نەلىكتەن تەلە-ولشەۋىشتەر قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ ءوسۋىن ەسكەرمەيدى؟
تەلە-ولشەۋىشتەر ناتيجەسىنە ساي، بۇل تىزىمدە «ەۋرازيا» ءبىرىنشى ارناسى كوش باستاپ تۇر.
كەيىن وتاندىق ارنالاردىڭ رەيتينگىن جاساۋ كەزىندە حالىق سانى 100 مىڭدى قۇرايتىن قالالاردا تۇراتىن 2800 ادام پىكىرى عانا ەسكەرىلەتىنى بەلگىلى بولدى. ولاردىڭ 40 پايىزى قازاق ءتىلىن بىلمەيدى. 60 پايىزى ەتنيكالىق قازاق بولعاندىقتان، مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرگەن دەگەن بولجامعا عانا سۇيەنگەن.
بۇل تۋرالى: «پانەلگە (ەسكەرتۋ: زەرتتەلۋشى توپ) ساي بىزدە قانشا حالىق بولسا، سونىڭ بارلىعى قازاق ءتىلىن يگەرگەن دەپ كورسەتىلگەن. مىسالى، قالا تۇرعىندارىنىڭ 60 پايىزى قازاقتار دا، قالعان 40 پايىزى وزگە ۇلت وكىلدەرى. بۇل دەرەكتەردى مەملەكەتتىك ستاتيستيكا اگەنتتىكتەرى بەرەدى، ءبىز پانەلدەردى قۇراۋ كەزىندە سونى نەگىزگە الامىز. تىلگە قاتىستى دا سولاي. ءبىراق بۇل جەردە ماسەلە ءسال كۇردەلىرەك، سەبەبى مەملەكەتتىك ۇيىمدار ستاتيستيكاسى بويىنشا، ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ءبارى مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرگەن دەپ قابىلدانادى»، - دەيدى TNS Central Asia باس ديرەكتورى تاتيانا ستارسيەۆا.
«قازاقستان» ا ق ر ت ر ك باسقارما ءتوراعاسى ەرلان كارين تەلە-ولشەۋىشتەر ناقتى جاعدايدى كورسەتپەيتىندىكتەن ۇكىمەت پەن بيزنەس تەلە-اۋديتوريا سۇرانىستارىنا قاتىستى بۇرمالانعان اقپاراتقا يە بولادى دەپ ەسەپتەيدى.
سونىمەن قاتار، ەرلان كارين تەلەارنالار قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ قالاي باعامدالاتىنى تۋرالى تولىققاندى جاۋاپ الا الماي وتىرعانىن العا تارتتى. «تەلەارنالاردا ولشەۋ ءادىسناماسى بويىنشا كوپتەگەن سۇراقتار بار. 2800 رەسپوندەنت جاعدايدى قانشالىقتى دۇرىس كورسەتە الادى؟ مۇنىمەن دە كەلىسۋگە بولار ەدى، ءبىراق وسى 2,800 رەسپوندەنت قاتارىنان بەلسەندىلىك تانىتپاي وتىرعان 600-700 جۋىق ادامنىڭ ءبىزدىڭ اۋديتوريا ەمەس ەكەندىگىنە كىم كەپىل؟ سۇحبات الۋشىلاردىڭ وزدەرى قازاق تىلىندە سويلەسە مە؟ ءتىپتى، تەلەۆيزيالىق ولشەۋلەردىڭ نەگىزگى پارامەترلەرىن انىقتايتىن جۇمىستاردىڭ قالاي جۇرگىزىلەتىنىنە دەيىن تۇسىنىكسىز.
ءبىر قىزىعى، تەلەارنالارعا بۇل جۇمىستاردىڭ جۇرگىزىلۋ تاسىلدەرى تۋرالى ەش مالىمەت بەرىلمەيدى. جوعارىدا ايتىلعان سەبەپتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ەسەپتەۋلەردە وبەكتيۆتى سانداردى الۋعا ۇمتىلۋ ءۇشىن تاسىلدەردى وزگەرتۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىز. تەلەارنالار ناتيجە كورسەتكىشتەرىنىڭ ءجيى اۋىتقۋىنا بايلانىستى الاڭداۋشىلىق بىلدىرەدى»، - دەدى ەرلان كارين. تاتيانا ستارسەۆانىڭ ايتۋىنشا، ءتىل تەلەارنا كورسەتكىشىندەگى باستى كريتەري بولىپ تابىلمايدى. ول قالا حالىقتارىنىڭ ىشىندە ورىس ءتىلىن بىلمەيتىن قازاقتار سانى از ەكەنىن اتاپ كورسەتتى.
«كورەرمەننىڭ تەلەارنانى قاراۋىنا ءتىل شەكتەۋىش بولا المايدى. ولار ءۇشىن قاي تىلدە ەمەس، نە كورسەتىلەتىنى ماڭىزدى. ءتىل كورەرمەننىڭ ارنا تاڭداۋىنىڭ كريتەريى بولىپ تابىلمايدى. ارنا ءوز كونتەنتى ارقىلى قىزىقتىرادى، جانە سول عانا تاڭداۋ كريتەرييى بولا الادى. ماسەلە وسىدا»، - دەدى تاتيانا ستارسەۆا.
«Atameken Business» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى قانات ساحاريانوۆتىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى قازاقستان جاعدايىندا ءتىل تەلەارنا كورىلىمىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى. 25 جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە قازاقستاندىق اۋديتوريانىڭ قاجەتتىلىكتەرى وزگەرگەن.
«قازىر قازاق تىلىندە سويلەيتىن حالىق سانى ورىس تىلدىلەردەن باسىم. ەگەر بۇرىن اۋديتوريا تەلەديدار باعدارلامالارىنىڭ 60 پايىزىن ورىس تىلىندە كورگىسى كەلسە، قازىر، كەرىسىنشە، 61 پايىزى قازاق تىلىندەگى باعدارلامالاردى كورگىسى كەلەدى. ءبىزدىڭ اۋديتوريا ايتارلىقتاي وزگەردى. تەك قانا قازاق تىلىندەگى كونتەنت ۇسىناتىن تەلەارنالار رەيتينگىنىڭ تومەن بولۋىنا زەرتتەۋگە قاتىسقان 2,800 كورەرمەننىڭ 100 مىڭنان استام تۇرعىنى بار قالالاردا عانا ءومىر سۇرەتىندىگى سەبەپ بولىپ وتىر. ياعني، ەلدى مەكەندەردىڭ ءتىزىمى 21 قالادان تۇرادى. ياعني، اۋىل جانە قالاشىق كورەرمەندەرى ەسەپكە الىنبايدى»، - دەدى قانات ساحاريانوۆ.
ەرلان كارين «Qazaqstan - ەلىمىزدىڭ بارلىق اۋماعىن ءجۇز پايىز قامتيتىن جالعىز تەلەارنا» ەكەنىن دە اتاپ ءوتتى.
«ءبىزدىڭ تەلە- ولشەۋىشتەرىمىز بەن ساۋالنامالارىمىز ارقىلى ارنانىڭ اۋديتورياسى كەڭەيىپ، قارالىم سانى ءوسىپ كەلەدى، بۇعان قوسا، تەلەارنالار مەديا نارىعىندا جاڭا ۇردىستەردى ورناتىپ جاتىر. ءبىز مۇنى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى رەاكسيا، جارنامالىق كىرىستەردىڭ ارتۋىن، ارنا ونىمدەرىن ىشكى جانە سىرتقى نارىقتاردا ساتۋ كولەمىنىڭ ارتۋى سىندى كوپتەگەن فاكتورلار نەگىزىندە بىلەمىز. ولشەۋلەر ماڭىزدى سانالاتىن قازاقستان قوعامىنىڭ پروفيلىندەگى وزگەرىستەرىن كورسەتپەيدى. مىسالى، ۋربانيزاتسيا ءوسىپ كەلەدى، بۇل ۇدەرىستىڭ سەبەپتەرى مەن فاكتورلارىنىڭ ءوز تۇسىنىكتەمەسى بار. نەگىزىنەن قازاق تىلىندە سويلەيتىن ادامدار اۋىلداردان قالالارعا كوشىپ بارادى، تيىسىنشە، قالا تۇرعىندارىنىڭ كەلبەتى وزگەرۋدە. سوندىقتان، پايىزدار دا وزگەرۋى ءتيىس. قازاقستاندىق اۋديتوريا بۇگىندە قازاقى مازمۇنعا ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر، بۇل - قالىپتاسقان ءۇردىس. ون جىل بۇرىن بۇل تۋرالى سەنىممەن ايتۋعا بولماس ەدى، ءبىراق قازىر بۇل - شىندىق»، - دەدى ەرلان كارين.
ستارسەۆانىڭ ايتۋىنشا، «ەۋرازيا» ءبىرىنشى ارناسىنىڭ ءبىرىنشى ورىندا بولۋى - ونىڭ قازاقستاندا باياعىدان تانىمال ەكەندىگىنىڭ اسەرى. قالعاندارى (31 كانال، ك ت ك، ن ت ك جانە باسقالارى - اۆتور ەسكەرتۋى) مەزگىل- مەزگىل ورىندارىن اۋىستىرىپ تۇرادى. تەلەارنالاردىڭ باسشىلارى زەرتتەۋ تىزىمىندەگى كەيبىر كورەرمەندەر بىرنەشە جىل بويى وزگەرمەيتىنىن دە ايتتى. «ءبىزدىڭ مەديا ولشەمدەر ناتيجەسىنە قانشالىقتى كوڭىلىمىز تولادى؟ قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك- دەموگرافيالىق كورسەتكىشىن قانشا ادام قۇرايدى؟ مەن پانەلدەردىڭ (زەرتتەلگەن توپتار) كوپ پايىزى 10 جىل بويى ساقتالاتىنىن جاقىندا عانا ءبىلدىم. ياعني، ولاردىڭ تەلەديدار كورۋ ادەتى ءىس جۇزىندە وزگەرمەيتىنىن كورسەتە مە؟ ولار بۇرىن تاڭداعان تەلەارنالارىن عانا تاماشالايدى دەگەن ءسوز بە؟»، - دەدى قانات ساحاريانوۆ.
مەديامەنەدجەرلەر ءوز ويلارىن قورىتىندىلاي كەلە، اۋديتوريانىڭ وزگەرۋى كەرەكتىگىن جانە ولشەمدەر ءىرى قالالاردا عانا ەمەس، اۋداندار مەن اۋىلداردا دا جۇرگىزىلۋىن تالاپ ەتتى. TNS Central Asia دەرەكتەرى جارنامانى ورنالاستىرۋ كەزىندە كەيبىر جارنامالىق اگەنتتىكتەردى دە ەسكەرەدى. ەگەر جاعداي وزگەرمەسە، قازاق ءتىلدى تەلەارنالارى جارنامالىق بيۋدجەتتەردىڭ تارالۋ اياسىنان شىعىپ قالادى، بۇل قازاقستاندىق تەلە نارىقتىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى.
Massaget.kz
