بىردە ماعان مۇحتار شاحانوۆ قازاقستاندا نەعىپ ءجۇرسىڭ دەدى - جاركەن بودەش
وسى اعامنىڭ پەندە بالاسىنا جاساعان قىلداي قياناتى جوق شىعار- اۋ؛ ودان سوڭ جاكەڭدى جان الەمى سۋداي تۇنىق، قارداي اپپاق دەيتىن كىسىلەردىڭ قاتارىنا قوسساق تا جاڭىلىسپاسپىز. وسىنىڭ ءبارى، البەتتە، ۇلكەن شايىردىڭ ولەڭىنەن دە ايقىن كورىنىس بەرىپ تۇرادى. وزىمەن قالا ىشىندە كەزدەيسوق ۇشىراسىپ، ءبىرتالاي تىلدەسىپ قالدىق. جاكەم بىردە جايدارىلانا كۇلدى، بىردە تىم سابىرلى قالىپقا ءتۇستى، ەندى بىردە اڭگىمە اۋانىنا قاراي، كەمسەڭدەپ، كوز جاسىنا زورعا يە بولا وتىرىپ، ەداۋىر اشىلدى.
- جاركەن اعا، وسى، ءتۇس كورەسىز بە؟ تۇسىڭىزگە نە كىرەدى؟
- تۇسىمە تۋعان جەر كىرەدى. اسىرەسە، كەيىندە سولاي بولىپ ءجۇر. يمانداي شىنىم. ادامنىڭ جاسى ۇلعايعان سايىن تۋعان جەر دەگەن سونشالىقتى ىستىق تارتادى ەكەن. باياعى ءوزىم وسكەن شاعىن عانا قوڭىر تام ءۇي تۇسىمە كۇندە كىرەدى دەسەم وتىرىك ەمەس. ءتىپتى، بەسىن اۋا كوز شىرىمىن الىپ ويانسام دا، تۇسىمدە سول تاۋ باۋرايىنداعى اتاقونىستى كورىپ ۇلگەرەمىن. كەيدە قاتتى ساعىنعاندا اشىنىپ ايتاتىن جەرلەرىم دە بار ەدى:
- تۋعان جەرىم - جايىرتاۋ،
ەكى وركەشى ايىر تاۋ.
جايىرتاۋدان سۇم تاعدىر
تىرىدەي مەنى ايىردى- اۋ... نەمەسە:
دەرتىنەن كەتتىم جاۋىر بوپ،
جايىردان باسقا «جاۋىم» جوق، - دەپ تە جازىپپىن. ايتەۋىر، مەن پوەزياعا سول جايىر ارقىلى، تۋعان جەرىم ارقىلى كەلگەندەيمىن. كۇنى بۇگىنگە دەيىن سونىڭ جورعالاپ جۇرگەن قۇمىرسقاسىنا شەيىن تۇسىمە كىرەدى.
- اكە- شەشەڭىزدى كورەسىز بە؟
- مارقۇم اكە- شەشەمدى دە كورەمىن. بىردە، باياعى بالالىق شاقتا بيىك جار جيەگىندە جۇگىرىپ، قوزى قايىرىپ كەلە جاتىپ، اياعىم تايىپ مۇرتتاي ءتۇسىپ، تومەندەگى كولگە قاراي قۇلاپ كەتكەنىم بار. قالباڭداپ ۇشىپ بارىپ، جانۇشىرا قارمانعان ساتتە قولىما ەتەكتەگى ءبىر ءتۇپ شەڭگەل ىلىگىپتى. سول بولماعاندا سۋعا كەتىپ ءولىپ قالۋىم دا مۇمكىن ەدى. مەنىڭ قۇلاعانىمدى انادايدان اكەم بايقاپ قالعان سەكىلدى، ول دا دەرەۋ ەنتىگىپ جەتىپ، ۇزىن ارقان تاستاپ، سوعان جارماسىپ، مالمانداي سۋ بولىپ، ەكى قولىم قان- قان، زورعا دەپ تىربانىپ شىققانىمدى ۇمىتپايمىن. انە، وسى كورىنىس تە اراگىدىك تۇسىمە كىرىپ قويادى. قاتتى قورىقسام كەرەك. كەيىن جانىمدى ساقتاپ قالعان الگى شەڭگەل تۋرالى ولەڭ دە جازدىم.
- نەلىكتەن سونشا قاراپايىمسىز؟ جوق، الدە ءومىردىڭ تەپەرىشى ابدەن جۋاسىتىپ، جاسىتىپ جىبەرە مە؟ مۇمكىن بۇل تۋاءبىتتى مىنەز شىعار؟ وسى تۋرالى ويلانعان كەزىڭىز بار ما؟
- ويبوي، نەسىن ايتاسىڭ، تىرلىكتىڭ دە تاياعى مەن تەپكىسىن جەپ باقتىق قوي. سول سوققىنىڭ ءبارى مىنەز- قۇلىققا دا ىقپال ەتپەي قويماس. ايتكەنمەن، كىشىپەيىلدىك دەگەن دە، مەنىڭشە، انا سۇتىمەن داريتىن قاسيەت پە دەيمىن. ايتپەسە، ءوزىمدى بالەندەي كونبىس، سورلىمىن دەپ سانامايمىن.
- ال اقىندىق دارىن، ءسوز جوق، جاراتىلىستان...
- البەتتە. قۇدايدىڭ ءوزى جاراتقان اقىن دەپ جاتامىز عوي. انە ناعىز دارىن دەگەن سول. جاسىراتىنى جوق، بىزدە جاساندى اقىندار دا بار. ادەبيەتتى شالا- شارپى بىلەدى. اۋپىرىمدەپ، بىلىممەن، وقۋمەن جيناستىرعان الدەنەلەرىن قينالىپ قۇراستىرىپ ولەڭگە اينالدىرعان بولادى. شىنايى ءومىر زاڭدىلىعىنان حابارى جوق. قاناتسىز.
- ومىردە وزىڭىزگە تىزەسى باتقان، قيانات جاساعان ادامدار بار ما؟
- ارينە، بار.
- كىمدەر؟
- ونى ايتپاي- اق قويايىن. وتە ۇزاق، كۇردەلى اڭگىمە. سوندىقتان ول مەنىڭ ءوز قۇپيام بولىپ قالا تۇرسىن. نەبىر وزبىرلىقتى كوردىك. ءتىپتى، مەنىڭ قولجازبا ولەڭدەرىمدى كوشىرىپ الىپ، ءوز اتىنان جاريالاعان «دوكەيلەر» دە كەزدەستى. ءبىراق ۋاقىت ءبارىن ءوز ورنىنا قويادى ەكەن. شىندىق ءبارىبىر وراپ، الدىڭنان شىعادى.
- ال ءوزىڭىزدىڭ الدەكىمگە كىشكەنە ءزابىرىم ءتيىپ كەتتى- اۋ دەيتىن ساتتەر بولدى ما؟
- جوق، وسى كۇنگە دەيىن ءبىر پەندەگە جاماندىق جاساعان ەمەسپىن. قانداي جاعدايدا بولسىن ەشكىمدى رەنجىتپەپپىن. سەن سوندايسىڭ، سەن مۇندايسىڭ دەپ بىرەۋدى عايباتتاماپپىن. ودان سوڭ شەشەمنىڭ: «ەلۋ- الپىسقا كەلگەن سوڭ ەشكىمنەن قارىز الما» دەيتىن ءسوزى بار ەدى. اياق استىنان اجال كەلىپ قالسا، انا جاققا قارىز بولىپ كەتەسىڭ، قانداي قيىندىقتان دا تەك ءوز كۇشىڭمەن شىق، جان بالاسىنا بەرەشەك بولماۋعا ۇمتىل دەگەنى شىعار. تازالىققا باۋلىدى. جانە وسى جاسىما دەيىن ءبىر تىشقاق لاق باۋىزداپ كورمەپپىن. ۇيدە مال سويىلعاندا الىسقا ۇزاپ كەتىپ قالۋشى ەم. قان كورمەۋگە تىرىسامىن. كوڭىلدىڭ نازىكتىگىنەن بە ەكەن. ءبىر اتتىڭ اياعىنا تۇسامىس سالماپپىن. ءمىنىپ جۇرگەندە، كوپ بولسا، شىلبىردان ماما اعاشقا بايلاپ قويامىن. كىشكەنە ەركىن جۇرگەنىن قالاۋشى ەدىم.
- باياعى جاس شاعىڭىزدا زاڭعار جازۋشى تاحاۋي احتانوۆتىڭ قاراماعىندا ەڭبەك ەتكەنىڭىزدەن حاباردارمىز. سوندا ءبىر توپ قىزبەن جۇمىس ىستەپسىز. سولاردىڭ اراسىندا كوڭىلىڭىز كەتكەن ارۋلار بولمادى ما؟
- ءيا، و كەزدە تاحاڭ مەملەكەتتىك كىتاپ پالاتاسىن باسقارعان. مەنى وندا اتاقتى اقىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ ەرتىپ بارىپ، تاحاۋي اعاعا: «مىنا جىگىت ارعى بەتتەن كەلگەن. مىقتى اقىن جانە توتە جازۋ ەملەسىن بىلەدى. ءسىز ءۇشىن تاپتىرمايتىن مامان بولۋى مۇمكىن»، - دەپ تانىستىردى. جۇمىسقا بىردەن قابىلداندىم. قورداعى ماعجان سىندى اقىنداردىڭ شىعارمالارىن بۇگىنگى كيريلليتساعا قايتا كوشىرۋمەن اينالىستىم. ۇجىمدا وڭكەي قىزدار جۇمىس ىستەگەنى راس. سۇلۋلىقتارى بىرىنەن ءبىرى وتەدى. تاحاڭنىڭ تالعامى دا كۇشتى ادام ەدى عوي. ءبارىن تاڭداپ قابىلداعان. سولاردىڭ ىشىندەگى جالعىز جىگىت بولدىم. جاسپىز. ءبىراق بىرەۋىنە دە كوز سالماپپىن.
- نەگە؟
- ويتكەنى الماتىدا ءوزىم قۇلاي سۇيگەن قىزىم بار ەدى. مىنا بويجەتكەندەرگە كوز سالايىن دەسەم، سوعان سۇمدىق قيانات سياقتاندى.
- اقىرى نە بولدى؟
- اقىرى و قىزعا ۇيلەنە المادىم. تاحاڭ دا مەنى ءا دەگەننەن قاسىمىزداعى ارۋلاردىڭ بىرىمەن كوڭىل جاراستىرسا دەگەن تىلەگىن جاسىرماعان. «وسىلاردىڭ بىرەۋىن تاڭداپ ءجۇرىپ ال؛ ءتىپتى، ۇناعانى بولسا وزىمە ايت، قۇدا ءتۇسىپ، تويىڭدى ءوزىم جاسايمىن» - دەدى. سودان ءبىر كۇنى ۇجىمىمىزعا قوعالى دەگەن جەرگە كارتوپ تەرۋ جۇمىسىنا بارۋ كەرەك بولدى. اعاي: «وسىنداعى جىگىت سەنسىڭ. مىنا قىزدارعا باسشى بولىپ بارىپ قايت» - دەپ تاپسىردى. ءبىر ايعا جۋىق ءجۇرىپ، جاقسى جۇمىس ىستەدىك. قايتاردا شارۋاشىلىق ديرەكتورى ماعان العىس حات بەردى. سونى اكەلىپ تاحاڭا ۇستاتقانىمدا، قۇداي ساقتاسىن، اعامنىڭ قۋانعانىن كورسەڭ! بالاشا ساقىلداپ كۇلىپ، قىزداردى دەرەۋ شاقىرىپ الىپ:
«مىنە، كوردىڭدەر مە؟ ! العىس حات بەرىپتى. سەندەرگە دە راحمەت. جەتەكشىلىك جاساعان مىنا جاركەنگە دە العىسىم شەكسىز. بۇل ءوزى كەرەمەت تالانتتى اقىن، - دەي كەلىپ، - ە- ە، ولەڭ وقىدىڭ با و جاقتا؟» - دەپ سۇرادى. «وقىدىم».
- «كانە، بىرەۋىن وقىپ جىبەرشى!» . سوندا:
- تۋعان جەردىڭ قار- مۇزى،
ىزعارىڭمەن جۋىندىر.
تۋعان جەردىڭ بال قىزى،
- بۇرىمىڭمەن بۋىندىر.
تۋعان جەردىڭ بۇلاعى،
تولقىنىڭمەن ات مەنى،
تۋعان جەردىڭ جىلانى،
شىرىلداتىپ شاق مەنى.
تۋعان جەردىڭ شەڭگەلى،
تىرنا اياماي بەتىمدى.
تۋعان جەردىڭ جەلدەرى،
- اۋزىما قۇي ءوتىمدى.
تۋعان جەردىڭ دوڭىزى،
- قۇرساعىمدى جارىپ كەت.
تۋعان جەردىڭ قوڭىزى،
- دومالاتىپ الىپ كەت.
تۋعان جەردىڭ قاسقىرى،
- كەمىر اقىن سۇيەگىن.
تۋعان جەردىڭ تاس- قىرى،
- سەنى وسىلاي سۇيەمىن! - دەگەن ولەڭىمدى وقىدىم. تاحاڭ كەرەمەت ۇناتتى. «جارايسىڭ! اقىن تۋعان جەرىن تەك وسىلاي ءسۇيۋى كەرەك!» - دەپ ريزا بولدى.
- ايتپاقشى، الگى سۇيگەن قىزىڭىز قايدا كەتتى؟
- و قىز بىردە اقمولا جاققا ساپار شەگىپ ەدى. وندا دا نەبىر «قىرعيلار» بار سياقتى. اۋزىمدى اڭقيتىپ قاعىپ كەتتى. ماعان قاراعاندا داۋلەتتىرەك، ءۇيى، كۇيى بار جانە قانشا ايتقانمەن، مەن سياقتى جالعىز ەمەس ەكەن، سوعان قاراي اۋناپ ءتۇستى.
- كەيىن و قىز سىزدەي كەرەمەت اقىنعا قوسىلماعانى ءۇشىن وكىندى مە ەكەن؟
- كىم ءبىلسىن. مەندە دە وزىندىك مىنەز جوق ەمەس. كەيىن ونىڭ ارتىنان ىزدەپ بارىپ وكىندىڭ بە، وكىنبەدىڭ بە دەپ سۇراعام جوق.
- ۋادە بايلاسىپ پا ەدىڭىزدەر باسىندا؟
- ە، العاشقىدا ۋادە دە، سەرت تە بولدى عوي. ءبىراق ماحاببات اڭگىمەسىندە كەيدە ولاي، كەيدە بۇلاي جاعدايلار بولا بەرە مە دەپ قالدىم...
- عاشىعىڭىزدى ويلايسىز با قازىر؟
- اندا- ساندا ويلايتىنىم راس. كەيدە ول دا تۇسىمە كىرەدى. باياعى قىز كەيپىندە، مولدىرەگەن كۇيدە... وتە ادەمى قىز ەدى. ءتىسى مارجانداي. قاسى كوزى قيىلعان...
- ال اناۋ كىتاپ پالاتاسىندا سىزگە وزدەرى ىڭعاي بىلدىرگەن قىزدار بولمادى ما؟
- بولدى عوي. ءبىراق، قۇداي ۇرعاندا، الگى قىزعا بەرگەن سەرتتەن تايا الماپپىن. ساتقىندىق سەكىلدەندى. شەشەم مارقۇم: «قىزعا وبال جاساۋعا بولمايدى. قىز - بولاشاق انا» دەپ وتىرۋشى ەدى. اردىڭ تازالىعىن دا ويلاعان شىعارمىن.
- قول جەتپەگەن سۇلۋعا ارناعان ولەڭىڭىز كوپ پە؟
- سيكل ولەڭدەر جازدىم. ونىڭ ىشىندە ساعىنىش تا، ناز دا، نالا دا، قيماستىق تا، ءبارى دە بار. ۇيلەنگەننەن كەيىن دە كوپكە دەيىن كۇيزەلىپ، ۇمىتا الماي ءجۇردىم.
- ول جىرلارىڭىزعا قازىرگى جەڭگەي قالاي قارادى؟
- مەنىڭ ولەڭىمدى جەك كورمەيدى. شاما كەلگەنشە سونى جاتقا وقۋعا تىرىسادى. ايەلدەردىڭ قاسى- كوزىن بوياپ، ادەمىلەنەتىنى بار عوي. مەن دە بايبىشەمە: «سەندەر سىرتقى سۇلۋلىقتى جاساساڭدار، مەن ولەڭ ارقىلى ادامنىڭ ىشكى سۇلۋلىعىن جاسايمىن. بوتەن ەشتەڭە جوق. ءبارى وبراز» دەپ قويامىن. سوعان مالدانادى. ريزا.
- و كىسىمەن قالاي قوسىلدىڭىز؟
- ونىمەن جاستايىمنان بىرگە ءوستىم عوي. مەنەن ءۇش- ءتورت جاس قانا كىشى. جايىر تاۋلارىنىڭ ىرگەسىندە ءدوربىلجىن دەگەن قالا بار. سول جەردىڭ تۋماسى. ايەلىم بەرگى بەتكە مەنەن بۇرىن، اكە- شەشەسىمەن سوناۋ الپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا كەلدى. مەن ودان ون جىل كەيىن ءوتتىم. جاعدا بابالىق اعامىزعا جاقىندىعى بار. جاكەڭ بىردە: «ءسوزدى دوعارىپ، وسى قىزعا ۇيلەن. اتا- اناڭنىڭ كوزىن كورگەن، جاعدايىڭدى جاقسى بىلەدى. وسىمەن تاعدىرىڭ ءبىر. تۇبىندە ەڭ ادال جار وسى قىز بولادى» دەدى. ۇيلەندىك. ايتقاندايىن، تاحاۋي اعا ۋاعداسىندا تۇردى. تويىمىزدى ءوزى جاساپ بەردى...
- «اقىندا ادامزاتتان دوس بولمايدى» دەۋشى ەدى، دوسىڭىز بار ما؟
- بار. جالعىز دوسىم ءالىمعازى داۋلەتحانوۆ دەگەن ازامات. عالىم. ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىندا ەڭبەك ەتەدى. اندا- ساندا سونىمەن سىرلاسامىن. مۇڭداسامىن. وزىممەن تاعدىرلاس. ارعى بەتتەن بىرگە كەلگەن. ءبىر- ءبىرىمىزدى جاقسى تۇسىنەمىز. قانداي جاعدايدا دا بىرگە كەلە جاتىرمىز. ءتورت- بەس كىتابى شىققان. جاعدا بابالىق تۋرالى كىتاپتار جازعان ادام. جاكەڭدى بىلگىسى كەلگەن كىسى سونىڭ كىتاپتارىن وقىسىن... و- و، ءوزى، قايداعى- جايداعىنى بىلەدى. قالامىنىڭ قۋاتى كەرەمەت.
- تاحاۋي اعا سياقتى شاپاعاتى تيگەن باسقا كىمدەردى اتار ەدىڭىز؟
- ءبارىن ءتىزىپ ايتۋ قيىن. مىسالى، بىردە مۇحتار ماعاۋين الدەبىر ۇلكەن مەكەمەمەن بىرىگىپ «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ جىر بايگەسىن جاريالادى. باس جۇلدەسىن مەن الدىم. و كىسى كەيىن مەنىڭ شىعارماشىلىعىم تۋرالى تولىمدى ماقالا جازدى. ءابىش كەكىلبايەۆ مەن تۋرالى قالام تەربەدى... تولەن ابدىكوۆ جازدى. شاپاعاتى تيگەندە، ماعان تۋعان ىنىلەرىندەي قاراعان اعالارىم بار. قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ىستەپ جۇرگەندە بارىپ الىپ كەلە قويشى دەپ اندا- مۇندا جۇمسايدى. قىلشىلداعان كەز. اياق- قول ساۋ. تاپسىرمالارىن زىر جۇگىرىپ ورىندايمىن. جانە ولار جالعىزدىعىمدى، قورعانسىزدىعىمدى بىلەدى. بۇل جاقتا قارايلايتىن اكە- شەشەم، تۋعان- تۋىسىم جوق. «ءاي، قينالىپ جۇرگەن جوقسىڭ با، ءما، مىناعان ءبىر ءتاۋىر كويلەك الىپ كيشى» دەگەن جازۋشى اعالارىم بولدى...
- مەملەكەتتىك سىيلىققا ەندى ءوزىمدى ۇسىنبايمىن دەگەنىڭىز ەسىمىزدە. كوڭىل قالدى ما...
- ءيا، ول جوعارى سىيلىققا ءبىر- ەكى رەت ۇسىنىلدىم. بەرمەدى. جاسىم بولسا كەلىپ قالدى. «ەندى ۇسىنبايمىن» دەگەنىم وكپە ەمەس، ناز ەدى... رەنىش بولدى... ازداعان. ەندى ۇسىنباي- اق قويايىن. جولدى جاستارعا بەرەيىن دەگەن توقتامعا كەلدىم.
- ومىردە ۇستانىپ كەلە جاتقان كرەدوڭىز قانداي؟
- جانىما كىر تۇسىرگەن ەمەسپىن. بۇدان كەيىن دە قانشا عۇمىر قالدى، قۇداي ءوزى بىلەدى، وسى تازالىقپەن كەتسەم دەپ ويلايمىن.
- جاڭا كەلە جاتقانىڭىزدا اياعىڭىزدى ءسال- ءپال اقساڭداپ باساتىنىڭىزدى اڭداپ قالدىم. تاياق نەگە ۇستامايسىز؟
- ءبىر ىنىلەرىم دە: «اعا، ءبىر جاقسى تاياق الىپ بەرەيىك. سەپتىگى تيەدى» - دەپ ەدى. «جوق، ولەڭگە سۇيەنىپ دۇنيەگە كەلگەنمىن، ولەڭگە سۇيەنىپ دۇنيەدەن كەتەمىن» دەدىم. تاياقتىڭ كەرەگى جوق.
- تىرلىكتىڭ تاۋقىمەتىن ءبىر كىسىدەي كوردىڭىز عوي.
- اقىنعا كورمەسە بولمايدى. اقىندا تاعدىر بولماسا، قانشالىقتى تىرمىسقانمەن، تابيعي ەشتەڭە شىقپايدى. قۇراما ولەڭ، وتىرىك ولەڭ شىعادى. سوندىقتان اقىننىڭ تاعدىرى - ولەڭنىڭ تاعدىرى. ءوزىڭ سەكىلدى ءبىر جىگىتتەر جىرىمدى جاتقا وقيدى. كەيبىرەۋىن تانىماسام دا، جولدا سالەم بەرىپ توقتاتىپ، ءبىر شۋماق ولەڭىمدى وقىپ بەرەدى.
بىردە ۇلكەن اقىن مۇحتار شاحانوۆ: «سەن، وسى، نەعىپ ءجۇرسىڭ مىنا قازاقستاندا؟» - دەگەنى. العاشىندا اڭ- تاڭ بولىپ: «مەن ءوزىمنىڭ اتا- جۇرتىمدا ءجۇرمىن!» - دەدىم. سويتسەم، مۇحاڭنىڭ بۇكىل شىڭجان ولكەسىن، ىلە، تارباعاتاي، التاي ايماقتارىن تۇگەل ارالاپ قايتقان بەتى كورىنەدى. «و جاقتا بەس جاستاعى بالادان سەكسەن جاستاعى شالعا دەيىن سەنىڭ ولەڭدەرىڭدى جاتقا سوعادى ەكەن!» دەپ تاڭىرقادى. سوندا عانا ءمان- جايدى ءتۇسىنىپ، «راحمەت، مۇحا، مەنىڭ تۋعان جەرىمدى كورگەن ەكەنسىز. كوپ جاساڭىز!» - دەپ ريزالىعىمدى ءبىلدىردىم. ءبىراق ماساتتانبايمىن. ەڭبەگىم اقتالدى عوي. ۇكىمەت «قۇرمەت» وردەنىن بەردى. مەملەكەتتىك ستيپەنديا الدىم. سونىڭ ءبارى ولەڭگە دەگەن سىي- قۇرمەت دەپ بىلەمىن.
- وكىنىشىڭىز بار ما؟
- وكىنبەيتىن ادام بولمايدى، تەگىندە. ءومىر بولعان سوڭ بۇلتاعى كوپ. ءبىر بۇلتاعىندا قيىنشىلىق كورەسىڭ. ەڭ اۋىر باتقانى، ايدار دەگەن كەنجە ۇلىم بار- تىن. سول جيىرما بەس جاسىندا قايتىس بولىپ كەتتى. جىگىتتىڭ سۇلۋى ەدى. ۇيگە ءبىر قىزداردى الىپ كەلىپ، شەشەسىنە تانىستىرىپ جاتاتىنىن بايقايتىنمىن. ەندى ۇيلەندىرەم، ەندى ۇيلەندىرەم دەپ جۇرگەندە... كەتتى دە قالدى. ءۇش كۇننىڭ بىرىندە، ءتورت كۇننىڭ بىرىندە تۇسىمە كىرەدى. ەسىك الدىندا ويناپ جۇرەتىن ءبىر بالانىڭ اتى - ايدار. سونىڭ دوستارى تومەننەن كەلىپ: «ايدار، قايداسىڭ؟ ! ءجۇر كەتتىك، وينايمىز! ۋاقىت ءوتىپ بارادى» - دەپ ايقايلاپ تۇرعان ساتتە ءوز- ءوزىمدى قويارعا جەپ تاپپاي، تىقىرشىپ كەتەمىن. نە ىستەرىمدى بىلمەي الاسۇرىپ قالام. ەلجىرەپ، جاسقا بۋلىعامىن...
كەيىن سول سەگىز- توعىز جاستاعى بالامەن دوس بولدىم. كەيدە ۇيگە ەرتىپ كەلەمىن. ءالى كۇنگە دەيىن اڭگىمەلەسىپ تۇرامىن. ءوزى سەرگەك، ۇعىمتال بالا. ءبارىن بىلەدى. ۇزدىك وقۋشى. ارا- اراسىندا شەشەسى دۇكەنگە نانعا جىبەرەتىن سياقتى. نان كوتەرىپ كەلە جاتىپ، سونىڭ ءبىر شەتىنەن تىستەلەپ جەپ كەلە جاتادى. تۋرا مەنىڭ ايدارىمنىڭ بالا كۇنىندەگى قىلىعى...
- اكە- شەشەڭىزدىڭ اتتارىن سۇراماپپىن عوي.
- اكەم - وسپاتايدىڭ قىزىرى دەگەن كىسى. ال بودەش - سول قىزىردىڭ تۋعان اعاسى. مەنى كىشكەنتايىمنان سونىڭ باۋىرىنا سالىپ بەرگەن. سو كىسىنىڭ بالاسى بولىپ كەتتىم. العاشقى ولەڭىم جاركەن بودەش دەگەن اتپەن شىقتى. سودان بەرى بودەشپىن. شەشەمنىڭ اتى - ءاليپا. ءوز ەسىمىم - جارمۇحاممەد. شەشەم پايعامباردىڭ اتىن قايتالاي بەرمەيىن دەگەن بولۋ كەرەك، «جاركەن» دەپ اتاپتى...
- جان الەمىڭىزگە كىمدەردى كىرگىزەسىز؟
- اركىم- بىركىمگە سىر اشپايمىن. الگى ءالىمعازىعا ايتا الامىن. ايەلىمە ايتپاعان سىردى دا تەك سونىمەن بولىسەمىن. باسقالار تۇسىنە مە، تۇسىنبەي مە... كۇمانىم بار. ەكىنشىدەن، جان سىرىم جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە التىنداي ساقتالىپ جاتادى. كەيدە ولەڭگە اينالادى. دەگەنمەن، اراگىدىك قاراما- قارسى، قايشىلىقتى ساتتەر دە كەزدەسەتىن سەكىلدى. ولەڭگە دە ايتپايتىن سىرلارىم بار سياقتى...
- جاس ارۋلارعا جان- جۇرەگىڭىزدى اشار ما ەدىڭىز؟
- سىرلاسقىم كەلەدى. جانىمدى تۇسىنەتىن ادام بولسا، ارينە. كوز قىرىم جاس سۇلۋلاردان ءالى دە قالا قويعان جوق. ول سەزىم وشكەن كۇنى ادامنىڭ ىشكى الەمى توقىراۋعا تۇسەتىن شىعار. قازىر جەتپىس التىعا كەتتىم. ايتكەنمەن، ادامنىڭ كوڭىلى قارتايمايدى ەكەن. بىردە: «قىزدىڭ جاسىن سۇراما، ون بەستە ءالى، اقىننىڭ جاسىن سۇراما - جيىرما بەستە» دەپ قالجىڭداعانىم بار... قوي، ويباي، ءبىراز وتىرىپ قالىپپىز عوي! ازىرشە وسىمەن توقتايىق. كەلەسى جولعا دا ءسوز قالسىن.
- جاقسى، جاركەن اعا. اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
قۇلتولەۋ مۇقاش
http://adebiportal.kz
