الەمدەگى قازاق قانداستارىمىز جايلى

 استانا. قازاقپارات - سان جىلدار بويى قازاقتىڭ باسىنا ۇيىرىلگەن قارا بۇلت كەيبىر قانداستارىمىزدىڭ ەلدى تاستاپ، باس ساۋعالاعان جاققا قاراي بەت الىپ كەتۋىنە دەيىن الىپ باردى.

كەيبىرەۋلەر ولاردى «ورالمان» دەپ ءبولىپ-جارىپ جاتسا، ەندى بىرەۋلەرى قيىن قىستاۋ زاماندا وتانىن ساتىپ كەتكەن «وپاسىزدار» دەپ تە ايتىپ جاتادى. قازىرگى تاڭدا تانىستىق بارىسىندا «قىتايدان كەلگەن قازاقپىن» نەمەسە «وزبەكستاننان كەلگەن قازاقپىن» دەگەن سوزدەردى ەستىگىندە، قانداس باۋىرىمىز رەتىندە قابىلداي الماي قالامىز.

الايدا، ولاردى جازىقسىز جازعىرۋدىڭ ەش كەرەگى جوق.

كەي ەلدەردەگى قازاقتار بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە عانا اۋىپ بارماعان، نەشەلەگەن ۇرپاقتاردان بەرى سول جاقتا اتا قونىس ەتىپ، تۇرىپ كەلە جاتقاندارى دا بار. ەندەشە، جان-جاقتا «قازاقپىن» دەگەن ۇراندى ارقالاپ جۇرگەن باۋىرلارىمىزدى ەلگە شاقىرىپ، ۇرپاق سانىن كوبەيتكەنىمىز ابزال.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، الەمدە 20 ميلليونعا جۋىق قازاقتار ءومىر ءسۇرىپ جاتىر ەكەن. وزبەكستاندا- 2500000، قىتايدا- 2200000، كورشىلەس رەسەيدە- 1310000، موڭعوليادا- 145000، تۇرىكمەنستاندا- 120000، قىرعىزستاندا- 45000 بولسا، تۇركيادا 30000، اۋعانستاندا- 30000، گەرمانيادا- 17000، يراندا -  11000، تاجىكىستاندا- 10000، ا ق ش- تا- 10000، ۋكراينادا- 6000، پاكىستاندا- 5000، كانادادا- 5000، ءازىربايجاندا- 3000، گرۋزيادا- 3000، مولاۆادا- 3000،  ۇلى بريتانيادا- 2000، ساۋد ارابياسىندا-2000، فرانسيادا- 2000، ليتۆادا- 2000، بەلورۋس رەسپۋبليكاسىندا- 1500، ارمەنيادا- 1000، ەستونيادا- 1000، ەگيپەتتە، ياعني مىسىردا- 1000 جانە ارگەنتينادا- 1000.

بۇل دەرەكتەر، ارينە ناقتى كورسەتكىش ەمەس، ءبىراق الەمنىڭ 55 ەلىندە قازاقتار ءومىر ءسۇرىپ جاتقانى ءمالىم. الايدا، تاريحقا سۇيەنەر بولساق، ۇلتىمىزدىڭ سانى بۇل مەجەدەن دە اسىپ ءتۇسۋى مۇمكىن. سەبەبى، كورشىلەس مەملەكەتتەرگە ءوتىپ كەتكەن ايماقتارداعى ەسەپكە الىنباي قالعان قازاقتار جەتەرلىك.

جوعارىداعى مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك الەمدەگى قازاق ەلدەرىنىڭ ىشىندە قازاقتىڭ سانى ەڭ كوپ ەل- قىتاي.

 قازاق ۇرپاعىنىڭ انا تىلىندە وقۋىنا شەكتەلىپ، تەك قىتاي تىلىندە عانا ءبىلىم الۋعا ماجبۇرلەپ وتىر. ياعني قىتايداعى قانشاما قانداستارىمىز تاريحى مەن ادەبيەتى، مادەنيەتى جايلى دەرەكتى تەك سول ەلدىڭ ۇلتتىق تىلىندە الماقشى.

دەربەس ەل بولۋ - كەز-كەلگەن ەلدىڭ ارمانى بولسا، ول ايقىن ماقساتقا ءبىز جەتتىك. ۇلت بولىپ قالىپتاستىق. الايدا، ءبىز حالىقتىڭ سانىنا ءزارۋ حالىقپىز. سوندىقتان سىرتتاعى قانداستارىمىزدى، كۇننەن- كۇنگە ءدىنى مەن تىلىنەن ايىرىلىپ، وزگە ەلدىڭ مادەنيەتىنە تۇنشىعىپ جاتقان باۋىرلارىمىزدى ەلىمىزگە تەزىرەك الىپ كەلۋدىڭ جولدارىن شىن مانىندە تەزدەتىپ قاراستىرعانىمىز ابزال.

https://bilim-all.kz