ساۋدا سوعىسىنان ەڭ الدىمەن قانداي ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى زارداپ شەگەدى
«ەكى تۇيە سۇيكەنسە، اراسىندا شىبىن ولەدىنىڭ» كەرىن كەلتىرىپ، اسىرەسە، دامۋشى ەلدەردىڭ ونسىز دا شاتقاياقتاپ تۇرعان ەكونوميكاسى ەكى الىپ دەرجاۆا اراسىنداعى ساۋدا سوعىسىنان الدىمەن زيان شەگەدى.
ساۋدا جانە تاريف بويىنشا الەمدىك باستى كەلىسىم 1947 -جىلى قولدانىسقا ەندى. وسىعان بايلانىستى الەمدەگى قولدانىستا جۇرگەن تاريفتەردىڭ ورتاشا قۇنى %85 عا دەيىن تومەندەگەن ەدى. ساۋدا - ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانىڭ جۇزەگە اسۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن باستى قۇرال. عالامدىق ساۋدا- ساتتىقتاعى كەدەرگىلەر مەن توسقاۋىلداردى جويۋ ءۇشىن جان-جاقتى كەلىسە وتىرىپ، تاريفتەردى تومەندەتۋدىڭ ماڭىزى زور.
بۇعان قوسا، تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەر دە ساۋدا- ساتتىقتى جانداندىرىپ، 1960- جىلداردان باستاپ، ساۋدا- ساتتىق كورسەتكىشى الەمدىك جالپى ىشكى ونىمگە شاققاندا %60 عا دەيىن جەتتى. ساۋدا- ساتتىق الەم بويىنشا ەكونوميكالىق وسۋگە، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا، ءۇي شارۋاشىلىعىنىڭ تابىسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتتى. جيىرما جىل ىشىندە ءبىر ميلليارد ادام كەدەيلىك قامىتىنان قۇتىلدى. دەسە دە UNCTAD باس حاتشىسى مۋحيسا كيتۋي Project Syndicate اقپارات كوزىندەگى ماقالاسىندا ساۋدا- ساتتىق بارلىعىنا بىردەي ءتيىمدى بولا بەرمەيتىنىن العا تارتىپتى. كەي جاعدايدا بۇل قورشاعان ورتانىڭ دەگرەداتسياسىنا، ەكونوميكالىق جاعىمسىز وزگەرىستەرگە الىپ كەلگەن.
قازىرگى ۋاقىتتا ءجۇرىپ جاتقان ساۋدا سوعىسىنان بارلىعى ۇتىلىپ وتىر. كومپانيالار تابىس كوزدەرىنەن ايىرىلادى، ال جۇمىسشىلار جۇمىس ورنىنان قىسقارادى، بيۋدجەتكە تۇسەتىن پايدا كەميدى، تۇتىنۋشىلاردىڭ قاجەتتى تاۋارلارعا قولى جەتپەيدى، ت. ب. وسىلاي ءتىزىلىپ كەتە بەرەدى. ءسوز جوق، ساۋدا سوعىسى ءوز كەزەگىندە تاريفتەردىڭ كوتەرىلۋىنە اپارىپ سوقتىرادى. ساراپشىلاردىڭ مالىمەتى بويىنشا امەريكالىق ەكسپورتتاۋشىلار ءۇشىن تاريف ورتاشا ەسەپپەن 30 پايىزعا دەيىن، ال قىتاي مەن ەۋروپا وداعى ەلدەرى ءۇشىن %35 جانە %40 عا دەيىن كوتەرىلەدى. ءتىپتى، ەكونوميكاسى دامىعان دەرجاۆانىڭ ءوزى بۇل سوعىستان ەش پايدا كورمەيدى ەكەن. دامۋشى ەلدەرگە كەلسەك، ولار ءشىن تاريف ورتاشا ەسەپپەن العاندا 3 پايىزدان 37 پايىزعا دەيىن كوتەرىلمەك.
islam.kz
