ءوز ونەرتابىسىنىڭ قۇرباندارى
2010 -جىلدىڭ باسىندا بريتانيالىق كاسىپكەر دجيمي حەسەلدەن گيروسكۋتەر وندىرەتىن Segway كومپانياسىن ساتىپ الادى. سول جىلدىڭ كۇزىندە كاسىپكەر ءوزىنىڭ ءۇيىنىڭ اينالاسىندا سەرۋەندەۋدى ءجون سانايدى. كەنەت قۇزدان قۇلاپ قازا تابادى. بۇل جاعدايدى عالامتور پاراقشالارىندا قولدانۋشىلار كەڭىنەن تالقىلادى. سەنۋگە بولاتىن جاعداي، ويتكەنى، تاريحتا ءوز ونەرتابىسىنىڭ قۇربانى بولعاندار جەتكىلىكتى.
ۇشامىن دەپ...
مەحانيكالىق دينوزاۆرلاردى ەسكە سالاتىن ۇشاتىن اپپاراتتاردىڭ قۇرىلىسىمەن اينالىسقان وتتو ليليەنتال مونوپلاننان باستاپ ورنيتوپتەرلەرگە دەيىن زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءوز تاجىريبەسىنەن وتكىزەدى. ونىڭ قۇستاردىڭ قالىقتاۋ مۇمكىندىگىنە جۇرگىزگەن زەرتتەۋ جۇمىسى فيزيكالىق تەوريانىڭ نەگىزىن قالاپ، كەيىن ۇشاق جاساۋ بارىسىندا وزگە ونەرتاپقىشتارعا سەپتىگىن تيگىزدى. ليليەنتال ءار ءتۇرلى بيىكتىكتەگى قۇزدار مەن شىڭداردان تاجىريبە ماقساتىندا ۇشىپ كورەدى. ءتىپتى، 1893 -جىلى بەرليندە جاساندى جارتاس جاساپ، ونى «Fliegeberg» (نەمىس تىلىنەن اۋدارعاندا «ۇشۋعا ارنالعان تاۋ» دەپ اتايدى. ال، ونىڭ سوڭعى مارتە قالىقتاعان كۇنى 1869 -جىلدىڭ 9-تامىزىنا سايكەس كەلدى. وتتو، گەرمانيانىڭ سولتۇستىگىندە رين قالالارىنىڭ بىرىندەگى دوڭنەن ۇشادى. ونىڭ ونەرتابىسى - گلايدەردىڭ قوزعالتقىشى ىستەن شىققان ساتتە، 15 مەتر بيىكتىكتەن ۇلكەن جىلدامدىقپەن قۇلاپ، موينىن سىندىرادى. ونى جەدەل تۇردە بەرليندەگى حيرۋرگقا جەتكىزگەنىمەن، ونى امان الىپ قالۋ مۇمكىن بولمايدى. ونىڭ ولىمىنەن 40 جىل وتكەن سوڭ، ليليەنتال سالعان جاساندى توبەنى ەسكەرتكىش رەتىندە قايدا وڭدەيدى. ال، ومىردەن وتەر الدىن وتتو ءوزىنىڭ باۋىرىنا بۇگىندە تاجىريبەلىك عىلىمنىڭ ناقىلىنا اينالعان «قۇرباندىقسىز مۇمكىن ەمەس» تىركەسىن ايتقان ەكەن.
عىلىمعا دەگەن ادالدىقپەن.. .
ماريا ي پەر كيۋريلەر فيزيكا مەن حيميا الەمىنىڭ جاڭا عاسىرىنا جول اشىپ قانا قويماي، تۋرا ماعىناسىندا ءوز ومىرلەرىن مەديتسينا مەن عىلىم جولىنا ارنادى. بۇل وتباسىلىق جۇپ عىلىمعا دەگەن ادالدىقتارىمەن ەستە قالدى: ولار پولوني مەن ءراديدى اشتى. XX عاسىردىڭ باسىندا بۇل ەكى ەلەمەنتتىڭ ادام دەنساۋلىعىنا قالاي اسەر ەتەتىنى بەلگىسىز بولاتىن. سوندىقتان، جۇبايلار بۇل ەلەمەنت بولشەگى سالىنعان سىناۋىقتى قالتالارىندا ۇستاعان. ال، ماريا ءوزىنىڭ كۇندەلىگىندە رادي سالىنعان سىناۋىقتى اشىپ قويىپ، تۇندە قالاي جىلتىرايتىنىن قىزىقتاعاندى جاقسى كورگەنىن ايتادى. پەر كيۋريدىڭ ءولىمى عىلىممەن ەش بايلانىسى جوق. ول نوبەل سىيلىعىن العاننان سوڭ اراعا ءۇش جىل سالىپ، كەنەتتەن ات ارباسىنىڭ استىنا ءتۇسىپ قازا تابادى. ونىڭ جارى ماريا كيۋري پولوني مەن ءراديدى زەرتتەۋىن توقتاتپايدى. ول نوبەل سىيلىعىنا العاننان كەيىن، 66 جاسىندا اق قان اۋرۋىنان باقيلىق بولادى. تاجىريبە بارىسىندا جۇرگىزگەن جازبا جۇمىستارى بۇگىندە پاريجدە ۇلتتىق كىتاپحانادا ساقتاۋلى. بىرنەشە جىل بويىنا رادياكتيۆتى زاتتار سىڭگەن جازبانى ءوزىڭىز ءۇشىن قاۋىپتى ساناماساڭىز، الىپ وقۋعا بولادى.
ءوز كەمەسىندە...
مۇحيت تۇبىنە باتقان «تيتانيكتىڭ» تاعى ءبىر قۇربانى ونىڭ سىزباسىن سالىپ، قۇراستىرۋعا اتسالىسقان - كىشى توماس ەندريۋس. XX عاسىر باسىندا كىشى توماس ەندريۋس يرلاندياداعى اتاقتى كەمە قۇراستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولاتىن. ول جولاۋشىلار لاينەرىن قۇراستىرعان ەدى. ونىڭ اتاقتى جۇمىستارىنىڭ ءبىرى - «وليمپيك». «وليمپيك»، «تيتانيك» جانە «بريتاننيكتى» قۇراستىرۋ بارىسىندا ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە جاۋاپتى بولعان. لاينەر مۇزدىقپەن سوقتىعىسقان سوڭ، كەمەنى امان ساقتاۋ مۇمكىن ەمەستىگىن تۇسىنگەن ول جولاۋشىلاردى قۇتقارۋ جۇمىسىنا بەلسەندى ات سالىسىپ، ءوزى كەمەدە قالۋدى ءجون سانايدى. 1912 -جىلى 12 - ساۋىردە 2000 جولاۋشىدان نەبارى 700 جولاۋشى امان قالادى.
ورلەۋ قۇربانى
روتاتسيوندى باسپا ماشيناسىن 1843 -جىلى ريچارد مارچ حوۋ ويلاپ تابادى. ءبىراق، ونى جەتىلدىرگەن ۋيليام بۋللوك 20 جىلدان سوڭ باسپا ىسىنە جاڭا تابىستار اكەلەدى. ول اۆتوماتتى جۇيە بويىنشا قاعازدى بەرۋدى، بۇكتەلۋ مەحانيزمىن، ەكى جاقتى جانە ءتۇرلى- ءتۇستى باسىلىمدى ويلاپ تابادى. بۇل ساعاتىنا 30000 پاراقتىڭ وڭدەلۋىنە اكەلدى. سونىڭ ارقاسىندا گازەتتەر مەن جۋرنالداردىڭ تيراج سانى ارتتى. اراعا ءتورت جىل سالىپ، جەتىلدىرىلگەن باسپا ماشيناسى ءوز ونەرتاپقىشىتىڭ عۇمىرىنا بالتا شابادى. «پابليك لەدجەر» باسىلىمنىڭ جۇمىسى بارىسىندا، تۇرىپ قالعان مەحانيكالىق بلوكتى تۇزەتۋ ءۇشىن اياعىمەن يتەرە باستايدى. كەنەتتەن جۇمىس ىستەپ كەتكەن ماشينا اياعىن بىرگە جۇتىپ الادى. بىرنەشە كۇننەن سوڭ، بۋللوك ومىردەن وتەدى.
Massaget.kz
