كۇندەلىك جۇرگىزۋدىڭ پايدالارى
ويتكەنى وقيعالاردى ەسكە ءتۇسىرىپ جازۋ باسقا، سول كەزدەگى سەزىم مەن كۇيدى سۋرەتتەپ ءوز سوزىڭمەن جازعان قاتارلاردان ەسكە ءتۇسىرىپ جازۋ مۇلدەم باسقاشا بولادى ەكەن.
اتاقتى نەمىس فيزيگى البەرت ەينشتەين: «قيال كۇشى - بارلىق نارسەنىڭ نەگىزى. ءسىزدىڭ كۇتىپ تۇرعان كوركەمدىكتىڭ فراگمەنتى سەكىلدى. قيال كۇشى بىلىمنەن دە ماڭىزدى» دەپ زەرەكتىكتىڭ شىنايى كورسەتكىشى ءبىلىم ەمەس قيال كۇشى ەكەندىگىن ايتقان ەكەن.
ويتكەنى ءبىلىم، ونەر، تەحنولوگيا سالالارىندا تىرشىلىگىمىزدى جەڭىلدەتىپ جاتقان كوپتەگەن جاڭالىقتار قيال كۇشى باي بولعان ادامداردىڭ ارقاسىندا تابىلعان. سوندىقتان بالالاردىڭ جەتىلۋى ءۇشىن تەك ءبىلىم جۇكتەي بەرمەي ولاردىڭ ءوزىن تانىمداي الاتىن بەلسەندىلىكتەرگە دە باعىتتاۋعا ءمان بەرۋ كەرەك. بۇل تۇرعىدا كۇندەلىك جۇرگىزۋدىڭ ماڭىزى زور. ويتكەنى كۇندەلىك تۇتۋ - قيال كۇشىن، وي- سانانى، ءتىلدى جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن شىڭداۋ تۇرعىسىندا زەرەكتىكتى دامىتاتىن ەڭ اسەرلى جولداردىڭ ءبىرى.
كۇندەلىك جۇرگىزۋ - باستان وتكەندەردى داپتەرگە جازۋمەن قاتار ءوز- ءوزىن زەرتتەۋ، باعالاۋ، وتكەننەن ساباق الۋ سەكىلدى پايدالارى بار. باسقاشا ايتقاندا تىرشىلىگىمىزدىڭ سەبەبىن، قانداي ادام ەكەنىمىزدى، نەنى دۇرىس ىستەپ، نەنى بۇرىس ىستەگەنىمىزدى ەسكە تۇسىرەتىن ەستەلىك داپتەر. وسى تۇرعىدان كۇندەلىك جۇرگىزۋ ادامنىڭ ءوزىن جاقسىراق تانۋىن قامتاماسىز ەتىپ، سەزىنۋ، ۇعىنۋ دەڭگەيىن ارتتىرىپ، قيسىندى شەشىم قابىلداۋىن جەڭىلدەتە تۇسەدى.
كۇندەلىك جۇرگىزەتىن ادامدار باسىنان وتكەرگەن جاعدايلار مەن تاجىريبەلەرىن ءوز سوزىمەن سۋرەتتەپ، جازۋ تىلىمەن سيپاتتايدى. ادام جازۋ قابىلەتىن قولدانا وتىرىپ زەيىنىندە قالىپتاستىرعان دەرەكتەردى زەرتتەۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ، تالداۋ، بايلانىستىرۋ، تەكسەرۋ سەكىلدى امالداردى جاڭادان جۇيەلەندىرەدى. باسقاشا ايتقاندا جازۋ - ماقساتقا ساي سوزدەردى تاڭداۋ، بۇلاردى ورىندى قولدانۋ، ادەمى سويلەمدەر قۇرا الۋ جانە سويلەمدەردى ءار ءتۇرلى ماقساتتارعا سايكەستەندىرىپ قالىپتاستىرۋدى قاجەت ەتەدى.
كۇندەلىك جۇرگىزۋ ادامعا ەڭ تەرەڭ ويلارىن، سەزىمدەرىن سويلەممەن سيپاتتاۋ جانە ونى كەيىننەن قايتا زەرتتەپ، تالداۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى.
زەرەكتىك ۇعىمىنا عالىمدار ءارتۇرلى سيپاتتاما بەرگەن. زەرەكتىك - جالپىلاما ويلانۋ، اقىلدى، سانانى قولدانۋ، تالداۋ، ەستە ساقتاۋ، قيسىن قۇرۋ جانە شەشىم شىعارۋ سەكىلدى قابىلەتتەردىڭ ءبىرتۇتاس اتاۋى رەتىندە قاراستىرۋعا بولادى. امەريكالىق پروفەسسور، پسيحولوگ لۋيس تەرستوۋننىڭ ايتۋىنشا زەرەكتىك ءبىرى ەكىنشىسىنەن وزگەشە زەيىن كۇشىن تالاپ ەتەتىن قابىلەتتەردىڭ بىرلەستىگىنەن قالىپتاسادى. زەرەكتىكتى قۇرايتىن وسى نەگىزگى قابىلەتتەر مىنالار:
سوزگە بايلانىستى قابىلەتى: وقىعانىن ءتۇسىنۋ، سويلەمدەردى رەتتەۋ، ءسوز قيسىنى مەن ءسوز قورى ت. ب. قابىلەتتەر.
ءسوز تاپقىرلىق: بەلگىلى مەرزىم ىشىندە بەلگىلى ءسوز تۇرىنەن كوپ ءسوز تابا الۋ.
ەستە ساقتاۋ: تۇسىنىكسىز نارسەلەردى، ساندىق، سوزدىك جانە پىشىندىك قاتارلار مەن ماتەريالداردى ەگجەي- تەگجەيلى تۇردە ەستە ساقتاي الۋ سەكىلدى فاكتورلاردى قامتيدى.
قيسىندى ويلانۋ: قيسىندى ويلانۋ، پىكىرلەۋ كۇشى.
ۇعىنۋ قابىلەتى: شىتىرمان، ارالاس- قۇرالاس نارسەنىڭ جاي- جاپسارىن كورە الۋ، ۇقساستىقتار مەن وزگەشەلىكتەرىن تەز ارادا جانە دۇرىس تۇردە اجىراتا الۋ.
مەكەن بايلانىسى: ءبىر ماسەلەنىڭ كورىنبەيتىن جاقتارى مەن عارىشتاعى ءارتۇرلى جاعدايلاردى ەلەستەتە الۋ، قيالداي ءبىلۋ، مەكەن بايلانىستارىن تۇسىنە الۋ سەكىلدى قابىلەتتەر.
ساندىق قابىلەت: قاراپايىم اريفمەتيكالىق ەسەپتەردى تەز جانە دۇرىس ەسەپتەي الۋ.
تەرستوۋننىڭ وسى اتاعاندارىنىڭ ىشىنەن ساندىق قابىلەتتەن باسقا بارلىق قابىلەتتەردىڭ جەتىلۋىنە كۇندەلىك جۇرگىزۋدىڭ پايداسى بار ەكەندىگىن ءدوپ باسىپ ايتا الامىز. زەرەكتىكتىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى جەتىلۋگە، دامۋعا بەيىم بولۋى. دۇنيەگە كەلگەن ءار بالادا بەلگىلى مولشەردە زەرەكتىك بولادى.
ءبىراق وسى زەرەكتىك قابىلەتتەردىڭ شىڭدالۋى، جەتىلۋى اينالاسىنداعى شارتتارعا، بەلسەندىلىكتەرگە بايلانىستى. بالانىڭ كۇندەلىك جۇرگىزۋ داعدىسىنا يە بولۋى، زەرەكتىگىنىڭ جەتىلۋى تۇرعىسىنان وتە پايدالى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان اتا-انا رەتىندە وسى داعدىعا باعىتتاۋعا دا نەمقۇرايلى قاراماۋىمىز قاجەت.
