ادام كوڭىل-كۇيىنىڭ دەنساۋلىققا اسەرى

 استانا. قازاقپارات - كوڭىل كۇي نە ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا ىقپال جاسايدى؟ وسىلاي دەۋدىڭ عىلىميلىعى بار ما، جوق پا؟

ماماندار كوڭىل كۇيدىڭ سىرىن قىتاي ءداستۇرلى مەديتسيناسى تۇرعىسىنان اشىپ بەردى. كوڭىل اۋانىن بەينەلەۋ لايىقسىزدىعى اۋرۋعا دۋشار ەتەدى مەديتسينادا، فيزيولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ كوبى، ايتالىق، ادەتتەگى تىماۋدان تارتىپ راكقا دەيىن پيسحولوگيالىق قىسىممەن قاتىستى دەگەن كۇمان بار.

مەديتسينالىق زەرتتەۋلەر، ادام ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ، تورىعىپ، پەيىلسىز كۇيگە دۋشار بولعاندا، دەنەدەگى كۇردەلى امين مەن دوپامين شاماسى تومەندەيتىندىگىن دالەلدەدى. كۇردەلى امين ادامنىڭ اۋرۋدى سەزۋ قابىلەتىن رەتتەيدى. تورىعۋ پيعىلى بار ناۋقاستاردىڭ 45 پايىزدا ءار الۋان اۋىرسىنۋ، جايسىزدانۋ تۇيسىگى بولاتىنىنىڭ سەبەبى مىنە وسىندا.

ءار ءتۇرلى تۇيسىك- سەزىمدەر مەن كوڭىل- كۇي ادامداردىڭ بارىندە بولاتىن ءجايت. جايشىلىقتا بۇل قالىپتى رۋحاني فيزيولوگيالىق قۇبىلىسقا ءتان. ءار الۋان كوڭىل كۇي ارەكەتتەرىنىڭ بارىندە سەزىمدى وياتۋ، فيزيولوگيالىق ارەكەتتەردى سايكەستىرۋ ءرولى بولادى.

دەي تۇرعانمەن، كلينيكالىق تاجىريبەلەر، ادام جانىنىڭ ىزالانۋى، قايعىرۋ، وي سوقتى بولۋ، ۋايىمداۋ، ۇرەيلەنۋ سياقتى جاعىمسىز كوڭىل-كۇيلەرى مەڭدەپ الىپ، ول تولىق بەينەلەنىپ شىقپاسا، دەنساۋلىققا اسا زياندى بولاتىنىن، ءتىپتى، دەرتكە شالدىقتىراتىنىن دالەلدەگەن. بۇنداي اۋرۋلار دا كوڭىل-كۇيدەن بولعان اۋرۋلار دەلىنەدى.

قىتاي ءداستۇرلى شيپاگەرلىگى، ءار الۋان سەزىم-تۇيسىكتەر مەن كوڭىل كۇيلەرىنىڭ ىشكى اعزالارمەن اراسىندا مىناداي قاتىناس بولادى دەپ قارايدى: وكپە قايعى مەن ۋايىمدى مەڭگەرەدى، شەكتەن تىس قايعىرۋ مەن ۋايىمداۋ وكپەنى زاقىمدايدى؛ جۇرەك قۋانىشتى مەڭگەرەدى، شەكتەن تىس شاتتانۋ جۇرەككە زاقىم جەتكىزەدى.

ايتالىق، مەرەكە-مەيرامداردا، شەكتەن تىس شاتتانۋدىڭ اسەرىندە جۇرەك ناۋقاسى قوزعالىپ قالاتىندار ۇنەمى كەزىگەدى؛ كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇي اۋرۋ جولاتپايدى قاتىستى زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، تاماشا، كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇي ادام دەنساۋلىعىنا ەڭ دەمەۋشى بولاتىن ءبىر ءتۇرلى كۇش ەكەن. ەگەر كوڭىل-كۇيدى رەتتەۋدىڭ ەبىن ءبىلىپ، كوڭىل-كۇيدى ءاردايىم كوتەرىڭكى دە جادىراڭقى ۇستاي بىلگەندە، اۋرۋدىڭ الدىن الىپ، سىرقاتتى ءاۋ باستان ەمدەۋدىڭ ءونىمىن كورۋگە بولادى.

ا ق ش- تىڭ وگايو شتاتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى مىنانى بايقاعان: عاشىقتىق سەزىمىنە شومعان ادامنىڭ دەنەسىندە ءبىر جىلداي «نەرۆ ءوسۋ فاكتورى» دەيتىن زاتتىڭ دەڭگەيى ارتۋ جاعدايىندا تۇرادى ەكەن. گورمون سياقتى وسى زات جاڭا مي كلەتكالارىن تىتىركەندىرىپ، ولاردىڭ ءوسۋىن جەبەپ، جۇيكە جۇيەسىنىڭ قالپىنا كەلۋىنە، ءارى ەستە ساقتاۋ قۋاتىنىڭ ارتۋىنا يگى ىقپالىن كورسەتەدى.

ال شىنايى قارقىلداپ كۇلۋ ادامنىڭ پسيحولوگيالىق قىسىمىنىڭ جەڭىلدەۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، قان تامىردىڭ ىشكى قابىرعاسىن قورعاۋعا، جۇرەك اۋرۋىنىڭ قوزعالۋ ىقتيمالدىعىن ازايتۋعا ءتيىمدى كەلەدى.

بۇدان باسقا، شىن قايعىرىپ قاتتى جىلاعاندا دا، نەعۇرلىم مول گورمون مەن نەرۆتىك جەتكىزۋشى زاتتار ءبولىنىپ شىعىپ، دەنەدەگى جابىعۋ تۋدىراتىن حيميالىق قۇرامداردى جويىپ جىبەرەدى ەكەن. عاشىقتىق سەزىمىنە شومعان، قارقىلداپ كۇلگەن، رازىلىق كوڭىل- كۇيىنە بولەنگەن ادام قۋانىشقا شومىپ، ءوزىن باقىتتى سەزىنەدى، بىلايشا ايتقاندا، قۋانىشتى كوڭىل- كۇيدە بولادى.

قۋانىشتى جۇرەك مەڭگەرەدى، سوندىقتان «قۋانىش» جۇرەكپەن قاتىستى بولادى. قىتاي ءداستۇرلى شيپاگەرلىگى تەورياسىندا: «جۇرەك قاندى مەڭگەرىپ، رۋحتى ساقتايدى»، رۋحپەن نۇرلانعان جۇرەك - ادام دەنەسىنىڭ تىرشىلىك قيمىلىنىڭ ءامىرشىسى ىسپەتتى، ىشكى اعزالار جۇرەكتىڭ ءبىرتۇتاس قولباسشىلىعىندا بولعاندا عانا، ءبىرىڭعاي سايكەستى تىرشىلىك ارەكەتىن جاساي الادى - دەلىنەدى.

شات كوڭىلدى، رۋحى كوتەرىڭكى، ويى سەرگەك، دەنە مۇشەلەرى قالىپتى جۇمىس ىستەيتىن ادامنىڭ دەنى ارينە ساۋ بولادى. سونىمەن بىرگە، جىلاۋدىڭ ءوزى كوڭىل- كۇيى جاعىنان العاندا وڭدى نارسە ەمەس، ءبىراق ادام جىلاعاننان كەيىن، ىشكى شەرى تاراپ، مۇڭى ازايىپ، دەنە مۇشەلەرىنىڭ رولىنە جاسايتىن كەرى ىقپالى جەڭىلدەپ، دەنساۋلىققا پايدالى بولادى.