ۇيىندە باقىتتى ادام - ەڭ باقىتتى ادام

  استانا. قازاقپارات - ايەلىڭ ىسىڭنەن حاباردار بولسىن. وپاسىز ايەل بولماسا، سەنىڭ ىسىڭە ايەلىڭدەي جانى اشيتىن ادام از. سەن ىسكەرلىكپەن اينالىسا ءجۇرىپ جەتىلەسىڭ، ويىڭ ىلگەرى وزادى، ومىرگە كوزقاراسىڭ وزگەرەدى.

 ال، ايەلىڭ ۇيدە وتىرىپ قالسا، ونىمەن وي ءبولىسىپ تۇرماساڭ، بارا- بارا ايەلىڭ سەنى، سەن ايەلىڭدى تۇسىنبەيتىن بولاسىڭ، ارالارىڭا سىزات تۇسەدى، ايەلىڭ ساعان تاۋەلدى سەكىلدى بولىپ قالادى، كەرەكسىز ادامعا اينالادى، ول، ءسوز جوق قاۋىپتى. ەل باسقارىپ وتىرعان ادامداردىڭ ايەلدەرى قوعامدىق جۇمىستارمەن اينالىساتىنى، بىردەڭە جەتپەگەندىكتەن ەمەس، ەرىنىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويماۋ تىلەگىنەن تۋىندايتىن نارسە. ىسكەر ازامات ءۇشىن قيىن نارسەنىڭ ءبىرى - ءۇي- ىشىمەن، تۋىستارىڭمەن قارىم- قاتىناس. اتا- اناڭا سەنىڭ جان- جاقتى جەتكىلىكتى ەتىپ قويعانىڭ از، ولارعا سەنىڭ جاقسى ءسوزىڭ، كوڭىلىڭ دە كەرەك. سوعان ءبىر مەزگىل ۋاقىت تاپ. ۋاقىت جوق دەپ جۇرە بەرىپ، الشاقتاپ كەتپە. اناڭدى ايەلىڭنەن كەيىن قويما. اعايىنعا جاعامىن دەسەڭ قازاندى بول، ول ءۇشىن ايەلىڭ جاقسى بولۋى كەرەك.

 ءاپسانا: ءبىر جىگىت سەرىلىك قۋىپ، ۇستىندەگى جانات ىشىگىنەن ايىرىلىپ ۇيىنە كەلىپ، ءتۇرلى سەبەپتەر ايتقاندا، ايەلى كورگەندى ەلدىڭ قىزى ەكەن، بىلاي دەپ باسۋ ايتىپتى: - ىشىكتى اتقا ايىرباستاعانىڭ جاقسى بولعان ەكەن، ات جىگىتتىڭ قاناتى عوي. اتتى سيىرعا ايىرباستاعانىڭ دا ءجون بولىپتى، سۇتكە ءسۇت قوسىلسىن، ەلگە- ەل قوسىلسىن دەگەن شىعارسىڭ. سيىردى تىماققا ايىرباستاعانىڭ دا دۇرىس بولعان، جىگىتتىڭ باسى تۇزەلمەي، ءىسى تۇزەلمەيدى، باسىڭدى تۇزەگەنىڭ ورىندى- اق. تىمىعىڭنىڭ سۋعا كەتكەنى - باسىڭا تونگەن ءبىر قاۋىپتەن قۇتىلعانىڭ، شىعاسى شىقپاي، كىرەسى كىرمەيدى، ەندى ءىسىڭ وڭالار، - دەگەن ەكەن.

 تۋىسقاندار - تابيعاتتىڭ ءوزى سىيلاعان دوستارىڭ. دوسىڭ وزگەرۋى مۇمكىن، ءتىپتى ايەلىڭ دە وزگەرۋى مۇمكىن، ءبىراق تۋىسىڭدى وزگەرتە المايسىڭ، ونىڭ اتى سەنىمەن ماڭگى باقي بىرگە اتالادى. ومىردە تۋعان- تۋىسقانسىز، اعايىنسىز ادام كەمدە- كەم. تاعدىر تاۋقىمەتىمەن بالالار ۇيىندە تاربيە العان ادامدار دا، ءوز ەلىنەن ءتۇرلى سەبەپپەن سىرتتاپ كەتكەندەردىڭ ءوزى دە ەسىن جيناي كەلە تىم بولماسا جاماعايىن تۋىستارىن ىزدەپ تابۋعا تىرىساتىنى ءبىزدىڭ حالىققا ءتان قاسيەت. كىم دە بولسا ادامنان تاراعان، ال، ادام كوپ تامىرلى، جاپىراق- بۇتاقتى اعاشقا ۇقسايدى، تۋىستار دەگەنىمىز سول اعاشتىڭ بۇتاقتارى. تۋىستارعا نەگىزىنەن باۋىرمالدىق ءتان. تۋىستىق سەزىمى ەرەكشە، باۋىرلاس ادامدار ءبىر- بىرىنە اسىعىپ، ءبىرىن- ءبىرى ساعىنىپ تۇرادى. ومىردەگى قىزىق- قۋانىشتاردا، ءتۇرلى جاعدايلاردا ءبىرىنىڭ جانىنان ءبىرى تابىلادى. باۋىرمالدىق سەزىم تاتۋلىققا الىپ كەلەدى ەلدەن قول ءۇزىپ كەتكەن، جاڭا قونىسقا دا ءسىڭىسىپ كەتە المايتىندارعا اندرەي ۆوزنەسەنسكيدىڭ "قۇمىرسقا" دەگەن كىشكەنە عانا ولەڭىنىڭ وقيعاسىن مىسال ەتەيىن: ءبىر قۇمىرسقا وزەننىڭ ارعى بەتىنە وتكەندەرمەن بىرگە، سونداعى ءومىردى كورگىسى كەلىپ، قايىققا جارماسىپ، بىرگە ءوتىپتى. ارعى بەتتەگى قۇمىرسقالار ونى بوتەنسىپ، جابىلا تالاپتى. قايىق قايتقان كەزدە، قايتپاسام بولماس دەپ قايتا تىرمىسىپ قايىققا ءمىنىپ، بەرگى بەتتەگى ءوز قۇمىرسقالارىنا كەلسە: ءبىزدى نەگە تاستاپ كەتىپ ەدىڭ، - دەپ ولار دا تالاعان ەكەن.

"بالام دەيتىن جۇرت بولماسا، جۇرتىم دەيتىن بالا شىقپايدى"، - دەپتى احمەت بايتۇرسىن ۇلى. تۋىستارعا بايلانىستى ۇساق- تۇيەك ۇعىسپاستىققا ەشۋاقىتتا بارما، نيەتى بۇزىقتار مەن ءسوز تاسۋشىلار جەتەرلىك، وعان ەرمە. دۇنيە- پۇلعا قاراماي، ءارقاشان بەرەكە- بىرلىكتىڭ وزەگىن ساقتا. باۋىرمالدىق سەزىمى جوق ادام وزگەلەرگە مەيىربان بولا المايدى. تۋىسقاننىڭ ارىن ءوز ارىڭداي ارداقتاۋ، قايعى مەن قۋانىشىن ءبولىسۋ، قيىندىعىنا ورتاقتاسۋ مەن بىرگە قىزىقتاۋ، تارىققاندا مۇمكىن بولسا قول ۇشىن بەرۋ - تۋىستار اراسىندا بۇلجىتپاي ساقتالاتىن، ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ كەلە جاتقان جاقسى قاسيەت، سونى ساقتا، جالعاستىر. كەيبىر ادامدار "تازا جۇرەمىن، ەشكىمگە قارىز بولمايمىن، ەشكىمدى قارىز قىلماي- اق قويايىن"، - دەپ ويلايدى دا، توڭىرەگىنەن بايلانىسىن ءۇزىپ الادى.

ءومىر ءسۇرۋدىڭ قۇپيا ءمانىنىڭ ءبىرى - اينالاداعىلاردان قارا ءۇزىپ قالماۋدىڭ سىرى - تۇرمىستىق دەڭگەيدەگى بايلانىستى ۇزبەي، اعايىن- تۋىس، دوس- جاراننىڭ قىزىعى مەن قيىنشىلىعىندا بىرگە بولۋ، حابار الىپ تۇرۋ، شاقىرعاندا بارۋ، سۇراعاندا از دا بولسا بەرۋ، اقىل- كەڭەس سۇراسا ءجونىن ايتۋ. ارينە، جول كورسەتۋ ادالدىققا، ارلىلىققا باعىتتالسىن. تۋىستارىڭمەن قاتىناستا قيىنى: بار بولىپ بەرە الماۋ (ونداي جاعداي دا كەزدەسەدى) ، نەمەسە، جوق بولىپ قالسا، جوق ەكەنىن تۇسىندىرە الماۋ. قانشا رەت جاعدايىن رەتتەپ بەرىپ، ءبىر رەت قاراسا الماي قالساڭ، سەنى جەك كورەتىن تۋىس تا تابىلۋى مۇمكىن. ادامنىڭ قىزمەتى نەمەسە بايلىعى وسكەن سايىن تۋىس- جەكجاتى كوبەيەدى. ولاردىڭ قاجەتى تاۋسىلمايدى، ءبىرىن رەتتەسەڭ، ءبىرى شىعادى. اشى بولسا دا اقيقات وسىنداي. سوندىقتان، ونى دا ءبىر ىسكە ۇيرەت، مىنا قاعيدا ەسىڭدە بولسىن: "اشتى باعامىن دەسەڭ بالىق بەر، اش بولماسىن دەسەڭ بالىق اۋلاۋدى ۇيرەت". ەر جىگىتتىڭ باسىندا ون پالە بار، سونىڭ توعىزى اعايىن مەن قاتىننان، - دەگەن ءسوزدى ءبىر بيدەن ەستىگەن ەدىم دەپ ءماشھۇر ءجۇسىپ ايتىپ جۇرەدى ەكەن.

 ايەلىڭدى ىسىڭە ارالاستىرما. مەن جوعارىدا ايەلىڭ ىسىڭنەن حاباردار بولسىن دەگەم، ەكەۋى ەكى باسقا. اقىلدى بولسا جاقسى، اقىلسىز بولسا ابىرويىڭا نۇقسان كەلەدى. جالپى، ايەلىنە يەلىك ەتە الماعان ەركەكتەن ناعىز ازامات ەشۋاقىتتا شىقپايدى، جاقسى بولعاندا ۇيدە باسقا، تۇزدە باسقا، ەكىجۇزدى ءومىر كەشەدى. ۇيىندە باقىتتى ادام - ەڭ باقىتتى ادام ءوزىڭدى قورشاعانداردى تالاستىرماي، ۇرىستىرماي، نالا قىلماي جۇرگەندە عانا جىگىتسىڭ. جىگىتتىك تە وڭاي ەمەس. جىگىت دەپ ونىمەن پىكىرلەسكەندە ءوزىڭدى جىگىتشە سەزىنە الاتىن ادامدى ايتۋعا بولادى. ەر جىگىتتىڭ قادىرى جاقىنى بىلمەس، جات بىلەر، - دەگەن ەسكىدەن قالعان ءسوز بار. جات بىلگەن قادىرىڭدى جاقىنىڭ دا بىلگەنى جاقسى. بىلمەسە جاقىندارىڭمەن ارىزداس، مويىندات نەمەسە مويىندا. مويىنداساڭ جوندەل، جاقىنىڭ دا قادىرىڭدى بىلەتىن بولسىن. اعايىن- تۋىسقا ءبىر اۋلەتتىڭ جالعاسىمىز دەگەن سەزىممەن قاراۋ، سوعان لايىق جاقىندىق جاساپ، ءىلتيپات كورسەتە ءجۇرۋ، حال- جاعداي سۇراسىپ، قاجەت جاردەم- كومەك كورسەتۋ، ءسويتىپ باۋىرلاستىق سەزىمدى نىعايتا بەرۋ باستى پارىزىمنىڭ ءبىرى دە.

جان جاعىڭدى تەڭ ۇستا - اتا- اناڭدى، ايەل- بالالارىڭدى، تۋىستارىڭدى، دوستارىڭدى، قىزمەتتەس ارىپتەستەرىڭدى. ولاردىڭ قىزىعىن بىرگە قىزىقتا، ولاردىڭ بارلىعى سەنىڭ تىرەكتەرىڭ، ەگەر بۇگىن تىرەك بولعىسى كەلمەي تۇرسا - ايىپتى وزىڭنەن ىزدە. "وشاقتىڭ ءۇش بۇتىنىڭ بىرەۋى قۇلاسا - قازانداعى ءسۇت توگىلەدى"، - دەگەن قىرعىز ماقالى بار. سول وشاقتىڭ ءۇش اياعىن تەڭ ۇستاي تۇرا، جاناتىن وتى بول. اكەنىڭ ۇلگىسىزدىگى - بالاعا، بالانىڭ ناشارلىعى - اكەگە سور. تەگىڭنىڭ ناشارلىعىن ويلاساڭ ارعى- بەرگىڭدى، تۋىس- ناعاشىلارىڭدى قاتار كۇيتتە. مەن ۇلكەنمىن، مەنى سىيلاۋعا ۇيدەگىلەر مىندەتتى دەپ ەسەپتەمە. سەنى سىيلاسىن دەسەڭ، سىيلى بولاتىنداي ۇلگىدە بول. جۇمىسقا بارىپ كەلۋدى عانا بىلەتىن، وتباسىندا اقشانىڭ تاپشىلىعى عانا ورتاق ءسوز بولاتىن، كوڭىل- كۇيىنىڭ كوتەرىڭكىلىگى تەك اراق- شاراپقا بايلانىستى ءبىر اكە كەلىنىنە زەينەپ احمەتوۆانىڭ "شۋاقتى كۇندەر" دەگەن كىتابىن كورسەتىپ: "كوردىڭ بە، باۋىرجاننىڭ كەلىنى اتاسى تۋرالى كىتاپ جازىپتى، سەندەر قاشان سونداي بولار ەكەنسىڭدەر؟ - دەسە كەرەك. "كەلىنى اتاسى تۋرالى كىتاپ جازۋ ءۇشىن، اتاسى باۋىرجانداي بولۋى كەرەك قوي"، - دەگەن ەكەن كەلىنى. ەريح ماريا رەماركتىڭ: "چتو موجەت دات ودين چەلوۆەك درۋگومۋ كرومە كاپلي تەپلا. ي چتو موجەت بىت بولشە ەتوگو"، - دەگەن ءسوزى بار. بۇدان ءدال ايتۋ قيىن شىعار. تاراتا جۇرەتىن جىلۋىڭ مول بولسىن. مىرزاگالدى كەمەل "ابزالدىق الىپپەسى" كىتابىنان ماقالا ۇنادى ما؟

Massaget.kz