بولاشاقتا الەم اسكەرى قالاي داميدى: قازاقستان
الىپ جارىلىستان سوڭ، 80 ميلليارد جىل ءوتتى مە، 8 ميلليارد جىل ءوتتى مە، الدە ادامدار باسقا عالامشاردان ۇشىپ كەلگەن وزگە عالامشارلىقتاردىڭ «ءساتسىز» تاجىريبەسى مە نەمەسە ادامزاتتى ءتاڭىر جاراتتى ما؟
ءبىزدىڭ بىلەتىنىمىز سوڭعى 5 مىڭ جىلدىق تاريح قانا. دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، سوڭعى 5 مىڭ جىلدا 15 مىڭعا جۋىق ءىرىلى-ۇساقتى سوعىس بولىپ، 4 ميللياردقا جۋىق ادام جەبەنىڭ ۇشىنان، قىلىشتىڭ جۇزىنەن، مىلتىقتىڭ وعىنان قايتىس بولىپتى.
ەڭ اپاتتى II دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا الەمنىڭ 57 ەلىنەن 2 ميللياردقا جۋىق ادام قاتىسىپ، ونىڭ 80 ميلليونى جەر قۇشقان. جازۋعا وڭاي، ءبىراق ويلاپ وتىرساڭ 80 ميلليون تاعدىر، 80 ميلليون ادامنىڭ ءولىمى قانشاما ميللياردتاعان ادامعا تريلليونداعان كوز جاس پەن قايعى-قاسىرەت سىيلادى. بۇل ⅩⅩ عاسىرداعى وقيعا ەدى. قازىر ХХІ عاسىر...
ХХІ عاسىر - اقپارات پەن تەحنولوگيا جارىق جىلدامدىعىنداي دامىعان كەزەڭ. ەگەر تەحنولوگيا سالاسىنداعى دامۋ وسى قارقىنىن جوعالتپاسا، كورىپكەل ەينشتەيننىڭ ايتقانى ءدال كەلەتىنى انىق. ءبىز فۋتۋرولوگتار بولجامى مەن تەحنولوگيانىڭ مۇمكىندىگىن پايدالانىپ، بولاشاقتا سوعىس تەحنيكاسى قانشالىقتى دارەجەدە داميتىنىن ساراپتاۋعا تىرىسىپ كورەمىز.
تەحنولوگيالىق ەۆوليۋتسيا فۋتۋرولوگتاردىڭ پىكىرىنشە، سوڭعى جىلدارى سوعىس تەحنيكالارىنىڭ 29 ءتۇرى جەدەل دامۋ ۇستىندە. سونىڭ ىشىندەگى كومپيۋتەر مەن روبوتو تەحنيكا باسقالارىنان وق بويى وزىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، حيميالىق قارۋ، راديوبايلانىس، لازەرلىك بايلانىس، راديو جيىلىكتىك قارۋ جانە بيولوگيالىق قارۋلار وزگەرىسكە ۇشىراپ، جەر ءۇستى جاۋىنگەرلىك ماشينالارى، پيلوتتىق قوندىرعىلار، كەمەلەر جانە زىمىراندار پراگماتيكالىق تۇردە داميتىن بولادى.
جاساندى سانا الداعى 20 جىلدا اسكەري يننوۆاتسيامەن بايلانىستى تەحنولوگيالار جەدەل تۇردە داميدى. روبوتوتەحنيكا مەن كيبەرقاۋىپسىزدىك جانە جاساندى ينتەللەكتىڭ دامۋى جەدەلدەتىلەدى.
ەنەرگەتيكالىق جۇيەلەر، گيپەرداۋىستى زىمىران جۇيەلەرى جاڭعىرتىلادى. بولاشاقتا اسكەري تەحنولوگياعا قاتىستى نەگىزگى سالا تورتكە بولىنەدى.
ولار:
1. اسكەري ارەكەتتەرمەن اينالىساتىن ءتۇرلى تاراتقىشتار.
2. دەرەكتەردى وڭدەيتىن جانە تاراتاتىن كومپيۋتەرلىك جانە كوممۋنيكاتسيالىق جۇيەلەر.
3. قارۋ-جاراق پلاتفورمالارى مەن تەحنولوگياسى.
4. قارۋ-جاراق پەن تەحنولوگيانىڭ جاڭا جۇيەسى.
بۇلاردان باسقا، كيبەرمۇمكىندىك، ينتەرنەت جەلىلەرى، كۆانتتىق شوتتار، جاساندى ينتەللەكت، دەرەكتەردى جيناۋ، سپۋتنيكتەر، حيميالىق قارۋ، نانوماتەريالدار، 3D باسىلىمدارى جانە گادجەتتەر دە جەدەل داميتىن بولادى.
كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالار زامانعا ساي كومپيۋتەرلەر كومەگىمەن باسقارىلاتىن راديوبايلانىستاردىڭ مۇمكىندىگى كەڭەيەدى. قازىرگى زامانعى كومپيۋتەرلەر ولاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرادى.
كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيا ارقىلى سوققى بەرۋ قاۋپى ارتادى. راديو مەن باسقا كوممۋنيكاتسيالىق جۇيەلەرگە كيبەرقىلمىسكەرلەردىڭ ءجيى شابۋىلداۋى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالادى.
ا ق ش قورعانىس مينيسترلىگى دەرەكتەردى وڭدەۋ سالالارىنا 2012-جىلى 5,6 ميلليارد، 2017-جىلى 7,4 ميلليارد دوللار بولگەن.
جالپى، الەم اسكەرى رەيتينگىندە ءبىرىنشى ورىننان تۇسپەيتىن ا ق ش ارمياسى دەرەكتەردى وڭدەۋ سالالارىنا سونشالىقتى دەڭگەيدە كوڭىل بولەتىن بولسا، بۇل باسقالاردىڭ دا نازارىن اۋدارۋى قاجەت دەپ ويلايمىز.
كومپيۋتەرلىك ريەۆوليۋتسيانىڭ ارقاسىندا روبوتتار جىلدام داميدى. اسكەري ماقسات ءۇشىن وزدىگىنەن جۇرەتىن كولىك قۇرالدارى شىعارىلادى.
مىسالى، ا ق ش اسكەرىندەگى «Wingman» قازىرگى ۋاقىتتا ۇرىس الاڭىنا وزدىگىنەن وق-ءدارى مەن قۇرال جەتكىزىپ بەرە الادى. ناقتى تاپسىرمالاردى ورىندايتىن روبوتتار شىعارىلادى. ۇشقىشسىز ۇشاتىن ۇشاقتار رادارعا كورىنبەيتىن بولادى. تەڭىزدە وزدىگىنەن جۇرەتىن كەمەلەر پايدا بولىپ، ولار دەرەكتەر جيناۋمەن، مينانى تازارتۋمەن جانە قورعانىستى قامتاماسىز ەتۋمەن اينالىسادى.
2013-جىلعى RAND ەسەپتەمەسىندە اتالعان كەمەلەردىڭ 63 ءى وندىرىلگەن جانە تاجىريبەدەن وتكىزىلگەن. سۋ استىندا وزدىگىنەن جۇرەتىن روبوت كەمەلەردى دامىتۋ جوسپارلانىپ جاتىر. باعاسى 100 مىڭ دوللار تۇراتىن تاجىريبە كەمەسى اتلانت مۇحيتىن وزدىگىنەن كەسىپ ءوتۋ جوباسى جاسالىپ جاتىر.
بولاشاقتا ولار جەدەل تۇردە كوبەيتىلىپ، باعاسى 10 ەسەگە ارزاندايدى. قازاقستان اسكەرى «Global firepower» مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستان ارمياسى الەم اسكەرلەرى تىزىمىندەگى 2018-جىلعى رەيتينگ بويىنشا ەلۋىنشى ورىنعا تۇراقتاعان. بىلتىر 55-ورىندى مىسە تۇتقان بولاتىنبىز.
ورتا ازيا ەلدەرى اراسىندا الدىمىزدا تەك، وزبەكستان عانا كەلە جاتىر. بىلتىر وزبەك اسكەرى بۇل تىزىمدە 48-ورىننان كورىنسە، بيىل 9- ورىنعا جوعارىلاپ، 39-ورىنعا شىققان. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىندە 214 ۇشاق، سونىڭ ىشىندە 67 جاۋىنگەر ۇشاعى، 82 بومبالاۋشى ۇشاعى، 90 تاسىمالداۋشى ۇشاعى، 75 تىكۇشاق جانە 18 وقۋ-جاتتىعۋ ۇشاقتارى بار.
بۇعان قوسا، قازاقستاننىڭ اسكەرىندە 300 تانك، 1613 جاياۋ اسكەرگە قارسى اۆتوكولىك جانە برونەترانسپورتەرلەر، 285 وزدىگىنەن جۇرەتىن ارتيللەريالىق قوندىرعىلار، 393 رەاكتيۆتى ارتيللەريا جانە 744 ارتيللەريالىق قارۋلار بار.
«Global firepower» ستاتيستيكاسىنا قاراعاندا، قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىندە 100 مىڭنان استام ادام قىزمەت ەتەدى. رەسپۋبليكا اسكەري شىعىندارعا 2,435 ميلليارد دوللار بولەدى. بىزدەگى اسكەري ارسەنال ك س ر و كەزىنەن قالعان دەۋشىلەر دە بار.
ءبىراق ХХІ عاسىردا ەلىمىز جاڭا تەحنولوگيالاردى ساتىپ الۋ جاعىنان كورشىمىز وزبەك ەلىنەن ءبىرشاما الدا كەلە جاتىر. ارينە، اسكەري كۇشتەرگە جىلىنا 647 ميلليارد دوللار بولەتىن ا ق ش- پەن سالىستىرعاندا قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى الداعى 20-30 جىلدا جوعارىدا ءبىز ايتىپ كەتكەندەي تەحنيكالارمەن تولىق قامتاماسىز ەتىلۋى مۇمكىن ەمەس.
ءبىراق جىل سايىن الەم ارمياسى رەيتينگىسىندە 1 ورىنعا جوعارىلاپ وتىراتىن بولساق تا، 2040-جىلدارى وتىزدىققا كىرىپ نە ودان دا جوعارىلاۋىمىز مۇمكىن. البەتتە، ءارقاشان تىنىشتىق بولعانىن قالايمىز.
الەمدە سوعىس بولماسىن دەپ تىلەيمىز. دامۋشى ەلدەر قاتارىنداعى ءبىز ءۇشىن الەمدە تىنىشتىق بولعانى جاقسى. دەگەنمەن، ساقتىقتا قورلىق جوق. ەلدىڭ تاۋەلسىز ەكەنىن كورسەتىپ، سىرتقا ايبات شەگىپ، سۇيەنىش بولاتىنى دا قارۋلى كۇشتەرى.
سوعىس سالدارىنان 70 ميلليون ازاماتى بار دامىعان سيريانىڭ حالقى 18 ميلليونعا قىسقارىپ، توز-توز بولىپ كەتكەنىن كوزىمىز كورىپ وتىر. بىزدىكى تەك، ساراپتاۋ عانا.
Massaget.kz