سىرت ەلدە ساياسي قۋعىنعا ۇشىراعانداردى زەرتتەۋ قالىس قالىپ جاتىر - زيابەك قابىلدينوۆ

الماتى. قازاقپارات - سىرتتا ءجۇرىپ ساياسي قۋعىن- سۇرگىنگە ۇشىراعان قازاق حالقىن زەرتتەۋ تاقىرىبى تىس قالىپ جاتىر. بۇل تۋرالى بۇگىن ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىندا وتكەن جيىن بارىسىندا ينستيتۋت ديرەكتورى زيابەك قابىلدينوۆ ايتتى.
None
None

 «جاپپاي ساياسي- قۋعىن سۇرگىنگە قازاقستاندا عانا ەمەس، شەتتەگى قازاق تا ۇشىرادى. ماسەلەن ومبى قازاقتارىنىڭ ءار وتباسىدان 1 ادام قۋعىنعا ۇشىرادى. ومبى وبلىسى عانا ەمەس، وزبەكستان، قىتاي، موڭعوليا، تۇرىكمەنستان ەلدەرىندە دە تاريح بەتتەرى اشىلماي جاتىر. ءبىر قامىقتىراتىن نارسە، رەسەيلىك ارىپتەستەرىمىز، ۇلتى قازاق ەمەس زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن بۇل تاقىرىپ - «تابۋ». ال ءبىزدىڭ عالىمدار «ءبىزدىڭ تەرريتوريا ەمەس، زەرتتەيتىن جەرگىلىكتى عالىمدار بار» دەپ ويلايدى. سوندىقتان، وسى تاقىرىپتار زەرتتەۋدەن تىس قالىپ جاتىر. ءبىزدىڭ ينستيتۋت بولسىن، ج و و بولسىن، شەتتە جۇرگەن اعايىن- تۋىستاردى وسى باعىتتا زەرتتەپ، انىقتاپ بىلمەيتىن جەرلەرىن قوعامعا جەتكىزىپ وتىرۋ كەرەك»، - دەدى ينستيتۋت ديرەكتورى زيابەك قابىلدينوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا،  40000 ومبى قازاعىنىڭ 1 مىڭى ساياسي قۋعىن سۇرگىنگە ۇشىراعان. عالىم بۇنىڭ سەبەپتەرىن تارقاتىپ ايتىپ بەردى.

«بىرىنشىدەن، ومبى ۋەزىنىڭ قازاقتارى كوبىنەسە مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقان. 3 پايىزى عانا جەر وڭدەدى. ەكىنشىدەن، ومبى قالاسى الاش قوزعالىسىنىڭ قالىپتاسقان جەرى. ءاليحان بوكەيحانوۆ سول جەردە وقىدى. اسىلبەك سەيىتوۆ، تەمىربەك تەلجانوۆ، ساكەن سەيفۋللين، ايدارحان تۇرلىبايەۆ، مۇقان ايتپەنوۆتەر وقىپ، ءبىلىم الدى، ءومىر ءسۇردى. كەڭەس وداعىنىڭ شوقپارى وقىعاندارعا ءتيدى.

ودان بولەك سماعۇل ءسادۋاقاسوۆتىڭ ايتۋىنشا، ومبى ۋەزى ساۋاتتى ۋەز بولعان. ازاماتتاردىڭ 30 پايىزى حات تانىعان. بولشيەۆيكتەرگە ساۋاتتى، باي ادام الاش رۋحتى ازاماتتار كەرەك بولماعان»، - دەدى ينستيتۋت ديرەكتورى.

 مەكەمە باسشىسى ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى ينستيتۋتتىڭ وسى باعىتتا اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى جايلى ايتىپ ءوتتى.

بىلتىر ينستيتۋتقا 12 ماگيسترانت قابىلدانعان.

ونىڭ 6-اۋىنا الاش تۇلعالارىن زەرتتەۋ تاقىرىبى بەرىلدى.

سونىمەن قاتار، ينستيتۋت اياسىندا ارنايى پيلوتتىق جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.

 جامبىل وبلىسى بويىنشا سول كەزدەگى زۇلماتتى كوزىمەن كورگەن، 80-90-عا كەلگەن قاريالاردىڭ ەستەلىكتەرى باسىلىپ، كىتاپ بولىپ شىقتى.

«قاريالار ەرتەڭ وزدەرىمەن بىرگە حالىقتىڭ تاريحىن، مۇڭىن الىپ كەتەدى. ولاردى قاعازعا تۇسىرگەن ابزال. ومبى وبلىسىندا 100 جىل بۇرىن 800  قازاق اۋىلى بولعان، قازىر 42 اۋىل قالدى. قازىر ءار اۋىل ءوز تاريحىن جازىپ جاتىر. بۇل ەلباسىنىڭ «تۋعان جەر» دەگەن باعدارلاماسىنىڭ مىندەتىنە تۇسپا- تۇس كەلەدى»، - دەدى ينستيتۋت ديرەكتورى.

كونفەرەنسيا بارىسىندا تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك حايدار الداجۇمانوۆ، جۇلدىزبەك ابىلحوجين سياقتى بەلگىلى عالىمدار بايانداما وقىدى.

اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي

سوڭعى جاڭالىقتار