تارازدىقتار اسىق ويىنىنىڭ «ءۇشباس» اتتى جاڭا ءتۇرىن شىعاردى
اتاپ وتىلگەندەي، اسىق ويىنىنىڭ جاڭا ءتۇرىن تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پەداگوگتارى - دوتسەنت، ايماقتىق مەنەدجمەنت اكادەمياسىنىڭ قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسورى بەكبولات امانجول ۇلى، دوتسەنت، ف. ع. ك جامبىل ەلەمەس ۇلى، اعا وقىتۋشى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى دارحان ىزتىلەۋ ۇلى ويلاپ تاپتى.
«ءۇشباس» اسىق ويىنى جانە ونى وينايتىن جەر ءتۇرلى يدەيالاردى قامتي وتىرىپ، قازىرگى زامانعا لايىقتى ەتىپ جاسالعان. ول شاحمات تاقتاسىنا ۇقساس جينالمالى ۇستەل ۇستىندە وينالادى. كولەمى 1 х 1 مەتردى قۇرايدى، كوتەرىپ جۇرۋگە ىڭعايلى، جوعارى بەتى ۇلتتىق ناقىشتا جاسالعان.
«تاقتانىڭ بىرىككەن جەرىنە، ياعني ورتا تۇسىنا 12 اسىق تىگىلەدى. ءار اسىق ورنالاساتىن جەرگە قازاق حالقىنىڭ 12 جىل قايىرۋ كۇنتىزبەسىندەگى اڭ سۋرەتتەرى سالىنعان. تاقتا (ۇستەل) بيىكتىگى 40 س م. ۇستەلدىڭ شەتتەرىنە اتىلعان اسىقتار سالىنىپ وتىراتىن تورلار ورنالاستىرىلعان. تور قاقپاعا ۇقساس، ەكى شەتىندە تىرەۋى بار. ۇستەل بەتى ارنايى ماتامەن قاپتالعان. ويىن تورەشىنىڭ 3 ساقانى ءبىر قولدىڭ الاقانىنا الىپ، ۇستەل ۇستىنە شاشىپ تاستاۋىنان باستالادى. 3 ساقانىڭ تۇسۋىنە بايلانىستى (1 الشى، 2 الشى، 3 الشى نەمەسە ءارتۇرلى) اتۋ كەزەگىن انىقتاپ الادى. ياعني الشى ءتۇسۋى مىندەت بولىپ سانالادى. بۇل ويىندى ەكى نەمەسە كەلىسىم بويىنشا جۇپ، توپ بولىپ ويناۋعا بولادى.
ويىن باستاۋشى 3 ساقانى الىپ (ءوزى نەمەسە جۇپ، توپ بولىپ) ويىنعا كىرىسەدى. ويىن ەرەجەسىندە اسىق وينالاتىن ۇستەلگە وتە جاقىن تۇرۋعا بولمايدى. جاقىنداپ، ويىنعا كەدەرگى كەلتىرسە نەمەسە ويىن ەرەجەسىنىڭ بۇزىلۋ جاعدايىندا ايىپ تولەنەدى. ايىپ اقشالاي تولەنەدى. ايىپ تولەنبەسە ويىنشى (جۇپ، توپ) ويىننان شىعارىلادى. بۇل اسىق ويىنىنىڭ مىندەتى بولىپ سانالادى. ونى تورەشى ءوزى بەلگىلەيدى. ويىن ۇستەلىنەن كەرى 1, 2 جانە 3 مەتر، ياعني ويىنشىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى ءورىس سىزىعىندا تۇرىپ، 3 ساقامەن كەزەك- كەزەك اسىقتار اتىلادى. ءاربىر ويىنشىعا ءۇش اتىستان كەزەك بەرىلەدى. ءۇش اتىستان كەيىن كەلەسى بەتتەگى ويىنشى ويىندى جالعاستىرادى. ول دا ءدال وسى ءىس- ارەكەتتى قايتالايدى»، - دەيدى دارحان ىزتىلەۋ ۇلى.
ويىنشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى اتۋ قاشىقتىعى كەلەسىدەي بەلگىلەنەدى: 6-10 جاسقا دەيىن - 1 مەتردەن، 11-16 جاسقا دەيىن - 2 مەتردەن، 17 جاستان جوعارى - 3 مەتردەن. ويىندى تەك تورەشى عانا باسقارادى. ءۇش اتىس كەزىندە ورتاعا قويىلعان 12 اسىقتىڭ بىرەۋى بولسىن تورعا ءتۇسۋى كەرەك. ال ساقانىڭ قايدا، قالاي جاتۋى مىندەت ەمەس. تەك اسىقتىڭ تورعا ءتۇسۋى ەسەپكە الىنادى. اسىقتاردى اتقان كەزدە، اسىق ۇستەل ۇستىندە قالسا، سول جاتقان جەرىندە قالادى. جەرگە ءتۇسىپ كەتكەن جاعدايدا ول ارنايى بەلگىلەنگەن ايىپ الاڭىنا قويىلادى. ويىن 12 اسىق بىتكەنشە وينالا بەرەدى. ەگەر ويىندى باستاۋشى ەشقانداي اسىقتى تورعا تۇسىرە الماسا، ەكىنشى ويىنشىعا كەزەك بەرىلەدى.
«تورەشى ويىنشىنىڭ ۇتقان اسىقتارىن ەسەپكە الادى. قاي ويىنشىنىڭ اسىعى كوپ بولسا، سول جەڭىمپاز بولىپ ەسەپتەلەدى. ويىن تەڭ بولعان جاعدايدا تورەشى «ءۇشباس» سپورتتىق اسىق ويىنىنىڭ ەرەجەسىمەن ەكى ويىنشىنىڭ تۋعان جىلىن قازاق حالقىنىڭ جىل قايىرۋ كۇنتىزبەسىمەن انىقتاپ، ويىنشىلاردىڭ وزىنە ءتان جىل قايىرۋداعى اڭ باسىنا اسىقتى قويىپ اتادى. اسىققا تيگىزسە، ويىنشى جەڭگەن بولىپ ەسەپتەلەدى. اسىققا تيگىزبەسە، كەلەسى ويىنشى وسى ەرەجە بويىنشا جالعاستىرا بەرەدى، ياعني اسىققا تيگىزۋ مىندەت»، - دەپ تولىقتىردى دارحان ىزتىلەۋ ۇلى.
