قازاقشا اي اتاۋلارىنىڭ سىرى

 استانا. قازاقپارات - قاڭتار - قىستىڭ ەكىنشى ايى. كۇننىڭ بارىنشا قىسقارىپ، بايلانعانداي قاڭتارىلىپ تۇرىپ، قالۋىنا وراي «قاڭتار» دەپ اتاعان. ەسكى تۇركى ءسوزى.

بۇل ايدان كەيىن كۇن ۇزارا باستايدى. «قاڭتاردا كۇن قارعا ادىم ۇزارادى» دەيدى حالىق.

 مەرەكەلى كۇن:

1-2 -قاڭتار - ەۋروپاشا جاڭا جىل.

اقپان - قىستىڭ سوڭعى ايى. «اقپان» - قازاقتىڭ «اق ىقپا»، ياعني بوران دەگەن سوزىنەن شىققان. وسى ايدا كەلەتىن امالدى «اقپان- داقپان التى كۇن، ايازىمەن جەتى كۇن» دەگەن. بۇل جەتى كۇن ناعىز قىس ورتاسىنا كەلەدى. قار جاۋىپ، جەل تۇرىپ، بوران، بۇرقاسىن بولادى. اياز كۇشەيەدى.

مالدىڭ جۇتقا ۇشىراۋى وسى ايدا باستالادى. ولار تاۋدى ىقتاپ، اعاشتى پانالايدى. ايدالادا اداسىپ، اشتىق پەن سۋىقتان قىرىلىپ قالادى. جۇت دەگەنىمىز - وسى.

ناۋرىز - كوكتەمنىڭ العاشقى ايى. پارسىشا «جاڭا كۇن» دەگەن ماعىنا بەرەدى. شىندىعىندا ناۋرىز ايدىڭ اتى ەمەس، جىل باسى، مەيرامىنىڭ اتاۋى. قازاقتار ناۋرىز مەرەكەسىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - جىل باسى رەتىندە تويلاۋ داستۇرىمەن اي اتىنا اينالدىرىپ جىبەرگەن. 22 ناۋرىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى.

ناۋرىز ايىنداعى مەرەكە كۇندەرى:

8 -ناۋرىز - حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى.

22 ناۋرىز - جاڭا جىل مەيرامى.

ءساۋىر - كوكتەمنىڭ ەكىنشى ايى. ارابشا «وگىز» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. «وگىز» كۇن جولىنداعى شوق جۇلدىزدىڭ اتى. قازاقتار ونى اي اتى رەتىندە قولدانىپ كەتكەن. ءساۋىردىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان قازاقشا اتى «كوكەك» بولاتىن. «كوكەك - ۇشقالاق، جەڭىلتەك قۇس، ءوز اتىن ءوزى شاقىرادى. سوندىقتان بۇل ءسوز جاعىمسىز ماندە ايتىلادى» - دەگەن ويمەن ونى ساۋىرمەن الماستىرعان.

مەرەكەلى كۇن:

12 -ءساۋىر - عارىشكەرلەر كۇنى.

مامىر - كوكتەمنىڭ سوڭعى ايى. جىل قۇستارىنىڭ ماشىعىن توگىپ، كول جاعاسىنا ۇيا سالىپ مامىرلايتىن، سەمىرەتىن كەزى. ەسكى تۇركى تىلىندە «مامىر» - توقشىلىق، سەمىرۋ دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. وسى ايدا مال دا وڭالا باستايدى.

 مەرەكەلى كۇندەر:

1 -مامىر - قازاقستان حالىقتارىنىڭ بىرلىگى كۇنى.

7 -مامىر - وتان قورعاۋشىلار كۇنى.

9 -مامىر - جەڭىس كۇنى.

31 -مامىر - ساياسي قۋعىن- سۇرگىنگە ۇشىراعان قۇربانداردى ەسكە الۋ كۇنى.

ماۋسىم - جازدىڭ العاشقى ايى. ارابتىڭ «مەزگىل» دەگەن ءسوزى. ءشوپ شابۋ، پىشەن دايىنداۋ ماۋسىمىنا بايلانىستى اي اتى وسىلاي اتالعان. ءۇندى، ەۋروپا تىلدەرىندە ماۋسىم سوزىمەن توركىندەس مۋسسون تەرمينى - «جازدا مۇحيتتان قۇرلىققا، ال قىستا قۇرلىقتان مۇحيتقا قاراي سوعاتىن جەل» دەگەندى بىلدىرەدى.

مەرەكەلى كۇندەر:

1 -ماۋسىم - بالالاردى قورعاۋ كۇنى.

28 ماۋسىم - باسپا ءسوز كۇنى.