتتىك تولەمدەردەن ەسەپتەلگەن جارنالاردىڭ جيىنتىعىمەن قوسا ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنا مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن تولەيدى» ، - دەيدى س. جاقىپوۆا.

 جالپى، 2019 -جىلعى 1 - قاڭتارداعى جاعداي بويىنشا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورى اكتيۆتەرىنىڭ جالپى سوماسى 1,4 تىريلليون تەڭگەنى قۇرادى. وتكەن جىلى بەس الەۋمەتتىك قاتەر بويىنشا قوردان تولەنگەن الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ جالپى سوماسى 190 ميلليارد تەڭگە بولدى.

مينيسترلىكتىڭ جوسپارىنا سايكەس، بۇگىنگى وزگەرىستەر ازاماتتاردىڭ فورمالدى جۇمىسپەن قامتىلۋىنا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرادى، جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىن كۇشەيتەدى جانە مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسۋعا ىنتالاندىراتىن بولادى.